انیتا آناند، وزیر خارجه جدید کانادا میگوید که اسرائیل از کمبود غذا در غزه بهعنوان یک ابزار سیاسی استفاده میکند. خانم آناند که روز سهشنبه وزیر خارجه کانادا شد، تصریح کرد که استفاده از غذا بهعنوان ابزار سیاسی بههیچوجه قابل قبول نیست و نباید اجازه این کار را داد.
او همچنین بر افزایش تلاشها برای برقراری آتشبس در غزه تاکید کرد.
وزیر خارجه جدید کانادا همچنین گفت: «باید اطمینان حاصل کنیم که راهحل دوکشوری تحقق مییابد و کانادا همچنان بر موضع خود در این زمینه پایبند خواهد ماند.»
ارتش اسرائيل از ماه مارچ به اینسو پس از فروپاشی آتشبس، غزه را محاصره کرده و عملیات نظامی خود در این منطقه را ادامه داده است.
به گفته مقامهای بهداشت محلی، در حملات اسرائيل به غزه تاکنون بیش از ۵۲ هزار و ۹۰۰ فلسطینی کشته شدهاند. سازمانهای امدادرسان و نهادهای بینالمللی هشدار دادهاند که نوار غزه در آستانه قحطی قرار دارد.
مارک کارنی، نخستوزیر جدید کانادا، روز سهشنبه انیتا آناند را بهعنوان وزیر خارجه منصوب کرد. او جانشین ملانی جولی شد که بیش از سه سال عهدهدار این سمت بود.
بهنوشته رویترز، هنگامی که دونالد ترامپ سهشنبه ۲۳ ثور در عربستان سعودی اعلام کرد که تمامی تحریمها علیه سوریه را لغو خواهد کرد، نه تنها بسیاری را در منطقه شگفتزده کرد، بلکه شماری از مقامات ارشد در درون دولت امریکا را نیز غافلگیر کرد.
بهگزارش رویترز، در واشنگتن مقامات ارشد وزارت امور خارجه و وزارت خزانهداری که با روند اعمال تحریمها آشنا هستند، بلافاصله به تلاش افتادند تا چگونگی لغو تحریمهایی را بررسی کنند که برخی از آنها دهههاست برقرار بودهاند. به گفته چهار مقام امریکایی مطلع، هیچ یادداشت یا دستورالعملی پیش از اعلام ناگهانی لغو تحریمها از سوی کاخ سفید برای این نهادها ارسال نشده بود تا برای لغو تحریمها آماده شوند.
یکی از مقامات ارشد امریکایی به خبرگزاری رویترز گفت، کاخ سفید نه تنها هیچ سند یا دستور کتبی برای لغو تحریمها ارائه نکرده بود، بلکه هیچ هشدار یا اطلاع قبلی درباره قریبالوقوع بودن لغو تمامی تحریمهای سوریه نیز نداده بود.
رویترز افزوده که این اقدام ناگهانی، به سبک همیشگی ترامپ انجام شد: تصمیمی غیرمنتظره، اعلامی نمایشی، و غافلگیری نه فقط برای متحدان، بلکه حتی برای بخشی از تیم خود او که وظیفه اجرای چنین سیاستهایی را برعهده دارند.
پس از این اعلام، مقامات سردرگم بودند که لغو این لایههای پیچیده تحریمها چگونه باید انجام شود، کدام تحریمها قرار است برداشته شود و این روند چه زمانی آغاز خواهد شد.
به گفته مقام ارشد آمریکایی، زمانی که ترامپ چهارشنبه ۲۴ ثور در عربستان سعودی با احمد الشرع، رئيسجمهور موقت سوریه، دیدار کرد هنوز مقامات وزارت امور خارجه و وزارت خزانهداری نمیدانستند دقیقا باید چه کنند.
یکی از مقامات گفت: «همه در تلاش هستند بفهمند چطور باید این تصمیم را اجرایی کنند.»
