ریشی سونک، نخست وزیر بریتانیا، روز پنجشنبه وارد ریاض شد و با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان دیدار کرد. سونک پس از ورود به عربستان در شبکه اکس نوشت که «ما نباید اجازه دهیم حملات تروریستی حماس زمینهساز بحران وحشتناک انسانی در غزه شود.»
سخنگوی نخست وزیر بریتانیا درباره دیدار سونک با بن سلمان گفت که «عربستان شریک مهم» این کشور در منطقه است.
سونک پس از دیدار با بنجامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، به ریاض رفته است تا به گفته او، «در همکاری با یکدیگر بتوانیم ثبات را در منطقه حفظ کنیم و از افزایش خطرناک تنش جلوگیری کنیم.»
عربستان سعودی حملات اسرائیل بر غزه را محکوم کرده و خواهان پایان آن شده است.
سونک روز پنجشنبه در سفر به تلآیوو به همتای اسرائیلی خود گفت که بریتانیا به حمایت از این کشور «افتخار» میکند و امیدوار است که در جنگ با حماس پیروز شود.
نخستوزیر اسرائیل نیز گفته است که کشورش خود را برای یک جنگ طولانی با حماس آماده کرده است.
کشورهای مهم خاورمیانه مانند عربستان امیدوارند که اسرائیل عملیات زمینی را در غزه آغاز نکند. با این حال، وزیر دفاع اسرائیل امروز به سربازانش در مرز غزه گفت که به زودی عملیات زمینی علیه حماس آغاز خواهد شد.
در همین حال سازمان ملل و کشورهای اسلامی در مورد وقوع بحران انسانی در غزه در اثر تشدید حملات اسرائیل هشدار دادهاند.
سفر ریشی سونک به اسرائیل هر تحلیلگر منطقه را به یاد بیانیه بالفور میاندازد که بر بنیاد آن ۱۰۶ سال پیش دولت بریتانیا مجوز تشکیل «خانهای مشترک برای یهودیان» را در فلسطین آن زمان که تحت قلمرو امپراتوری عثمانی قرار داشت، صادر کرد.
از آن زمان به بعد زمینه برای شکلگیری دولت معاصر اسرائیل فراهم شد تا اینکه در سال ۱۹۴۸ تحت حمایت بریتانیا دولتی در جهان به نام جمهوری اسرائیل زاده شد. از همینجاست که نقش بریتانیا در تاریخ اسرائیل اجتنابناپذیر پنداشته میشود. سفر ریشی سونک برای دولت و مردم اسرائیل از اهمیت تاریخی برخوردار است.
جو بایدن و ریشی سونک در کنار حمایت از اسرائیل بر حمایت فردی از بنیامین نتانیاهو تأکید کردند. حتا ریشی سونک در ختم بیانیهاش، رو به نتانیاهو کرد و گفت «ما میخواهیم که تو برنده شوی.»
به عنوان تحلیلگر روابط بینالملل این سخنان نخستوزیر بریتانیا را بسیار سنجیده و مؤثر برای حل بحران کنونی نیافتم. کسانیکه روند تحولات آسیای جنوبی و بحران فلسطین و اسرائیل را دنبال میکنند به خوبی میدانند که بنیامین نتانیاهو جز از بحران جاری است.
در این مقاله سه عنصر را مطرح میکنم که نقش بنیامین نتانیاهو را در وضعیت کنونی مورد نقد قرار میدهد:
تندروی مستمر در سیاست داخلی و خارجی
در بیست سال پسین بنیامین نتانیاهو در سیاست اسرائیل نقش مهمی داشته است. او در سمّتهای وزیر خارجه، رهبر اپوزسیون و رهبر حکومت تلاش کرده است تا سیاست تندروانهای را دنبال کند. حتا در زمان ریاست جمهوری باراک اوباما که تلاش داشت گفتمان تمدنها را در این منطقهای پیچیده جهان راهاندازی کند، نتانیاهو سیاستهای تندروانه خود را دریغ نکرد و به چالش کلانی سد راه این ابتکار قرار گرفت. تندروی او نقش گروههای اصلاحطلب را در اسرائیل به شکل گسترده به حاشیه برد.
ایجاد محدودیتها برای حاکمیت قانون و حسابدهی
بنیامین نتانیاهو در همنوایی با یاریف لیون، وزیر عدلیه برای محدودسازی نقش دادگاه و استقلالیت آن بسیار تلاش کرد. طرح نتانیاهو سبب میشود که پارلمان اسرائیل بتواند تصامیم دادگاه عالی را وتو کند. این عملکرد دست سیاست را در تصامیم حقوقی باز میکند و روند حسابدهی حکومت را در برابر دادگاه عالی مختل میسازد.
این رویکرد مورد نقد گسترده جامعه مدنی، دانشگاهی و سیاسی اسرائیل قرار گرفته اما نتانیاهو به آن اهمیت نمیدهد.
فساد اداری و نبود شفافیت
شاید تاریخ معاصر اسرائیل هیچ رهبری فاسدی را به سان نتانیاهو نشناسد. او که لقب طولانیترین نخستوزیر اسرائیل را دارد سه پرونده بزرگ فساد اداری را به نام خود در سیستم عدلی و قضایی اسرائیل ثبت کرده است که رشوه، فریب و سوءاستفاده از قدرت سیاسی مهمترین آنها را تشکیل میدهد.
از سوییهم نتانیاهو به مداخله سیاسی در دادگاه نیز متهم است که او را به سیاستگذار متجاوز نیز معروف ساخته است.
اینها عواملی هستند که میتوانند بر وضعیت داخلی و سیاست خارجی دولت اسرائیل اثرگذار باشند.
واضح است که عوامل زیادی بر تشدید وضعیت کنونی بسیار مؤثر پنداشته میشود اما واقعیت این است که نتانیاهو یکی از این عوامل میباشد. وقتی نخستوزیر بریتانیا در سخنرانی خود بر پیروزی بنیامین نتانیاهو تاکید میکند، میتواند تصویر بدی را خلق کند و ادامه حضور نتانیاهو را در قدرت اسرائیل و گسترش تندروانه سیاستها او را بازتاب دهد.
