پاکستانۍ رسنۍ: بلوچستان کې ۳۵۰۰ ښوونځي د ښوونکو د کموالي له امله تړل شوي

پاکستانۍ رسنیو د بلوچستان د پوهنې لنډمهاله وزیر عبدالقادر بخش بلوڅ په حواله لیکلي، چې په تېرو دوو میاشتو کې په صوبه کې څه باندې ۳۵۰۰ ښوونځي د ښوونکو د کمښت له کبله تړل شوي دي.

پاکستانۍ رسنیو د بلوچستان د پوهنې لنډمهاله وزیر عبدالقادر بخش بلوڅ په حواله لیکلي، چې په تېرو دوو میاشتو کې په صوبه کې څه باندې ۳۵۰۰ ښوونځي د ښوونکو د کمښت له کبله تړل شوي دي.
قادر بخش دا هم ويلي، چې په ښوونځيو کې د ماشومانو له شاملولو پرته په دغه ولايت کې د سواد د کچې لوړېدل ناشوني دي.
نوموړي ويلي، چې د تېرکال د سېلابونو له امله په دغه ولايت کې تر ٥٥٠٠ زيات ښوونځي ويجاړ شوي او دا مهال یوازې ٥٠ يې بیارغول شوي دي.
ښاغلي بخش ویلي:« نړۍوالو موسسو د ويجاړو شويو ښوونځيو د جوړولو لپاره د هر ډول مرستې ډاډ ورکړى دى.»
د رسمي شمېرو له مخې، په دغه ولايت کې شاوخوا ۰.۸ مېليونه ماشومان ښوونځي ته له تګه بې برخې دي او څه باندې ۱۹۶۴ ښوونځي ودانۍ نه لري.
رسمي شمېرې ښیي، چې ۱۱ زره ښوونځي برېښنا نه لري، ۱۰ زره یې اوبه نه لري او ۱۸۰۰ یې تشنابونه نه لري.
ښاغلي بخش ویلي:« د پوهنې رياست له ٨٠ سلنې ډېره بودجه د ښوونکو او نورو کارکوونکو پر معاشونو لګول کېږي.»


د بشرپاله مرستو په برخه کې د ملګرو ملتونو د سر منشي مرستیال او د بیړنیو مرستو همغږي کوونکي، مارټېن ګرېفېټس په خپله اېکس پاڼه لیکلي چې، افغانستان ته له پاکستانه د تازه ستنو شویو افغان کډوالو له پاره یې ۱۰ میلیونه ډالر ځانګړي کړي دي.
نوموړی وايي، د روان میلادي کال د سپټمبر له نیمايي راهیسې له ۳ لکو ډير افغان کډوال له پاکستانه افغانستان ته ستانه شوي دي.
ښاغلی ګرېفېټس وايي، دغه ۱۰ میلیونه ډالر یې د ملګرو ملتونو د بیړنیو مرستو د مرکزي صندوق څخه ځانګړې کړي، او تمه ده چې افغانستان ته د ستنو شویو افغان کډوالو ته مرستي برابرې کړي او د هغوی بنسټیزې بشري اړتیاوې تر پوښښ لاندې راولي.
د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال په داسې حال کې د ۱۰ میلیونه ډالرو د ځانګړي کیدو خبر ورکوي چې لا هم هره ورځ سلګونه افغان کډوال د پاکستان د حکومت له لوري په زور له دغه هیواده اېستل کیږي او پر یوه وخت افغانستان ته د لکونو کډوالو له ستنېدو سره بشري اړتیاوو ته د لږ لاسرسي په اړه اندېښې زیاتې شوې دي.

د پاکستان پوځ په یوې خپرې شوې خبرپاڼه کې راغلي، چې تېره ورځ د (نومبر په ۲۰مه) د دېره اسماعیل خان په کلاچې سیمه کې عملیات ترسره شول چې پکې دوه وسلهوال ووژل شول.
په خبرپاڼه کې راغلي، چې د سویلي وزيرستان په کوټ اعظم سيمه کې د عملياتو پر مهال يو بل وسلهوال هم وژل شوی دی.
خبرپاڼه زیاتوي، چې له درېيو وژل شويو وسلهوالو څخه وسلې او مهمات هم ترلاسه شوي دي.
د پوځ په خبرپاڼه کې راغلي، چې د شمالي وزيرستان په غوريوم سيمه کې په يوه سراچه ډوله موټر کې د یوه ځاى پرځاى شوي ماين په چاودنه کې یو سرتیری وژل شوی دی.
خبرپاڼې زیاته کړې، چې په سیمه کې د وسلهوالو مخالفینو د له منځه وړلو لپاره چاڼیز عملیات روان دي.

د افغانستان له پاره د امریکا سفارت شارژدافیرې، کیرن ډېکر د سه شنبې په ورځ د (لړم ۳۰مه) پر خپله ایکس پاڼه لیکلي، خوښه ده چې د ملګرو ملتونو د کډوالۍ عالي کمیشنري او د کډوالۍ نړیوال سازمان هره ورځ زرګونه ستنو شویو افغانانو سره د خوړو، سرپناه او روغتیا په برخه کې مرستې کوي.
همدارنګه اغلې ډېکر لیکلي چې افغانستان ته ستانه شوي افغانان خوندي سرپناه، درناوي او خوندیتوب ته اړتیا لري.
اغلې ډېکر په داسې حال کې دغه څرګندونې کوي چې د ملګرو ملتونو د کډوالۍ د عالي کمیشنرۍ او د کډوالۍ نړیوال سازمان له لوري په تورخم او سپین بولدک کې له پاکستانه د ستنېدونکو افغان کډوالو له پاره د روغتیايي خدمتونو تر څنګ د لنډمهالې سرپناه او نغدي مرستې هم کوي.
د طالبانو له لوري د رسمي اعلان شویو شمېرو له مخې په تېره یوه میاشت کې له درې لکه زیات افغان کډوال له پاکستانه، هیواد ته ستانه شوي دي.
خو تازه شمېرې له پاکستانه افغانستان ته د ستنو شویو افغان کډوالو شمېر د څلور لکو شاوخوا ښيي.

