عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی مذاکرات پیشروی ایران و امریکا را تایید کرد. آقای عراقچی سهشنبه، ۱۹ حمل، در شبکه اکس نوشت که مذاکرات جمهوری اسلامی و امریکا روز شنبه «در سطح بالا و به شکل غیرمستقیم» در عمان برگزار خواهد شد.
پیشتر یک منبع حکومتی به خبرگزاری رویترز درباره برگزاری این دیدار در عمان خبر داده بود.
دونالد ترامپ، رئیسجمهور امریکا پیشتر در جریان دیدار با بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائيل، به خبرنگاران گفته بود که مذاکرات واشنگتن و تهران به شکل مستقیم برگزار خواهد شد.
عراقچی در ادامه نوشته «این دیدار به همان اندازه که یک فرصت است، یک آزمون نیز هست. توپ در زمین امریکاست.»
رئيسجمهور امریکا پیشتر در کاخ سفید اعلام کرد که امریکا در حال گفتوگوی مستقیم با جمهوری اسلامی است.
این خبر غیرمترقبه در شرایطی اعلام شد که عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی پیشتر اعلام کرده بود که هنوز مذاکرهای میان تهران و واشنگتن صورت نگرفته است.
مقامات جمهوری اسلامی گفته بودند که تهران در برابر خواستههای ترامپ برای مذاکره مستقیم درباره برنامه هستهای مقاومت کرده، ولی راه را برای گفتوگوهای غیرمستقیم باز گذاشته است.
اما رئيسجمهور امریکا گفت: «مذاکرات ما با ایران در سطح نسبتا بسیار بالایی در حال انجام است. ما بهطور مستقیم با آنها مذاکره میکنیم. ما روز شنبه در نسبتا بالاترین سطح با ایران تعامل خواهیم کرد.»
او افزود:« ما یک نشست بسیار مهم خواهیم داشت و خواهیم دید چه اتفاقی میافتد. فکر میکنم همه موافقند که رسیدن به یک توافق بهتر از گزینههای دیگر است.»
رئيسجمهور امریکا تاکید کرد: «شاید توافق با ایران انجام شود.»
او افزود اگر این مذاکرات به نتیجه نرسد، ایران در معرض خطری بزرگ خواهد بود.
ترامپ که در کنار نتانیاهو در اتاق بیضی شکل کاخ سفید نشسته بود به خبرنگاران گفت که توافق با ایران، از اقداماتی که «من بخواهم درگیرشان شوم، یا اسرائیل بخواهد درگیرشان شود» بهتر است.
او افزود: «امیدوارم این گفتوگوها موفقیتآمیز باشند، و به نظرم اگر موفقیتآمیز باشند، به نفع ایران خواهد بود.»
ترامپ گفت که با نتانیاهو درباره ایران و مسائل تجاری «گفتوگوی خوبی» داشته است.
نتانیاهو نیز پس از دیدار با ترامپ گفت: «ما درباره شرایط سوریه با ترامپ صحبت کردیم. درباره ترکیه صحبت کردیم.»
او افزود: «ما درباره ایران صحبت کردیم که هرگز به سلاح اتمی دست نیابد، اگر بشود که از راه دیپلوماتیک شبیه آنچه درباره لیبیا بود صورت بگیرد.»
ترامپ پس از بازگشت به قدرت اعلام کرده بود که ترجیح میدهد بر سر برنامه هستهای ایران به توافقی برسد تا وارد رویارویی نظامی شود. او در ماه حوت گفت که نامهای به رهبر جمهوری اسلامی علی خامنهای، برای پیشنهاد مذاکره نوشته است.
به گزارش روزنامه گاردین، مایکل منسفیلد، وکیل سرشناس، همراه با گروهی از وکلا، دوشنبه ۱۸ حمل یک پرونده ۲۴۰ صفحهای را به واحد جرائم جنگی اسکاتلندیارد تحویل میدهد که شامل اتهاماتی مانند «کشتار هدفمند غیرنظامیان و امدادگران (از جمله با شلیک تکتیرانداز) و حملات کور به مناطق مسکونی، بیمارستانها و دیگر اهداف محافظتشده» است.
