واشنگتنپست در گزارشی درباره انفجار در بندرعباس ایران به نقل از کارشناسان مواد منفجره نوشت این کارشناسان برآورد میکنند با توجه به موج انفجار و اندازه گودالها، قدرت این انفجارها معادل حدود ۵۰ تن تیانتی بوده است.
سعید جعفری، مدیرعامل شرکت توسعه خدمات دریایی و بندری سینا که انفجار بندر رجایی در محوطه اختصاصی آن رخ داده، پیشتر به خبرگزاری ایلنا گفت: «این سانحه درپی اظهار خلاف محمولههای وارداتی رخ داده و محمولههای بسیار خطرناک تحت عنوان کالای معمولی وارد و دپو شده بود.»
اسوشیتدپرس هم گزارش داد که انفجارهای بندر رجایی احتمالا بر اثر جابهجایی نادرست محمولههای سوخت جامد مورد استفاده در موشکهای بالستیک رخ داده است. نیویارک تایمز هم به نقل از یک مقام جمهوری اسلامی این احتمال را تایید کرد.
مقامات جمهوری اسلامی، کشته شدن ۷۰ تن و و مجروح شدن بیش از هزار و ۳۷۵ نفر را در جریان انفجار و آتشسوزی ششم ثور در بندر رجایی را تایید کردهاند.
کمیته بررسی علل حادثه آتشسوزی در بندر رجایی در اطلاعیهای اعلام کرد: «قصور در رعایت اصول ایمنی و پدافند غیرعامل محرز شده است.»
در این اطلاعیه آمده: «خلافاظهاری در برخی موارد وجود داشته و دستگاههای امنیتی و قضایی با جدیت در پی شناسایی خاطیان هستند.»
این کمیته اضافه کرد: «علتیابی قطعی این حادثه مستلزم بررسی کامل و همهجانبه ابعاد مختلف آن است که به دلیل الزامات کارشناسی، نیازمند طی شدن فرایندهای فنی و آزمایشگاهی است.»
پیشتر اسکندر مومنی، وزیر کشور دولت پزشکیان گفت در جلسه ستاد بحران «برخی مقصران انفجار» بندر رجایی احضار شدند.
او در توضیح گفت: «کمیته ای برای بررسی عللی این حادثه تشکیل و مشخص شد قصوراتی همچون عدم رعایت پدافند غیرعامل و نکات ایمنی در این حادثه وجود داشته است.»
پهلگام با داشتن آبوهوای خنک، کوهستانی و رودهای زلال و خروشان شهره است و یکی از محافظتشدهترین مناطق جامو کشمیر است.
موج تازهای که پس از این حمله راه افتاده، سطوح مختلف دارد. از درگیری کاربران پاکستان و هندی در شکبههای اجتماعی تا تهدید مقامها به حمله نظامی علیه همدیگر. همچنین، در روزهای گذشته مواردی از حمله و خشونت علیه مردم کشمیر در مناطق دیگر هند گزارش شده است.
در روزهای گذشته، برخی از کاربران هندی در شبکههای اجتماعی، پاکستان را به دستداشتن در این حمله متهم کردهاند، برخی دیگر میگویند که این حمله کار «تروریستهای جهادگرای کشمیری» است و تعدادی دیگر، معتقدند که حکومت مرکزی هند در حمله نقش داشته است. اما درشتتر از همه و موجب نگرانی کشمیریها، موج نفرتی است که از سوی جناحهای مختلف پخش میشود.
اما حمله پهلگام در جامو و کشمیر، سر زخم کهنهای را باز کرده که است که این منطقه برای مدتها از آن رنج خواهد برد. برخی از ساکنان جامو و کشمیر، نسبت به آنچه «نفرتپراکنی» علیه خود میخوانند، نگراناند.
ارتش هند پس از این حمله، عملیات سرکوب گستردهای را در مناطق مختلف کشمیر راهاندازی کرده که برخیها آن را نگرانکننده خواندهاند. ارتش در شش روز گذشته، تعدادی از خانهها را که میگوید که متعلق به «تروریستهای محلی» است، با خاک یکسان کرده و صدها نفر را بازداشت کرده است.
