مارکو روبیو، وزیر خارجه امریکا روز پنجشنبه، ۲۵ ثور اعلام کرد که برای اشتراک در یک نشست غیررسمی ناتو به ترکیه رفته است. در همین حال، رسانههای امریکایی گزارش دادند که آقای روبیو در گفتوگوهای صلح میان روسیه و اوکراین که امروز در استانبول برگزار میشود، اشتراک خواهد کرد.
آقای روبیو پس از ورود به ترکیه، در حساب کاربریاش در اکس نوشت: «وارد ترکیه شدم تا متحدان ناتو را به افزایش هزینههای دفاعی تا پنج درصد از تولید ناخالص داخلیشان تشویق کنم. وقت آن رسیده است که گفتارمان را با عمل هماهنگ کنیم.»
روز گذشته، تامی پیگوت، معاون سخنگوی وزارت خارجه امریکا در یک نشست خبری گفت که مارکو روبیو برای اشتراک در یک نشست غیر رسمی وزیران خارجه پیمان ناتو به ترکیه سفر خواهد کرد.
وزارت خارجه امریکا در مورد اشتراک آقای روبیو در گفتوگوهای صلح که امروز میان هیاتهای روسی و اوکراینی در ترکیه برگزار میشود، چیزی نگفته است.
روزنامه نیویارک پست روز چهارشنبه، ۲۴ ثور گزارش داد: «ترامپ، وزیر امور خارجه، مارکو روبیو را برای نمایندگی از سوی خود به مذاکرات صلح روسیه و اوکراین که قرار است روز پنجشنبه در استانبول برگزار شود، فرستاده است.»
در همین حال، خبرگزاری آسوشیتدپرس هم نوشته است: «مارکو روبیو، وزیر امور خارجه یکی از مقامهای امریکایی است که قرار است برای شرکت در این مذاکرات در ترکیه حضور داشته باشد.»
این مذاکرات مستقیم میان مسکو و کییف به درخواست ولادیمیر پوتین، رئيسجمهور روسیه برگزار میشود. پیشتر ولودیمیر زلنسکی، رئيسجمهور اوکراین از همتایی روسیاش خواسته بود که با او در ترکیه مذاکره کند.
ترامپ هم اعلام کرده بود که در صورت شرکت پوتین در این مذاکرات، او هم در گفتوگوها حضور خواهد یافت.
پوتین از اشتراک در این گفتوگوها خودداری کرده است.
کاخ کرملین روز گذشته اعلام کرد که ولادیمیر مدینسکی، دستیار پوتین، ریاست هیئت روسیه را در مذاکرات بر عهده خواهد داشت. الکساندر فومین، معاون وزیر دفاع، میخائیل گالوزین، معاون وزیر خارجه، و ایگور کوستیوکوف، رئیس اداره مرکزی ستاد کل نیروهای مسلح روسیه نیز در مذاکرات حضور خواهند داشت.
آقای مدینسکی پیشتر نیز در هفتههای نخست جنگ در سال ۲۰۲۲، ریاست هیئت روسیه را در مذاکرات صلحی که در بلاروس و ترکیه برگزار شد، بر عهده داشت.
از سوی دیگر، میخایلو پودولیاک، مشاور رئیسجمهور اوکراین هم اعلام کرد که زلنسکی تنها در صورتی بر سر میز مذاکره خواهد نشست که رهبر روسیه نیز حضور داشته باشد.
بهنوشته رویترز، هنگامی که دونالد ترامپ سهشنبه ۲۳ ثور در عربستان سعودی اعلام کرد که تمامی تحریمها علیه سوریه را لغو خواهد کرد، نه تنها بسیاری را در منطقه شگفتزده کرد، بلکه شماری از مقامات ارشد در درون دولت امریکا را نیز غافلگیر کرد.
بهگزارش رویترز، در واشنگتن مقامات ارشد وزارت امور خارجه و وزارت خزانهداری که با روند اعمال تحریمها آشنا هستند، بلافاصله به تلاش افتادند تا چگونگی لغو تحریمهایی را بررسی کنند که برخی از آنها دهههاست برقرار بودهاند. به گفته چهار مقام امریکایی مطلع، هیچ یادداشت یا دستورالعملی پیش از اعلام ناگهانی لغو تحریمها از سوی کاخ سفید برای این نهادها ارسال نشده بود تا برای لغو تحریمها آماده شوند.
یکی از مقامات ارشد امریکایی به خبرگزاری رویترز گفت، کاخ سفید نه تنها هیچ سند یا دستور کتبی برای لغو تحریمها ارائه نکرده بود، بلکه هیچ هشدار یا اطلاع قبلی درباره قریبالوقوع بودن لغو تمامی تحریمهای سوریه نیز نداده بود.
رویترز افزوده که این اقدام ناگهانی، به سبک همیشگی ترامپ انجام شد: تصمیمی غیرمنتظره، اعلامی نمایشی، و غافلگیری نه فقط برای متحدان، بلکه حتی برای بخشی از تیم خود او که وظیفه اجرای چنین سیاستهایی را برعهده دارند.