در این گزارش که تیمی از وکلا و پژوهشگران بریتانیایی در لاهه آن را تهیه کردهاند، این افراد به «حملات هماهنگ به اماکن تاریخی و مذهبی و جابهجایی اجباری غیرنظامیان» متهم شدهاند.
به دلایل حقوقی، متن کامل گزارش و نام متهمان فعلا منتشر نمیشود.
دیگر متهمان جنایات جنگی در جنگ غزه
در قوس ۱۴۰۳، قضات دیوان کیفری بینالمللی احکام بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر و یوآو گالانت، وزیر دفاع پیشین اسرائیل و محمد دیاب المصری، ملقب به «ضیف»، فرمانده کشتهشده حماس را صادر کردند و آنها را به ارتکاب «جنایات جنگی» و «جنایت علیه بشریت» متهم کردند.
اسرائیل بارها ادعاهای مربوط به ارتکاب جنایات جنگی از سوی رهبران سیاسی یا نظامی خود را رد کرده است.
ارتش اسرائیل در پاسخ به حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳ حماس که منجر به کشتهشدن بیش از هزار و ۲۰۰ نفر (اکثرا غیرنظامی) و گروگان گرفته شدن حدود ۲۵۰ نفر شد، حملات گستردهای را به غزه آغاز کرد که تاکنون افزون بر ۵۰ هزار کشته برجای گذاشته و بیشتر قربانیان نیز غیرنظامی بودهاند.
قوانین بریتانیا درباره جنایات جنگی
گاردین به نقل از منسفیلد که سابقه وکالت در پروندههای مهمی را دارد، نوشت: «اگر یکی از شهروندان ما مرتکب جرمی شده، ما باید اقدامی در اینباره انجام دهیم. حتی اگر نتوانیم جلوی دولتهای خارجی را بگیریم، باید جلوی اقدامات غیرقانونی شهروندان خودمان را بگیریم. شهروندان بریتانیایی طبق قانون موظفاند در جنایات صورتگرفته در فلسطین شریک نباشند. هیچکس بالاتر از قانون نیست.»
گزارش شکایت این گروه حقوقی به نمایندگی از «مرکز حقوق بشر فلسطین» در غزه و «مرکز حقوقی منافع عمومی» در بریتانیا تهیه شده و مربوط به جنایاتی است که بین اکتبر ۲۰۲۳ تا می ۲۰۲۴ در غزه اتفاق افتادهاند.تهیه این گزارش شش ماه زمان برده است.
در گزارش مورد نظر تاکید شده است که بریتانیا طبق پیمانهای بینالمللی وظیفه دارد تحقیق و پیگرد قضایی عاملان «جنایات اصلی بینالمللی» را انجام دهد.
طبق بخش ۵۱ قانون دادگاه کیفری بینالمللی مصوب سال ۲۰۰۱، «ارتکاب نسلکشی، جنایت علیه بشریت یا جنایت جنگی، حتی اگر در کشور دیگری انجام شده باشد، طبق قوانین انگلستان و ولز جرم محسوب میشود».
۱۰ شهروند بریتانیایی به چه متهم هستند؟
در این گزارش آمده است که هر یک از اتهامات مطرحشده علیه این ۱۰ نفر، مصداق «جنایت جنگی یا جنایت علیه بشریت» است. برخی از این افراد تابعیت دوگانه دارند.
یکی از شاهدان که در مرکز درمانی در غزه حضور داشت، خاطره خود از خشونتهای مرگبار در این منطقه را چنین روایت کرد: «جسدها در محوطه بیمارستان روی زمین پخش شده بود و بسیاری از آنها در یک گور دستهجمعی دفن شده بودند. بولدوزری از روی یک جسد عبور کرد، صحنهای وحشتناک و دلخراش که بیاحترامی به مردگان بود.»
به گفته این شاهد، بولدوزر همچنین بخشی از ساختمان بیمارستان را تخریب کرد.
شان سامرفیلد، وکیل دادگاه داتیاستریت که در تهیه این پرونده همکاری داشته، گفت این پرونده بر پایه شواهد منابع باز و شهادت شهود تنظیم شده و یک پرونده «قوی و قابل توجه» است.
او افزود: «مردم بریتانیا احتمالا از شنیدن اینکه شواهد قابل اعتمادی وجود دارد که برخی از بریتانیاییها مستقیما در انجام این جنایات نقش داشتهاند، شوکه خواهند شد.»