مردم کشمیر چه میگویند؟
مارب خان، شهروند مسلمان که در جامو و کشمیر متولد و بزرگ شده است، میگوید که به عنوان باشنده این ایالت، باور کردن روایت رسمی حکومت هند درباره حمله پهلگام برای او دشوار است.
مارب به افغانستان اینترنشنال گفت: «پهلگام یکی از مناطق بهشدت حفاظتشده در دره کشمیر است. در هر کیلومتر پاسگاههای بازرسی وجود دارد و نیروهای پولیس مستقرند و حتی گردشگران عادی نیز تحت بررسیهای کامل قرار میگیرند.»
او میگوید که اینکه چند مرد مسلح بتوانند به این منطقه حمله کنند و بیهیچ ردپایی ناپدید شوند، بعید به نظر میرسد.
مارب خان افزود که حمله اخیر، موج تازهای از رنج را برای مردم عادی جامو و کشمیر در پی داشته است. به گفته او: «در سراسر هند، دانشجویان و کارگران کشمیری مورد آزار و حمله قرار میگیرند. بسیاری مجبور شدهاند به خانه بازگردند، نه به میل خود، بلکه چون دیگر جای امنی برایشان باقی نمانده است.»
«من دقیقاً نمیدانم چه کسی این حمله را انجام داده است. چه پاکستان باشد، چه هند یا هر طرف دیگری. اما یک چیز برایم روشن است: کشمیریها در این ماجرا دخیل نبودهاند.»
او میگوید که ۹۰ درصد درآمد ساکنان کشمیر از گردشگری در این منطقه میآید و تاوان حمله اخیر، را بیش از هرکسی، مردم عادی جامو و کشمیر خواهند پرداخت: «آیا منطقی است که خودمان به منبع اصلی حیات اقتصادیمان آسیب بزنیم؟»
مارب میگوید که به باور تعدادی، این حمله از نظر سیاسی در مقطع زمانی «مناسب» و در جهت منافع حکومت هند رخ داده است. به گفته او، اخیرا نارضایتی در میان مسلمانان هند، از جمله در جامو و کشمیر، به دنبال تصویب اصلاحیه قانون موسوم به «وقف» بالا گرفته است. در کنار این، مردم کشمیر خواستار بازگردان وضعیت قانونی قبلی این منطقهاند که به آن اختیارات ویژه میدهد.
حکومت نرندرا مودی، نخستوزیر هند، در سال ۲۰۱۹ وضعیت ویژه جامو و کشمیر براساس اصل ۳۷۰ قانون اساسی هند را لغو کرد که اختیارات ویژهای به این ایالت میداد. این اقدام، همواره با اعتراضات گسترده روبهرو بوده است.
همچنین، هند در ماهها و هفتههای اخیر، با اعترضات گسترده جامعه مسلمان علیه اصلاحیه قانون موسوم به وقف مواجه است. قانونی که تغییرات گستردهای در نحوه ثبت و مدیریت اموال موقوفه متعلق به جامعه مسلمان اعمال میکند و خشم بسیاری از اعضای این جامعه را برانگیخته است.
مارب خان میگوید همزمانی این حمله با تحولات اخیر، این پرسش را خلق میکند که آیا این حمله برای منحرف کردن توجهها یا پیشبرد یک دستورکار سیاسی طراحی شده بود؟
او میگوید: «متأسفانه این الگو بارها و بارها تکرار شده است.»
به گفته او، تنش کنونی در جامو و کشمیر، برای برخیها منافع سیاسی در پی دارد و سیاستمداران، با استفاده از احساسات هندوها و مسلمانها، به قدرت و رای میرسند: «همیشه این مردم عادی، چه هندو و چه مسلمان، هستند که جان، کرامت و معیشت خود را از دست میدهند.»