له تېرې ورځې راهیسې د خیبر پښتونخوا په بېلابېلو برخو کې د افغان کډوالو د نیولو او افغانستان ته یې د شړلو بهیر چټک شوی او د پېښور په ټولو سیمو کې د افغان کډوالو نیونه په پراخه توګه پیل شوې ده.
ګڼ شمېر هغه افغانان چې په پېښور کې اوسېږي واييؤ چې لا هم د هغوی د پلټنې لپاره پولیس کورونو ته نه دي ورغلي؛ خو له ښارونو او بازارونو یې هغه افغانان نیولي چې د دوی په وینا اسناد یې بشپړ نه دي.
محمد ادریس چې پرون مازیګر د پېښور په کارخانو مارکېټ کې پولیسو نیولی، افغانستان انټرنشنل ته یې وویل:« زه یې له خپل دوکانه ونیولم، په بېړه یې دوکان راباندې وتاړه او زه یې له ځانه سره موټر ته پورته کړم، اوس نه پوهیږم چې څه به راپېښیږي.»
د ادریس تر څنګ لسکونه نور افغانان هغو موټرو ته پورته کړای شوي وو، چې په همدې موخه بازارونو ته راوتلي وو.
ادریس وړاندې زیاته کړه:« دلته موږ د څو لسیزو راهیسې اوسېږو او همدغلته دوکانداري کوو. اوس یې چې زه نیولی یم، نه پوهېږم زما د دوکان او پانګې برخلیک به څنګه شي. دلته زما ډېرې پیسې له خلکو سره دي، د څو لسیزو د کار او زیار ټوله شتمني مې همدلته په دوکان کې ده؛ که دوی ما له دغه هېواده تش لاس ستنوي، نو زما د کورنۍ د غړو برخلیک به څنګه کېږي؟»
د پېښور پولیسو که څه هم چې تر اوسه پورې د نویو نیول شویو افغان کډوالو په تړاو څه نه دي ویلي؛ خو ځینو پاکستاني رسنیو په خیبر پښتونخوا کې د دغه نوي بهیر د پیلېدا پخلی کړی او د نیول شویو کډوالو شمېر یې سلګونه کسان یاد کړي دي.
ګڼ افغانان نیوکه کوي، چې د پاکستاني چارواکو د نویو پرېکړو له مخې دوی نه شي کولای چې خپلې شتمنۍ له ځانه سره ولېږدوي او د هر ستنېدونکي کس لپاره یې یوازې د پنځوس زره کلدارو پر پرېښودو هوکړه کړې.
ګڼ خلک د پاکستان پر دغې پرېکړې نیوکه کوی او هغه په لوی لاس د افغان کډوالو د شتمنیو برمته کول ګڼي.
په دې اړه څو، څو ځلې طالب چارواکو هم نېوکې کړې او هغه یې ظالمانه پرېکړه بللې وه؛ خو اسلام اباد ته د طالبانو د سوداګرۍ او صنعت د وزیر له راتګ سره سم داسې رپوټونه هم خپاره شول، چې ګواکې طالب چارواکي په دې برخه کې د پاکستانی غاړې سره په خبرو اترو بوخت دي؛ خو د دغو خبرو اترو پایلې لا هم رسنیزې شوې نه دي.

په یوه نوي راپور کې، د ملګرو ملتونو د چاپیریال پروګرام د هیوادونو د اقلیم د ژمنو پلي کولو په ارزښت ټینګار کړی. د دغه سازمان په راپور کې راغلي چې که هېوادونه اقلیمي ګامونو ته پام و نه کړي، نو د ځمکې تودوخې درجه به له ۲.۵ تر ۳ سانتي ګراد ته لوړه شي.
د ملګرو ملتونو د چاپېریال ساتنې پروګرام دغه راپور د دوشنبې په ورځ (د لړم ۲۹مه) خپور کړ او د ځمکې د راتلونکي په اړه یې خبرداری ورکړ
د دغه سازمان په راپور کې ویل شوي چې د ځمکې د تودوخې درجې د ۱.۵ درجو ته راښکته کولو له پاره، اړینه ده چې د شین کوړیزو ګازونو خپرول ۴۲ سلنه کم شي.
د ملګرو ملتونو د چاپېریال ساتنې پروګرام چارواکو د هېوادونو له خوا د پاکې انرژۍ پر کارولو او د ډبرو سکرو پر ځای د یوې نوې انرژۍ د کارولو پر پراختیا ټینګار کړی دی.
په دغه راپور کې، ساینس پوهانو وړاندوینه کړې چې د ځمکې د تودوخې تر ۳ درجو پورې زیاتوالی به، د کنګلونو د ویلې کولو او د امازون ځنګلونو وچیدو په ګډون یو ستر اقلیمي ناورین او نه جبرانېدونکی حالت رامنځته کړي.
دا راپور په دوبۍ ښار کې د ملګرو ملتونو د اقلیم د بدلون له کنفرانس څخه څو اونۍ مخکې خپور شو چې د لیندۍ له ۱۶ څخه تر ۲۱ پورې به جوړیږي.
په دغه کنفرانس کې ګډون کوونکي هغه غړي دي چې په ۱۹۹۲ کال کې د اقلیم بدلون په اړه یې د ملګرو ملتونو کنوانسیون لاسلیک کړی دی.