طالبان مرکز نیمروز را تغییر میدهد
دفتر والی طالبان در نیمروز خبر داد که مرکز این ولایت از شهر زرنج به غورغوری منتقل خواهد شد. طبق خبرنامه، طرح استراتژیک انتقال مرکز ولایت نیمروز آماده و ارائه شده است.
دفتر والی طالبان در نیمروز خبر داد که مرکز این ولایت از شهر زرنج به غورغوری منتقل خواهد شد. طبق خبرنامه، طرح استراتژیک انتقال مرکز ولایت نیمروز آماده و ارائه شده است.
دفتر والی طالبان در نیمروز در اکس نوشت که هیئت فنی از کابل یک طرح استراتژیک بهمنظور انتقال مقر ولایت از شهر زرنج به منطقه غورغوری ارائه کرده است.
این طرح شامل واحدهای مسکونی، ترانسپورتی، تجارتی، صنعتی و اداری است.
طبق گزارشها، دلیل این جابجایی کمبود آب آشامیدنی، شرایط اقتصادی، محیط زیستی و سیاسی است.
در اعلامیهای که دفتر والی طالبان در نیمروز در ۱۸ سنبله منتشر کرده، از تمام ادارات خواسته شده برای این تغییر همکاری کنند.
پیش از این نیز طالبان در اواسط ماه دلو سال ۱۴۰۱ طرح انتقال مرکز ولایت بغلان را در دستور کار قرار داده بود؛ وزارت داخله طالبان در آن زمان گفته بود که مرکز ولایت بغلان بر مبنای تصمیم دولت پیشین به پلخمری منتقل شده، اما این شهر از منظر فنی برای مرکزیت یک ولایت مناسب نیست.
وزارت داخله طالبان تصمیم داشت مرکز ولایت بغلان را از پلخمری به بغلان مرکزی که در آن تمامی تاسیسات و ملکیتهای دولتی وجود داشت، منتقل کند؛ تصمیمی که اجرایی نشد.
افزون بر آن، طالبان در اواخر ماه قوس سال ۱۴۰۱ اعلام کرد که اسم شهر چاریکار را به «امام اعظم ابوحنیفه» تغییر میدهد. والی طالبان در آن زمان گفت که هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، از تغییر نام حمایت کرده و دستور اجرای آن را داده است.
طالبان او را به دلیل برگزاری نشست با چهرههای ضد این گروه و تلاش برای سازماندهی آنها، «عنصر نامطلوب» خوانده و از کشور بیرون کرده است.
هریش کومار پس از فروپاشی حکومت پیشین افغانستان بهعنوان دیپلومات و افسر روابط سازمان استخبارات خارجی هند در کابل تعیین شده بود.
منابع میگویند او در سفر به دهلی و قطر با شماری از رهبران ضد طالبان دیدار کرده و در این دیدارها درباره برگزاری نشستی در اسلامآباد گفتوگو کرده بود.
نشست مخالفان طالبان در پاکستان بهدلیل مخالفت شدید سران این گروه در کابل از جمله عبدالغنی برادر، یعقوب مجاهد و امیرخان متقی به تعویق افتاد. این نشست به تاریخ ۲۵ و ۲۶ اگست برنامهریزی شده بود. در پی رسانهای شدن این موضوع، مقامات طالبان به تندی از این تصمیم پاکستان انتقاد کردند.
با این حال، منابع میگویند که دیپلومات هندی با رهبران مخالف طالبان درباره برگزاری نشستی مشابه در قطر و یا دبی رایزنی کرده است. منابع گفتند که دهلی از برگزاری نشست مخالفان طالبان در اسلامآباد ناراضی بود.
منابع گفتند که این دیپلومات پس از بازگشت به دهلی، دوباره در تاریخ ۱۳ اگست به کابل برگشت و در ۱۵ اگست در یک رستورانت در شهرنو کابل با چند تن از مخالفان طالبان دیدار داشت. منبع درباره مخالفان طالبان در کابل معلوماتی ارایه نکرد. مخالفان نظامی و سیاسی طالبان عمدتا در بیرون از کشور حضور دارند.
منابع میافزایند که استخبارات طالبان به رستورانت یورش برده و افغانهای حاضر در نشست را بازداشت کرده است.
طبق اظهارات منابع، سپس در تاریخ ۱۶ اگست، مقامات طالبان دیپلوماتهای سفارت هند در کابل را احضار کرده و تصمیم خود برای اخراج فوری هریش کومار را ابلاغ کردند.
این دیپلومات هندی در تاریخ ۱۷ اگست کابل را ترک کرده و به دهلی بازگشت.
هنوز سفارت هند در این مورد چیزی نگفته است.