او میافزاید: «به همین دلیل است که مردم میگویند مسئله کشمیر هرگز حل نخواهد شد. چون برای صاحبان قدرت، یک درگیری حلنشده سودمندتر از صلح است.»
انگشت اتهام به سوی پاکستان
دروف، شهروند هندو که ساکن جامو و کشمیر است، میگوید حمله اخیر نه فقط علیه مردم هند، بلکه حملهای به انسانیت و تلاشی برای نمایش بنیادگرایی جهادی بود.
او مدعی است که این حمله، از مدتها پیش در مقر سازمان استخبارات پاکستان (آیاسآی) برنامهریزی شده بود. با این حال، او میگوید بدون همکاری «عوامل همدست محلی با تروریستهای پاکستانی» راهاندازی این حمله غیرممکن بود.
دروف به افغانستان اینترنشنال گفت: «کشمیر به صنعتی بر پایهی منازعه تبدیل شده و بهرهبرداران این صنعت، از جمله سیاستمداران، بازرگانان و نیروهای پولیس، هرگز اجازه نخواهند داد این چرخه متوقف شود.»
او همچنین مسلمانان کشمیری را متهم میکند که اجازه نمیدهند که پیروان سایر ادیان، در این منطقه ساکن شوند.
به باور دروف، جامو و کشمیر در سه چهار سال گذشته، به آرامش نسبی رسید، گردشگری رونق گرفت و موجب ایجاد اشتغال و درآمد برای مردم شده بود و در این وضعیت، پاکستان و سایر طرفهای منازعه منافع خود را در خطر میدیدند: «آنها به این نتیجه رسیدند که به زودی کسبوکارشان نابود خواهد شد و در نتیجه این حمله را سازماندهی کردند.»
او همچنین برخی از مسلمانان اهل جامو و کشمیر را متهم میکند که «دل در گرو پاکستان» دارند و به رغم اینکه پاسپورت هندی دارند، هر چیزی متعلق به پاکستان را میستایند.
او میگوید که پاکستان با راهاندازی تبلیغات، ذهن برخی از مسلمانان جامو و کشمیر را «با جهاد، بنیادگرایی و نفرت آلوده کرده است.»
با این حال، دروف امیدوار است که روز وضعیت بهبود خواهد یافت: «این زمانی رخ میدهد که مردم محلی در آن منطقه به جوهر توسعه پیشرو پی ببرند و بنیادگرایی مذهبی را کنار بگذارند. روزی، در آینده، انسانیت پیروز خواهد شد.»
حمله به کشمیریها در هند
چند روز پس از حمله پهلگام، محمد اقبال، فروشنده ۲۶ ساله کشمیری، مثل هر روز در یک دهه گذشته، وارد خیابانی در شهر موسوری ایالت اوتاراکند شد تا شال بفروشد. چند لحظه بعد، گروهی از مردم محل دور او و یک فروشنده کشمیری دیگری را حلقه کردند، آنها را «بیگانه» خواندند، به فروشندهها ناسزا گفتند و بارها به صورت آنها سیلی زدند.
تصاویری بخشهایی از این جریان، در شبکههای اجتماعی دست به دست میشود.
طبق گزارش رسانههای هندی، پولیس به محمداقبال توصیه کرد که تا آرام شدن وضعیت، به خانهاش بازگردد.
رسانههای هندی نوشتند که ساعتی پس از این رویداد، دستکم ۱۵ فروشنده کشمیری که صدها کیلومتر برای کسب درآمد سفر کرده بودند، تکت بازگشت به کشمیر را گرفتند و در نیمهشب به خانههای خود حرکت کردند.
این تنها یک نمونه از رفتارهایی است که دانشجویان و کارگران کشیمری پس از حمله اخیر در نقاط مختلف هند با آن مواجه شدهاند.
«مهاجمان میگفتند کلمه بخوان»
در روزهای گذشته، بازماندگان حمله پهلگام روایتهای خود را از لحظه تیراندازی مهاجمان بیان کردهاند و این روایتها در شبکههای اجتماعی دست به دست میشود.