پس از برکناری بشار اسد، رئیسجمهور سابق سوریه در اواخر سال گذشته، کارشناسان در وزارت امور خارجه و خزانهداری، یادداشتهایی تهیه کرده بودند تا در صورت تصمیم دولت برای لغو تحریمها، روند اجرایی آن مشخص باشد.
اما مقامات ارشد امنیت ملی در کاخ سفید و برخی نمایندگان کانگرس مدتها درباره لغو تحریمها مردد بودند؛ دلیل آن هم روابط پیشین احمد الشرع با القاعده بود؛ گرچه او در سال ۲۰۱۶ بهطور رسمی از این گروه جدا شده بود.
به گفته مقام ارشد امریکایی، پیش از سفر ترامپ به عربستان، هیچ نشانه مشخصی، دستکم برای مقامات درگیر در موضوع تحریمها، وجود نداشت که دریابند رییسجمهوری تصمیم نهایی را گرفته باشد.
وزارت امور خارجه و خزانهداری امریکا نیز در برابر درخواست رویترز برای اظهار نظر، واکنشی نشان ندادند.
یک مقام کاخ سفید به رویترز گفت که ترکیه و عربستان سعودی از ترامپ خواسته بودند تحریمها را لغو و با احمد الشرع دیدار کند. ترامپ نیز در سخنرانی خود اعلام کرد که هدف از این تصمیم، فراهم کردن فرصت آیندهای بهتر برای سوریه است.
فرآیند پیچیده لغو تحریمها
با این حال، رویترز در گزارش خود تاکید کرده است که بهنظر نمیرسد لغو تحریمهای سوریه بهسرعت عملی شود.
در بیانیه کاخ سفید درباره دیدار ترامپ با احمد الشرع آمده است که رئیسجمهور امریکا چند شرط برای لغو تحریمها تعیین کرده، از جمله اخراج تمامی تروریستهای خارجی از خاک سوریه، اخراج «تروریستهای فلسطینی» و همکاری برای جلوگیری از بازگشت داعش.
لغو تحریمها معمولا فرآیندی دشوار و زمانبر است که نیاز به هماهنگی میان چند نهاد دولتی و کنگره دارد.
در مورد سوریه، این روند حتی پیچیدهتر است. این کشور سالهاست تحت مجموعهای از تحریمها قرار دارد که آن را از نظام مالی بینالمللی جدا و واردات بسیاری از کالاهای خارجی به این کشور را ممنوع کرده است.
اولین تحریمهای امریکا علیه سوریه به سال ۱۹۷۹ بازمیگردد، زمانی که این کشور در فهرست دولتهای حامی تروریسم قرار گرفت. در طول دههها، بهویژه پس از قیام سال ۲۰۱۱ علیه اسد، چندین دور تحریم دیگر نیز اعمال شده است.
ادوارد فیشمن، مقام پیشین وزارت امور خارجه امریکا و نویسنده کتاب «نقاط گلوگاهی»، به رویترز گفته است که لغو تحریمهای سوریه که ترکیبی از دستورات اجرایی و قوانین مصوب هستند، ممکن است ماهها طول بکشد. با این حال، به گفته او، وزارت خزانهداری تجربه لغو تحریمهای ایران در سال ۲۰۱۵ در چارچوب توافق هستهای را دارد.
یکی از پیچیدگیهای اصلی، تحریمهایی است که تحت قانون «قیصر» (قانون حمایت غیرنظامیان سوریه)، در سال ۲۰۱۹ تصویب و در اواخر سال گذشته تمدید شد؛ یعنی پس از سقوط دولت سوریه. این قانون، نه فقط حکومت اسد، بلکه شرکتها و دولتهای خارجی همکار با آن را نیز هدف قرار داده است.
لغو این قانون نیازمند اقدام کنگره است، اما بندی در آن وجود دارد که به رئيسجمهو اجازه میدهد به دلایل امنیت ملی، تحریمها را به حالت تعلیق درآورد. ترامپ همچنین میتواند از طریق صدور یک مجوز عمومی (general license)، برخی یا همه تحریمها را بهطور موقت تعلیق کند.