علیرغم پیشینه دشمنی هند با طالبان، روابط میان دو طرف در دو سال پسین گسترش یافته است. معاون وزیر خارجه هند و وزیر خارجه طالبان سال گذشته در دبی دیدار کردند. هند سفارت و قنسولگری افغانستان را به حکومت طالبان تسلیم کرد و وزیران خارجه هند و طالبان دستکم دوبار تلفنی گفتوگو کردهاند.
در ادامه بهبود روابط، هند دوبار وزیر خارجه طالبان را به دهلی دعوت کرد، اما این سفر به دلیل مخالفت شورای امنیت سازمان ملل متحد انجام نشده است.
پاکستان طالبان را متهم کرده است که در همدستی با دهلی، تحریک طالبان پاکستانی و جداییطلبان بلوچ را حمایت میکند، اتهامی که طالبان آن را رد کرده است.
این درخواست متقی در حالی مطرح میشود که دونالد ترامپ چندین بار نارضایتی شدید خود را از جا ماندن تجهیزات نظامی ارتش سابق و نیروهای امریکا و استفاده از آن در رژههای نظامی طالبان در بگرام ابراز کرده بود.
اظهارات متقی نشان میدهد که اوزبیکستان و تاجیکستان هنوز با خواست مکرر طالبان درباره برگرداندن هواگردهای ارتش پیشین افغانستان موافقت نکردهاند. مقامات دو کشور هنوز بهگونه رسمی در این زمینه ابراز نظر نکردهاند.
پیشتر، منابع به افغانستان اینترنشنال گفته بودند که اوزبیکستان تصمیم گرفته است هواپیماها و هلیکوپترهای ارتش پیشین افغانستان را به طالبان تحویل دهد. مشخص نیست که اوزبیکستان در این مورد چراغی سبز از واشنگتن دریافت کرده است یا نه.
طالبان طی چهار سال گذشته تلاش کرده تا ۵۷ فروند هواپیماهای کوچک و چرخبالهای متعلق به حکومت پیشین افغانستان را که به اوزبیکستان و تاجیکستان منتقل شده بود، بازگرداند، اما این تلاشها تاکنون بینتیجه بوده است.
در ۱۵ اگست ۲۰۲۱، پس از فروپاشی حکومت افغانستان و فرار اشرفغنی، رئیسجمهور پیشین به اوزبیکستان، پیلوتهای قوای هوایی هواپیماها و چرخبالها را به اوزبیکستان و تاجیکستان منتقل کردند تا به دست طالبان نیفتد.
پس از سقوط ولایات، اکثر هواپیماها و هلیکوپترها از سراسر افغانستان به میدان هوایی کابل منتقل شده بودند. به جز تعداد معدودی که به دست طالبان افتاد یا به دلیل خرابی قادر به پرواز نبودند، اکثر این هواگردها از کابل به دو کشور همسایه شمالی منتقل شدند.
یک مقام سابق گفت که سه هواپیما نیز از مزارشریف نیز به کشورهای همسایه منتقل شدند. یکی از این هواپیماها در همان روز سقوط کرد، اما بقیه علیرغم مخالفت دو همسایه شمالی در خاک این کشورها فرود آمدند.
یک مقام ارشد سابق وزارت دفاع افغانستان درباره انتقال این هواگردها به خارج از کشور گفت پیلوتهایی که در حملات هوایی علیه طالبان نقش کلیدی داشتند، به شدت مورد تهدید این گروه بودند. طالبان ترور پیلوتهای افغان را به علت نقش موثر شان در نبرد با این گروه مهم میدانستند و به همین دلیل، حکومت پیشین یک تیم امنیتی بزرگ را مسئول حفاظت از آنها تعیین کرده بود. به همین دلیل، پیلوتهای افغان برای نجات جان خود اقدام به خروج از کشور کردند.
این مقام سابق گفت که این تجهیزات مهم هوایی، از جمله چرخبالهای بلکهاک امریکایی، نباید به دست طالبان میافتاد و آنها زمینه بیرون کردن این هواگردها را فراهم کردند.
این هواگردها ساعاتی پس از فرار اشرف غنی از کابل، از طریق کوههای هندوکش به اوزبیکستان و تاجیکستان پرواز کردند. غنی نیز با سه هلیکوپترMi-17 ساخت روسیه از کابل خارج شد.
نوعیت هواپیماها و هلیکوپترها
در میان ۵۷ فروند هواپیما و هلیکوپتر، هواپیماهای PC-12، C-208 و AC-20، هلیکوپترهای بلکهاک امریکایی و هلیکوپترهای Mi-17 ساخت روسیه قرار داشت. هلیکوپترهای Mi-17 ساخت روسیه با بودجه امریکا برای ارتش پیشین افغانستان خریداری شده بودند. یک هواپیمای جنگی کوچک A-29 یا سوپر توکانو نیز در میان این هواپیماها موجود است.
