بر اساس آمار فدراسیون بینالمللی خبرنگاران، حدود ۲۰۰ خبرنگار افغان در پاکستان در بلاتکلیفی به سر میبرند و در انتظار اسکان مجدد هستند. بسیاری از این روزنامهنگاران با چالشهای متعددی چون تمدید ویزا، بیکاری، تهدید به اخراج دستوپنجه نرم میکنند.
فدراسیون بینالمللی خبرنگاران روز پنجشنبه با روایت کردن شماری از خبرنگاران افغان در پاکستان، به چالشهای متعدد آنان در این کشور پرداخته است.
این فدراسیون گفت که پیش از بازگشت طالبان به قدرت در اسد ۱۴۰۰، رسانههای افغانستان با ۱۶۰ ایستگاه تلویزیونی، ۳۱۱ ایستگاه رادیویی، ۹۰ روزنامه و ۲۶ خبرگزاری، عرصهای فراخ برای تقویت آزادی مطبوعات بودند.
با اینحال استیلای طالبان با سرکوب شدید رسانهها همسو شد و آزادی مطبوعات در افغانستان افت چشمگیری یافت که فدراسیون بینالمللی خبرنگاران از آن به عنوان «بدترین وضعیت برای رسانهها و کارمندان رسانهها» یاد کرده است.
این فدراسیون گفته که اعمال محدودیتهای گسترده بر رسانهها موجب شده است تا برخی رسانههای داخلی به ابزاری برای تبلیغات طالبان تقلیل یابند و استقلال خود را از دست دهند.
فدراسیون بینالمللی خبرنگاران با استناد به آمار مرکز خبرنگاران افغان گفته که در سال ۲۰۲۳ تعداد ۸۵ مورد خشونت علیه خبرنگاران ثبت شده است. به همین ترتیب این فدراسیون به مسدود شدن دو ایستگاه تلویزیونی خصوصی در کابل در ماه اپریل ۲۰۲۴ اشاره کرده است که به اتهام «نقض ارزشهای ملی و اسلامی» از سوی طالبان مسدود شد.
به همین ترتیب در ماه جون سال ۲۰۲۴، طالبان مجوز پخش ۱۷ رسانه را در ولایت ننگرهار به دلیل «عدم پرداخت مالیات» لغو کرد.
فدراسیون بینالمللی خبرنگاران میگوید در شرایطی که امکان کار بدون ترس از انتقام یا مجازات وجود ندارد، تقریبا ۳۰ تا ۳۵ درصد از کارمندان رسانهها بلافاصله پس از تصرف کشور از سوی طالبان، فرار کردند.
بسیاری از آنها به کشورهای همسایه مانند ایران و پاکستان پناه بردند و برخی از خبرنگارانی که با رسانههای بینالمللی همکاری داشتند به امریکای شمالی و اروپا منتقل شدند.
سید ادریس سادات، خبرنگاران افغان به فدراسیون بینالمللی خبرنگاران گفت: «فرار از افغانستان چالشی بسیار پیچیده است. گرفتن مدارک مسافرتی بسیار دشوار است، و ماهها طول میکشد تا بتوان پاسپورت یا ویزای معتبر دریافت کرد.»
او گفت: «هنوز با شرایط و چالشهای مهاجرت کنار نیامدهام، اما تلاش میکنم تا زمانی که سرنوشت ما مشخص شود، سازگار شوم و زندگی کنم.»
فیضان، خبرنگار افغان، به چالشهای قانونی زندگی در پاکستان اشاره کرده و میگوید: «برای تمدید اقامت خود باید حداقل دو ماه ثبت قانونی باشید و مهر خروج و ورود داشته باشید. نداشتن مهارت زبانی بزرگترین مانع برای برقراری ارتباط با مردم، پیدا کردن کار یا انجام کارهای روزمره است.»
او میگوید که بسیاری از خبرنگاران تبعیدی به کمکهای مالی بینالمللی یا حمایت سازمانهای غیردولتی وابسته هستند، اما این منابع محدود بوده و رقابت برای دریافت آنها شدید است.
فیضان میگوید که «درصورت بازگشت، احتمال مرگ وجود دارد. من این موضوع را به سازمانهای حقوقبشری مطرح کردهام، اما آنها هیچ توجه نکردند.»
با اینحال خبرنگاران زن بیشترین آسیب را متحمل میشوند.
در آگوست ۲۰۲۳، فدراسیون بینالمللی روزنامهنگاران و اتحادیه فدرال روزنامهنگاران پاکستان دو مرکز در اسلامآباد برای حمایت از خبرنگاران افغان تأسیس کردند که توسط یونسکو حمایت میشود. با اختصاص یک مرکز ویژه برای خبرنگاران زن، ارائه مسکن اضطراری، کمکهای حقوقی و حمایت روانشناختی برای کسانی که منتظر ویزا یا درخواست اقامت بودند، امری حیاتی بود.خالده نبی زاده که مجبور به ترک خانوادهاش شده، با مشکلات بیشتری نسبت به همکاران مرد خود مواجه است. او میگوید: «من مجبور شدم بروم و مهاجر شوم. این آسان نیست. وقتی یک روزنامه نگار زن تصمیم میگیرد که مهاجرت کند، چیزهای را به دوش میکشد که توصیف آن سخت است. حالا زن بودن در کشور ما جرم است. ما زنان افغان هیچگاه امن نخواهیم بود.»فدراسیون بینالمللی خبرنگاران با استناد به آمار سال ۲۰۲۲، اعلام کرد که ۸۷ درصد از خبرنگاران زن افغان گفتهاند که با تبعیض جنسی مواجه اند در حالی که ۶۰ درصد مجبور به ترک کامل وظیفه خود شدهاند و ۷۹ درصد دیگر تهدید شدهاند و ۸۷ درصد نیز گفتهاند که از بازگشت به کار خود ترس دارند.
