انس حقانی، عضو شبکه حقانی، با نشر آیهای از قرآن به نخستین سفر خارجی احمد شرع، رئیسجمهور انتقالی سوریه، واکنش نشان داد. شرع چهار روز پس از آغاز ریاست دوره انتقالی به عربستان سعودی رفت؛ در حالی که هبتالله آخندزاده حدود سهونیم سال پس از رسیدن به قدرت هیچ سفر خارجی نداشته است.
احمد شرع در اولین سفر خارجی خود پس از انتصاب بهعنوان رئیسجمهور انتقالی سوریه، وارد عربستان سعودی شد و با محمد بنسلمان ولیعهد این کشور دیدار کرد. اسعد الشیبانی وزیر خارجه سوریه در این سفر او را همراهی میکند.
انس حقانی از چهرههای رسانهای طالبان، همراه با تصویری از دیدار شرع با بنسلمان، آیه ۵۵ سوره نور قرآن را منتشر کرده است.
محتوای این آیه قرآن درباره «وعده الهی» درباره «پیروزی مؤمنان صالح» است.
این واکنش در میانه اختلافات مقامات کابلنشین حکومت طالبان با هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان در قندهار، منتشر شده است.
هبتالله آخندزاده در جریان حدود سهونیم سال حکمروایی بر طالبان، به استثنای دیدار با نخستوزیر قطر، هیچ دیداری با مقامات عالیرتبه خارجی نداشته است.
از این جهت، او در شمار یکی از منزویترین حاکمان تاریخ افغانستان به شمار میرود.
بیشتر بخوانید: دنیای احمد شرع و ملا هبتالله؛ چرا این دو اسلام این قدر تفاوت دارد؟
او در این مدت هرگز در برابر رسانهها و انظار عمومی ظاهر نشده و مقامات طالبان را از ظاهر شدن در برابر دوربینهای رسانهها ممنوع میکند.
روش حکومتداری او مورد انتقاد شدید اعضای بلندپایه طالبان به شمول سراجالدین حقانی، وزیر داخله و برادر بزرگ انس حقانی قرار گرفته است.
در آخرین مورد، روز یکشنبه فایل صوتی تازهای از عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت خارجه طالبان منتشر شد که از مقامهای این گروه خواست که از هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، به گونهای پیروی نکنند که به او «رتبه پیامبری و خدایی» داده شود.
عباس استانکزی، در این فایل صوتی از طالبان میخواهد که از «پرستش» رهبر خود خودداری کنند.
استانکزی مقامهای طالبان را به پیروی نکردن از دستورهای «خلاف شریعت» تشویق کرد و خطاب به هبتالله آخندزاده گفت: «ما بهخاطر تو نمیتوانیم وطن را خراب کنیم.»
معین وزارت خارجه طالبان اعضای این گروه را به سرپیچی از دستورهایی تشویق کرد که منجر به ویرانی افغانستان میشود.
او همچنین خطاب به رهبر طالبان میگوید: «تو تا زمانی رئیس من و امیرالمومنین من هستی که در راه خداوند برابر باشی. اگر از راه خداوند یک قدم آنطرف برداشتی، امیر من نیستی و تو را نمیشناسم.»
معین سیاسی وزارت خارجه طالبان میافزاید مردم به هبتالله آخندزاده «ایمان نیاوردهاند» و مثل او «صدها نفر» در تاریخ افغانستان آمده و رفته است و باز بهجای او افراد دیگری خواهد آمد.
او در بخشی از سخنانش درباره رهبری طالبان، آرزو میکند که افغانستان رهبرانی داشته باشد که «در راه خدا و رسول و بهخاطر منافع ملی کشور کار کنند.»
بیشتر بخوانید: شوریدن یک وزیر؛ چه چیزی به ستانکزی جرئت تاختن به ملا هبتالله را میدهد؟
افزایش قراردادها، نبود زیرساختها و ضعف مدیریتی
طالبان با ادعای تأمین امنیت، تلاش میکند سرمایهگذاران داخلی و خارجی را برای استخراج ذخایر معدنی افغانستان جذب کند. بر اساس ارزیابیهای امریکا و سازمان ملل، ارزش منابع طبیعی افغانستان حدود یک تریلیون دالر برآورد شده است. زمرد، یاقوت، مرمر، طلا و لیتیم ازجمله منابعی هستند که در اعماق کوههای افغانستان قرار دارند.