بهگفته فیشمن بعید است که همه تحریمها بهطور کامل لغو شوند. برخی اشخاص یا نهادها در سوریه که بهدلایل خاصی همچون حمایت از گروههای تروریستی تحریم شدهاند، ممکن است همچنان در فهرست تحریمها باقی بمانند.
شماری از مدیران شرکتهای تجاری، وزیر مالیه سوریه و تحلیلگران به رویترز گفتند که با وجود چالشهای فراوانی که هنوز این کشور عمیقاً از هم پاشیده با آن مواجه است، پس از لغو تحریمهای امریکا، هجوم سرمایه به اقتصاد ورشکسته را پیشبینی میکنند.
علاوه بر کشورهای عربی حوزه خلیج فارس که از حکومت جدید سوریه حمایت میکنند، ترکیه و تاجران سوری و لبنانی آماده سرمایهگذاری در سوریه اند.
غسان عبود، میلیاردر سوری، به رویترز گفت که در حال برنامهریزی برای سرمایهگذاری در سوریه است و انتظار دارد سایر سوریهایی که روابط تجاری بینالمللی دارند نیز همین کار را انجام دهند.
عبود که در امارات زندگی می کند، گفت: «آنها به دلیل خطرات تحریم از آمدن و کار در سوریه می ترسیدند... این اکنون کاملاً از بین خواهد رفت.»
حاکمان اسلامگرای سوریه با دنبال کردن سیاستهای بازار آزاد و دوری کردن از مدل دولتی که طی پنج دهه حکومت خانواده اسد اتخاذ شده بود، راه را برای توسعه اقتصاد این کشور هموار کردهاند.
گستردگی ویرانیها و چشمانداز بازسازی
ایالات متحده و دیگر قدرتهای غربی در جریان جنگی که بهدلیل اعتراضات داخلی علیه حکومت بشار اسد در سال ۲۰۱۱ شروع شد، تحریمهای سختی را بر سوریه وضع کردند. واشنگتن پس از سرنگونی اسد در ماه دسامبر، این تحریمها را حفظ کرد و برخی کشورهای اروپایی با توجه به تغییراتی در رویه حاکمان جدید، وعده لغو آن را دادند.
عربستان سعودی و ترکیه که هر دو از حکومت جدید سوریه حمایت میکنند، از واشنگتن خواسته بودند که تحریمها را لغو کند.
جنگ داخلی ۱۳ ساله سوریه بسیاری از مناطق شهری را به آوار تبدیل کرده و جان صدها هزار نفر را گرفته است. آژانسهای سازمان ملل میگویند که بیش از ۹۰ درصد از ۲۳ میلیون سوری زیر خط فقر زندگی میکنند.
تیموتی اش، یک تحلیلگر مالی گفت: «یک شانس واقعی برای تغییر تحول در سوریه و منطقه وجود دارد.»
اونور جنچ، از مدیران دومین بانک خصوصی بزرگ ترکیه گفت: «انتظار میرود شرکتها و بانکهای ترکیه از لغو تحریمها نفع ببرند.»
او به رویترز گفت: «برای ترکیه، این امر مثبت خواهد بود زیرا سوریه به بازسازی زیادی نیاز است. چه کسی برای انجام این کار وجود دارد؟ شرکتهای ترکی.»
ترکیه در طول جنگ به شدت از مخالفان سوریه حمایت کرد، جنگی که اقتصاد سوریه را نابود کرد.
یسر برنیه، وزیر مالیه سوریه به رویترز گفت که سرمایهگذارانی از امارات متحده عربی، کویت و عربستان سعودی، از جمله، در حال انجام پرسوجو در مورد سرمایهگذاری بودهاند.
او به رویترز گفت: «سوریه امروز سرزمین فرصتها است، با پتانسیل بسیار زیاد در هر بخش - از کشاورزی گرفته تا نفت، گردشگری، زیرساختها و حملونقل».