به شمول سه فروند هواپیمایی که اشرف غنی، رئیسجمهور پیشین را به اوزبیکستان منتقل کرد و یک هواپیمایی که سقوط کرد، مجموع آنها ۵۷ فروند میشود.
نیروی هوایی ارتش پیشین افغانستان در مجموع ۲۲۹ فروند هواگرد نظامی و ترابری داشت که با حمایت مالی امریکا خریداری شده بود. بخش زیادی از این تجهیزات در جریان جنگ طولانی علیه طالبان از کار افتادند، تخریب شدند یا به دست طالبان افتادند یا به خارج از کشور منتقل شدند.
نیروی هوایی نقش اساسی در جنگ علیه طالبان داشت، زیرا این گروه عمدتاً در مناطق صعبالعبور و درهها مستقر بود و نیروهای زمینی ارتش بهسختی میتوانستند به این مناطق دسترسی پیدا کنند.
اقدامی یکجانبه؟
هنوز مشخص نیست که اوزبیکستان کدام نوع هواپیماها (روسی یا امریکایی) را به طالبان تحویل خواهد داد و آیا در این مورد با واشنگتن مشوره میکند یا نه. با توجه به روابط تیره امریکا با طالبان، بهویژه به دلیل بازداشت شهروندان امریکایی و روابط رو به گسترش طالبان با رقبای منطقهای واشنگتن، بعید به نظر میرسد که امریکا با چنین اقدامی موافقت کرده باشد.
یک نظامی پیشین بلندپایه افغان گفت که «تسلیمدادن چرخبالها به طالبان، ممکن است خشم ترامپ را برانگیزد.»
پیش از این ترامپ بارها از حکومت بایدن به علت باقی گذاشتن سلاحهای امریکایی در افغانستان شدیداً انتقاد کرده بود. او تاکید کرده است که باید این سلاحها از طالبان پس گرفته شود.
سال گذشته، فرمانده پیشین سنتکام به اوزبیکستان سفر کرد و درباره این هواپیماها با تاشکند گفتوگو داشت. گزارشهایی وجود دارد که تعدادی از هلیکوپترهای بلکهاک به امریکا منتقل شدهاند.
فرمانده سنتکام همچنین در راستای مبارزه با تروریسم، تعهد به حمایت از اوزبیکستان داد و ۶۰ میلیون دالر برای تقویت نیروی هوایی این کشور کمک کرد. مقامات امریکایی با واگذاری این هواپیماها به طالبان بهشدت مخالفت کرده بودند.
امریکا تلاش دارد با اعمال فشار بر طالبان، این گروه را تحت کنترول نگه دارد و دادن چنین امتیازی به طالبان با سیاستهای کنونی واشنگتن همخوانی ندارد.
با این حال، روابط طالبان و اوزبیکستان نزدیک است. طالبان، همسایه شمالی را زیر فشار گذاشته است تا هواپیماها و هلیکوپترها را تسلیم کند. برخی منابع میگویند که اوزبیکستان در بدل واگذاری این هواپیماها، خواستار تضمینهای امنیتی طالبان و همچنین برآورده شدن مطالبات خود توسط طالبان شده است.
اوزبیکستان بهشدت از حضور و فعالیت جنبش اسلامی اوزبیکستان در خاک افغانستان نگران است. گزارشها حاکی از آن است که اعضای این جنبش آزادانه در شمال افغانستان فعالیت و زندگی میکنند و حتی در برخی نهادهای محلی طالبان استخدام شدهاند. طالبان تلاش کرده است تاشکند را متقاعد کند که نگران این گروهها نباشد، اما هماهنگی جنبش اسلامی اوزبیکستان با داعش خراسان و دیگر گروههای تروریستی منطقهای، به نگرانی اوزبیکستان افزوده است.
مقام ارشد وزارت دفاع حکومت پیشین گفت که اوزبیکستان ممکن است هلیکوپترهای Mi-17 ساخت روسیه را که با بودجه امریکا خریداری شده بودند، به طالبان تحویل دهد. او باور دارد که تصمیم یکجانبه اوزبیکستان و بدون مشوره با امریکا میتواند پیامدهایی برای این کشور به دنبال داشته باشد. پیشتر، طالبان خواستار همکاری فنی روسیه در ترمیم هواپیماهای نظامی حکومت پیشین شده بودند.
امریکا و کشورهای دیگر از جمله پاکستان و هند نگران اند که سلاحهای ارتش پیشین در بازار سیاه به فروش برسد. گزارشها حاکی از آن است که جنگافزارهای برجامانده امریکایی از کشمیر تا یمن در بازار سیاه به فروش میرسد. رییس استخبارات طالبان نیز در آخرین مصاحبه خود، فروش جنگ افزار در بازار سیاه را تایید کرد.