جاوید نورانی، کارشناس معادن، به خبرگزاری فرانسه گفت که طالبان «بیش از ده برابر ظرفیت مدیریتی خود قرارداد امضا کرده است که میتواند مشکلات مدیریتی جدی ایجاد کند.»
همایون افغان، سخنگوی وزارت معادن افغانستان گفته که فقدان تخصص و مدیریت یک چالش در برابر این گروه است.
آقای افغان به خبرگزاری فرانسه گفت: ما نه متخصص، نه زیرساخت و نه دانشی داریم».
او افزود که مقامات طالبان «از هر کسی که بخواهد سرمایهگذاری کند، به ویژه کسانی که تجربه معدن دارند، استقبال خواهند کرد.»
کارشناسان هشدار دادهاند که بسیاری از این قراردادها هنوز در مرحله اکتشاف قرار دارند، که تکمیل آنها ممکن است سالها طول بکشد و بازدهی محدودی داشته باشد.
با وجود تحریمهای بینالمللی و عدم به رسمیت شناختن طالبان، برخی کشورها از جمله چین، ایران، ترکیه، اوزبیکستان و قطر برای سرمایهگذاری در بخش معادن افغانستان وارد عمل شدهاند.
شرکتهای چینی در این میان نقش پررنگی دارند و تاکنون چندین قرارداد مهم، از جمله استخراج مس و طلا را با حکومت طالبان امضا کردهاند.
شرکتهای چینی در حال تبدیلشدن به بازیگران کلیدی بخش معدن افغانستان هستند.
بر اساس گزارشها، شرکت دولتی چینی به نام امسیسی فعالیتهای خود را در معدن مس عینک، دومین معدن بزرگ مس جهان، از سر گرفته است.
همچنین، مقامهای طالبان اعلام کردهاند که این قراردادها تاکنون باعث ایجاد ۱۵۰ هزار شغل در افغانستان شده است.
خطرات زیستمحیطی و عدم نظارت بر استخراج معادن
یکی از نگرانیهای عمده در افزایش فعالیتهای معدنی، عدم رعایت استانداردهای زیستمحیطی است.
طبق گزارشهای منتشرشده، تنها یک درصد از مواد استخراجشده مورد استفاده قرار میگیرد و باقیمانده آن ممکن است حاوی مواد سمی باشد که در صورت تماس با آب، منابع زیرزمینی را آلوده کند.
درعینحال، نبود قوانین سختگیرانه باعث شده است که برخی شرکتها بدون رعایت استانداردهای زیستمحیطی اقدام به استخراج کنند که میتواند آسیبهای جبرانناپذیری به منابع طبیعی افغانستان وارد کند.
مقامهای طالبان ادعا میکنند که به قوانین زیستمحیطی پایبند هستند، اما جزئیات دقیقی از نحوه مدیریت ضایعات معدنی ارائه ندادهاند. کارشناسان هشدار میدهند که دفع غیراصولی این ضایعات میتواند باعث آلودگی منابع آب زیرزمینی شود.
دیوید چیمبرز، کارشناس ژئوفیزیک، به خبرگزاری فرانسه گفت که بسیاری از شرکتها سود را بر ایمنی ترجیح میدهند و هر دالری که برای مدیریت پسماندها یا تصفیه آب هزینه نشود، به سود آنها اضافه میشود. با این حال، این اقدام میتواند خسارات بلندمدتی به همراه داشته باشد.
در حالی که طالبان به استخراج معادن برای افزایش درآمدهای خود تکیه کردهاند، مشکلاتی مانند ضعف نظارت، فساد، آسیبهای زیستمحیطی و کمبود شفافیت میتواند آینده نامشخصی برای این صنعت به همراه داشته باشد.
چشمانداز آینده بخش معادن در افغانستان
اگرچه طالبان تلاش دارند از معادن بهعنوان منبع اصلی درآمد خود استفاده کنند، اما عدم مدیریت صحیح، فساد، ضعف زیرساختها و پیامدهای زیستمحیطی میتواند در بلندمدت هزینههای سنگینی برای کشور به همراه داشته باشد.
درحالیکه برخی کشورها به دنبال بهرهبرداری از این فرصت اقتصادی هستند، آینده بخش معادن افغانستان همچنان با چالشهای فراوانی روبهرو است.
بیشتر بخوانید: اشرف غنی: استخراج معادن توسط طالبان مشروعیت ندارد و معلوم نیست عایدات آن کجا میرود