کرم بچارا، مدیر کل بانک شهبا در سوریه، با تماشای تصاویری از دیدار ترامپ با شرعا در ریاض در روز چهارشنبه در دفتر وی در دمشق، هیجان در جامعه تجاری را توصیف کرد. او گفت: «این خیلی خوب است که واقعیت داشته باشد.»
او گفت: «ما اکنون در مسیر درستی در سطح بینالمللی قرار داریم، مگر اینکه اتفاقی در سوریه بیفتد که این روند را از مسیر خارج کند».
سوریه همچنان شکننده است
برخی از گروههای مسلح هنوز سلاحهای خود را به دولت تسلیم نکردهاند، خواستهای خودمختاری کردها محل اصطکاک است و خشونتهای فرقهای، علیرغم وعدههای احمد شرع مبنی بر حفاظت از اقلیتها و تشکیل حکومت فراگیر، اقلیتها را از حکومت او ترسانده است. اسرائیل با حاکم جدید دمشق مخالف است و میگوید که او یک جهادی است و بارها سوریه را بمباران کرده است.
جهاد یازیگی، سردبیر یک خبرنامه برجسته در مورد اقتصاد سوریه گفت که تصمیم ایالات متحده درباره رفع تحریمها متحول کننده است زیرا راه را برای ادغام مجدد این کشور در حوزه خلیج فارس، سازمانهای مالی بینالمللی و جامعه مهاجر بزرگ سوریه در غرب باز کرد.
عماد الخطیب، سرمایهگذار لبنانی، گفت که پس از اعلام ترامپ به برنامههای خود برای سرمایهگذاری در سوریه سرعت بخشیده است.
او به همراه شرکای لبنانی و سوری، دو ماه پیش یک مطالعه امکان سنجی برای تاسیس یک کارخانه تفکیک زباله به ارزش ۲۰۰ میلیون دالر در دمشق انجام داد. او صبح روز چهارشنبه تیمی از متخصصان را برای آغاز آماده سازی به سوریه اعزام کرد.
او به رویترز گفت: «این اولین گام است و گامهای بزرگتری در پی خواهد داشت. ما مطمئنا برای جذب سرمایهگذاران جدید تلاش خواهیم کرد زیرا سوریه بسیار بزرگتر از لبنان است.»
نهادهای مسئول در هند پس از بررسی لاشههای پهپادهای پاکستان اعلام کردند که این پهپادها که حریم هوایی هند را نقض کردهاند، ساخت ترکیه هستند. دولت مرکزی هند در پی اعلام نتایج این بررسی، حساب کاربری شبکه دولتی تلویزیون تیآرتی ترکیه در اکس را مسدود کرد.
دولت مرکزی هند همچنین دلیل مسدود کردن حسابهای کاربری رسانههای دولتی چین در این کشور را «انتشار اطلاعات تایید نشده و گمراهکننده» درباره ارتش هند در بحبوحه افزایش تنش با پاکستان خوانده است.
مقامات هندی اعلام کردند که پس از حملات هوایی هند به «اردوگاههای تروریستی در پاکستان»، در عملیات سیندور، مشخص شد شبکه تلویزیونی تیآرتی ترکیه «اطلاعات نادرست و خبرهای جعلی» منتشر میکند.
دولت هند همچنین اعلام کرده است که تحقیقات درباره لاشه پهپادهای «اوپن اناپ» نیز در حال انجام است.
این در حالی است که رجب طیب اردوغان، رییسجمهور ترکیه در جریان تنش افزاینده میان این دو کشور، با شهباز شریف، نخستوزیر پاکستان تماس تلفنی برقرار کرد. اردوغان در این تماس بر حمایت آنکارا از رویکرد «خویشتندارانه» اسلامآباد تاکید کرد. او پیشنهاد پاکستان مبنی بر انجام تحقیقات بینالمللی «بیطرف، شفاف و معتبر» درباره حمله اخیر هند را اقدام «درست و ضروری» خواند.