قوانین مربوط به ارتکاب جنایات جنگی
قواعد بینالمللی درگیریهای مسلحانه از کنوانسیون ۱۹۴۹ ژنو حاصل شد. تمام کشورهای عضو سازمان ملل این قوانین را تصویب و سپس با احکام دادگاههای بینالمللی جنایات جنگی، آنها را تکمیل کردند.
این قواعد شامل معاهدات رفتار با غیرنظامیان، سربازان و اسیران جنگی در قالب ساز و کاری است که در مجموع به نام «قانون درگیری مسلحانه» یا «حقوق بینالمللی بشردوستانه» شناخته میشود.
این قانون در مورد نیروهای دولتی و گروههای مسلح سازمانیافته غیردولتی مانند شبهنظامیان حماس نیز اعمال میشود.
شهروندان بریتانیایی باید پاسخگوی اتهامات باشند
به گفته سامرفیلد، هدف از طرح شکایت علیه ۱۰ شهروند بریتانیایی این است که متهمان در دادگاه اولد بیلی (دادگاه جنایی مرکزی لندن) حاضر شوند و پاسخگوی این اتهامات باشند.
راجی سورانی، مدیر مرکز حقوق بشر فلسطین، گفت: «این اقدامات، غیرقانونی، غیرانسانی و غیرقابل قبول هستند. دیگر بس است. دولت نمیتواند بگوید چیزی نمیدانسته؛ چون ما همه شواهد را در اختیار آنها گذاشتهایم.»
پل هرون، مدیر حقوقی مرکز منافع عمومی نیز گفت: «ما این گزارش را ارائه میدهیم تا روشن کنیم که این جنایات جنگی به نام ما انجام نشدهاند.»
دهها کارشناس حقوقی و فعال حقوق بشر با امضای نامهای، از واحد جنایات جنگی پولیس لندن خواستهاند این شکایات را با جدیت بررسی کند.
نیوزویک در گزارشی روز دوشنبه، ۱۸ حمل نوشت این تحرک در حالی انجام گرفته که تنشها با جمهوری اسلامی و حوثیها در یمن شدت گرفته و میتواند نشانهای از احتمال رویکردی تهاجمیتر امریکا در روزها و هفتههای پیشِ رو باشد.
این ناو هواپیمابر همراه گروه ضربتی خود، از جمله ناوشکنهای «یواساس پرینستون» و «یواساس استرت»، از تنگه مالاکا عبور کرده و وارد اقیانوس هند شده است.
بر اساس این گزارش، با حضور همزمان دو ناو هواپیمابر، امریکا اکنون نیروی ضربتی قدرتمندی در منطقه در اختیار دارد.
حضور مشترک «کارل وینسون»، «هری اس. ترومن» و بمبافکنهای بی-۲ که در جزیره دیهگو گارسیا مستقر هستند، بهطور چشمگیری توان امریکا برای اجرای حملات هوایی و موشکی را افزایش میدهد و احتمال گسترش عملیات نظامی را بالا میبرد.
در همین حال روزنامه تایمز شامگاه یکشنبه در گزارشی نوشت دیپلوماتها در خاورمیانه معتقدند دونالد ترامپ به دنبال محدود کردن جمهوری اسلامی از طریق «تهدیدات فعال» است و همزمان میکوشد تا برای حمله احتمالی به ایران مشروعیت سیاسی فراهم کند.
تایمز به نقل از چند مقام افزود پس از دو حمله هوایی گسترده اسرائیل که سامانههای راداری و پدافندی هوایی ایران را عملاً از کار انداخت، زمان احتمالی چنین حملهای در حال بررسی است.
با بالا گرفتن تنشها میان تهران و واشنگتن در روزهای گذشته، گزارشهای متعددی نیز درباره نوع مذاکره مستقیم یا غیرمستقیم میان دو طرف منتشر شده است.
گفته میشود جمهوری اسلامی خواهان ادامه مذاکرات غیرمستقیم از طریق عمان است اما ترامپ بر ضرورت مذاکره مستقیم بر سر برنامه هستهای ایران تاکید دارد.
علاوه بر این رویارویی و تهدیدات مستقیم، حملات امریکا به حوثیها که از آنها با عنوان نیروهای تحت حمایت جمهوری اسلامی یاد میشود نیز ادامه دارد.