برخی از شاهدان، گفتند که مهاجمان، با نشانه گرفتن اسلحه به سمت گردشگران، از آنها میپرسیدند که مسلمان هستند یا هندو و همچنین، از گردشگران میخواستند که «کلمه طیبه» را بخوانند.
دینش میرانیا، بازرگان هندی که همراه با همسر و فرزندان خود برای تجلیل سالگرد ازدواج خود به جامو و کشمیر رفته بود، در تیراندازی کشته شد.
نها، همسر دینش میگوید که مهاجمان از همسرش خواستند که «کلمه» بخواند، اما او وقتی گفت که نمیفهمد، در مقابل دخترش به سرش شلیک کردند.
روایتهای مشابهی برخی دیگر از بازمندگان نیز داشتهاند که بار دیگر به تقابل جامعه غیرمسلمنانان و مسلمانان در جامو و کشمیر دامن زده است. در روزهای گذشته، موجی از نظرات تند دو طرف علیه یک دیگر در شبکههای اجتماعی راه افتاده است.
یک کاربر در شبکه اکس نوشت که دلخراش است وقتی میبیند که «کلمه طیبه که برای نزدیک کردن دلها به خداوند است، امروز به دست تروریستها برای توجیه خونریزی مورد سوءاستفاده قرار میگیرد.»
او افزود: «به عنوان یک مسلمان، جز احساس شرم چیزی در دل ندارم. این، شرارت است که در لفافه واژگان مقدس پیچیده شده است.»
«رهبران دینی باید برخیزند. فتوا صادر کنند. صدایشان را بلند کنند. نباید اجازه داد که ترور با نقاب دین ما ظاهر شود.»
در شبکههای اجتماعی، همچنین تصاویری از خانههایی دست به دست میشود که به دست ارتش هند ویران شدهاند. برخیها این رویکرد را بیرویه خواندهاند و از آن انتقاد کردهاند.
میرویس عمر فاروق، رئيس کنفرانس سراسری احزاب حریت، در شبکه اکس نوشته است که مردم کشمیر به صورت جمعی جنایت هولناک پهلگام را محکوم میکنند و نیاز است که عاملان آن به دست عدالت سپرده شوند.
با این حال، به گفته او، «دستگیریهای بیرویه» و ویدیوهایی که از تخریب خانهها و محلهها در شبکههای اجتماعی منتشر میشود، نگرانکننده و اندوهبار است.
او از مسئولان هندی خواست که در مسیر تحقق عدالت برای قربانیان بیگناه، خانوادههای بیگناه کشمیری را مجازات نکنند.
اعتراضات هندیها در داخل و خارج
پس از حمله مرگبار پهلگام، شهروندان هندی در شهرهای مختلف این کشور و همچنین در لندن علیه «جهادگرایی» اعتراض کردند.
معترضان از حکومت هند میخواهند که «انتقام سخت» از عاملان این حمله بگیرد. در پهلگام نیز مردم محل دست به تظاهرات زدند.
در بریتانیا نیز معترضان هندی در مقابل کمیسیون عالی پاکستان در لندن گردهم آمدند. تصاویر منتشرشده در شبکههای اجتماعی، معترضان پرچم هند و اسرائيل را در دست دارند و علیه «جهادگرایی اسلامی» شعار سر میدهند.
در میان پستهای شبکههای اجتماعی، ویدیویی دست به دست میشود که گفته شده یک نوجوان کشمیری را در حال انتقال کودک یک گردشگر پس از حمله نشان میدهد. در این ویدیو که صدای جیع و تیراندازی در اطراف شنیده میشود، دیده میشود که نوجوانی با کودکی در بغل از دامنه کوه و میان درختان میگذرد.
برخیها با بازنشر این ویدیو، آن را مهماننوازی کشمیرها از گردشگران خوانده و انتقاد کردهاند که این تصویر، به طور گسترده بازتاب داده نشده است.