پس از این اعلام، مقامات سردرگم بودند که لغو این لایههای پیچیده تحریمها چگونه باید انجام شود، کدام تحریمها قرار است برداشته شود و این روند چه زمانی آغاز خواهد شد.
به گفته مقام ارشد آمریکایی، زمانی که ترامپ چهارشنبه ۲۴ ثور در عربستان سعودی با احمد الشرع، رئيسجمهور موقت سوریه، دیدار کرد هنوز مقامات وزارت امور خارجه و وزارت خزانهداری نمیدانستند دقیقا باید چه کنند.
یکی از مقامات گفت: «همه در تلاش هستند بفهمند چطور باید این تصمیم را اجرایی کنند.»
پس از برکناری بشار اسد، رئیسجمهور سابق سوریه در اواخر سال گذشته، کارشناسان در وزارت امور خارجه و خزانهداری، یادداشتهایی تهیه کرده بودند تا در صورت تصمیم دولت برای لغو تحریمها، روند اجرایی آن مشخص باشد.
اما مقامات ارشد امنیت ملی در کاخ سفید و برخی نمایندگان کانگرس مدتها درباره لغو تحریمها مردد بودند؛ دلیل آن هم روابط پیشین احمد الشرع با القاعده بود؛ گرچه او در سال ۲۰۱۶ بهطور رسمی از این گروه جدا شده بود.
به گفته مقام ارشد امریکایی، پیش از سفر ترامپ به عربستان، هیچ نشانه مشخصی، دستکم برای مقامات درگیر در موضوع تحریمها، وجود نداشت که دریابند رییسجمهوری تصمیم نهایی را گرفته باشد.
وزارت امور خارجه و خزانهداری امریکا نیز در برابر درخواست رویترز برای اظهار نظر، واکنشی نشان ندادند.
یک مقام کاخ سفید به رویترز گفت که ترکیه و عربستان سعودی از ترامپ خواسته بودند تحریمها را لغو و با احمد الشرع دیدار کند. ترامپ نیز در سخنرانی خود اعلام کرد که هدف از این تصمیم، فراهم کردن فرصت آیندهای بهتر برای سوریه است.
فرآیند پیچیده لغو تحریمها
با این حال، رویترز در گزارش خود تاکید کرده است که بهنظر نمیرسد لغو تحریمهای سوریه بهسرعت عملی شود.
در بیانیه کاخ سفید درباره دیدار ترامپ با احمد الشرع آمده است که رئیسجمهور امریکا چند شرط برای لغو تحریمها تعیین کرده، از جمله اخراج تمامی تروریستهای خارجی از خاک سوریه، اخراج «تروریستهای فلسطینی» و همکاری برای جلوگیری از بازگشت داعش.
لغو تحریمها معمولا فرآیندی دشوار و زمانبر است که نیاز به هماهنگی میان چند نهاد دولتی و کنگره دارد.
در مورد سوریه، این روند حتی پیچیدهتر است. این کشور سالهاست تحت مجموعهای از تحریمها قرار دارد که آن را از نظام مالی بینالمللی جدا و واردات بسیاری از کالاهای خارجی به این کشور را ممنوع کرده است.
اولین تحریمهای امریکا علیه سوریه به سال ۱۹۷۹ بازمیگردد، زمانی که این کشور در فهرست دولتهای حامی تروریسم قرار گرفت. در طول دههها، بهویژه پس از قیام سال ۲۰۱۱ علیه اسد، چندین دور تحریم دیگر نیز اعمال شده است.
ادوارد فیشمن، مقام پیشین وزارت امور خارجه امریکا و نویسنده کتاب «نقاط گلوگاهی»، به رویترز گفته است که لغو تحریمهای سوریه که ترکیبی از دستورات اجرایی و قوانین مصوب هستند، ممکن است ماهها طول بکشد. با این حال، به گفته او، وزارت خزانهداری تجربه لغو تحریمهای ایران در سال ۲۰۱۵ در چارچوب توافق هستهای را دارد.
یکی از پیچیدگیهای اصلی، تحریمهایی است که تحت قانون «قیصر» (قانون حمایت غیرنظامیان سوریه)، در سال ۲۰۱۹ تصویب و در اواخر سال گذشته تمدید شد؛ یعنی پس از سقوط دولت سوریه. این قانون، نه فقط حکومت اسد، بلکه شرکتها و دولتهای خارجی همکار با آن را نیز هدف قرار داده است.
لغو این قانون نیازمند اقدام کنگره است، اما بندی در آن وجود دارد که به رئيسجمهو اجازه میدهد به دلایل امنیت ملی، تحریمها را به حالت تعلیق درآورد. ترامپ همچنین میتواند از طریق صدور یک مجوز عمومی (general license)، برخی یا همه تحریمها را بهطور موقت تعلیق کند.
بهگفته فیشمن بعید است که همه تحریمها بهطور کامل لغو شوند. برخی اشخاص یا نهادها در سوریه که بهدلایل خاصی همچون حمایت از گروههای تروریستی تحریم شدهاند، ممکن است همچنان در فهرست تحریمها باقی بمانند.