در چنین شرایطی، بازگرداندن هواپیماهای نظامی به اوزبیکستان ساده نخواهد بود. هرگونه اقدام یکجانبه تاشکند ممکن است خشم ترامپ و امریکا را برانگیزد. اوزبیکستان از سپتامبر ۲۰۰۱ بدین سو با امریکا در امر مبارزه با تروریسم در افغانستان همکاری کرده است. بنابراین، این اقدام میتواند روابط دو طرف در خصوص مقابله با تروریسم را به خطر اندازد.
پیشتر، سفیر امریکا در اوزبیکستان اعلام کرده بود که بنا به یک توافق جدید، ۴۶ هواپیما و چرخبال ارتش سابق افغانستان در اختیار حکومت اوزبیکستان باقی میماند.
خطر آهن پارهشدن هواپیماها
طالبان در حالی تلاش دارد این هواگردهای نظامی را به دست بیاورد که این گروه در حفاظت از تجهیزات جنگی نیروهای امنیتی سابق افغانستان ناکام بوده است. بخشی از این جنگافزارها در بازار سیاه به فروش رسیده و بخشی دیگر توسط نیروهای غیرحرفهای طالبان نابود شده است. برای مثال، در طول چهار سال گذشته صدها مورد تصادف و سرنگونی موترهای نظامی گرانقیمت ارتش و نیروهای امنیتی سابق به دست نیروهای طالبان رخ داده است.
در آخرین مورد، روز گذشته یک هلیکوپتر نظامی در ولایت غور سقوط کرد. پیشتر نیز شماری از هلیکوپترها در کابل و شماری دیگر در ولایتهای مختلف سقوط کرده بودند.
یک مقام سابق اظهار داشت که حتی اگر طالبان این هواپیماها را به دست آورند، توانایی و ظرفیت حفاظت، نگهداری و تعمیر آنها را ندارند. به گفته او، این هواپیماها بهزودی از کار خواهند افتاد و به آهنپاره تبدیل خواهند شد.
این مقام سابق تاکید کرد: «طالبان در مورد ترمیم و نگهداری طیارههای روسی شاید به مشکل برنخورند، اما در رابطه به طیارههای امریکایی ادامه حیات هواپیماها ناممکن است.»
او خاطرنشان کرد که «بسیاری از طالبان نمیدانند که هواپیماهای نظامی ساعت پروازی دارند که با تکمیل شدن آن باید دوباره سرویس و مراقبت شوند.»
در چند سال گذشته بارها طیارههای نظامی در کابل و ولایات سقوط کرده است. یک آگاه امنیتی گفت که خلبانان نیروی هوایی که در افغانستان گیرماندهاند، توسط افراد غیرمسلکی هدایت و رهبری میشوند. در بسیاری از موارد، به زور پیلوتها وادار به پرواز میشوند و به همین دلیل سقوط هلیکوپترها افزایش یافته است.
منبع افزود: «اگر پیلوتها به دستور مقامات طالبان عمل نکنند و هلیکوپترها را به پرواز درنیاورند، به جرم همدستی با مخالفان زندانی میشوند.»
وزیر خارجه طالبان روز پنجشنبه گفت که در گذشته این هواپیماها در سرکوب مردم استفاده میشد، اما اکنون در مقابله با حوادث طبیعی استفاده میشوند. با این حال، مخالفان طالبان نظر متفاوتی دارند. آنان باور دارند که طالبان با استفاده از این چرخبالها و هواپیماها به استحکام رژیم خود و سرکوب جریانهای مخالف خواهند پرداخت.
یک مقام سابق گفت که «طالبان از این هلیکوپترها برای سرکوب مخالفان، ترافیک مواد مخدر و حتی آموزش برای حملات مشابه یازدهم سپتمبر استفاده خواهند کرد.» این اظهارات با توجه به همکاری نزدیک طالبان با القاعده، میتواند یک زنگ خطر باشد. به ویژه به ایالات متحده امریکا که یازدهم سپتمبر را تاریکترین روز در تاریخ چند صد ساله خود میداند و درباره آن با هیچ کسی مدارا نمیکند.
مقامات طالبان با استفاده از این چرخبالها سرگرم سفرهای ولایتی و محلی هستند. یک مقام سابق گفت که طالبان از چرخبالها و هواپیماها مثل بسهای شهری استفاده میکنند.
یک نظامی بلندپایه سابق گفت: «در حالی که طالبان ادعای تامین امنیت دارند، هر روز، چند مقام تازهبهدورانرسیده این گروه از یک جا به جای دیگر جابهجا میشوند؛ چنانکه در لوگر یک فرمانده محلی طالبان در عروسی خود از هلیکوپتر استفاده کرد یا مقاماتشان برای تفریح و گشتوگذار از آن بهره میگیرند.»
