د افغانستان په شل کلنه جګړه کې د ۳۱۷۲۲ د ملي اردو منصب داران او سرتېري وژل شوي او ۴۴۰۹۵ ټپیان شوي دي.
په وژل شویو کې یې ۱۴ جنرالان، ۱۳۱ ډګروالان، ۴۹۱ ډګرمنان، ۱۹۱۲ تورن، ۶۲۳۱ لومړی او دویم بریدمنان او پاتې نور سرتېري وژل شوي دي.
د افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې ځانګړې څېړنې په اساس چې له مختلفو منابعو څخه پکې استفاده شوې ویل شوي، چې په وژل شویو کې یې تر ټولو زیات د ننګرهار اوسېدونکي وو.
د جمهوري دولت د ملي دفاع وزارت د هغه راپور پر بنسټ چې د ۱۳۹۹ کال د لسمې میاشتې په اومه نېټه یې ارګ ته لېږلی، د افغانستان د ملي پوځ له جوړېدو تر همدغې نېټې ۲۸۵۴۸ د ملي پوځ ځواکونه په مخامخ، هدفي او چریکي جګړو کې وژل شوي وو.
د سویلي اسیا د کړکېج مدیریت ادارې په خپله څېړنه کې له وروستیو دوو کلونو د ملي پوځ د وژنې شمېر ۱۱۰۳ کسان په ګوته کړي دي؛ خو د جمهوري دولت د امنیت شورا د توحید مرکز معلومات ښيي، چې د افغانستان د جمهوري دولت د ملي پوځ د جوړېدو له پیله د دولت تر سقوط یوه ورځ وړاندې په افغانستان کې ۳۱۷۲۲ د ملي پوځ ځواکونه وژل شوي او ۴۴۰۹۵ سرتېري ټپیان شوي دي.
د جمهوري دولت د ملي دفاع وزارت د وروستیو شمېرو له مخې د وژل شويو پوځي منسوبینو په ډله کې تر ټولو ډېر د ننګرهار او تر ټولو کم د نېمروز ولایت اوسېدونکي وو.
په وژل شويو سرتېرو کې هغه سرتېري هم شامل دي، چې له دندې څخه د رخصتۍ لپاره یا کور ته په لار وژل شوي او یا هم په خپلو کورونو کې د طالبانو له خوا وژل شوي دي.
د افغانستان په چارو کې د پاکستان ځانګړی استازی وايي، که طالبان د ټي ټي پي غړي اسلام اباد ته وسپاري، نو له اسلام اباد سره به یې مشکل حل شي.
اصف دورانی د طالبانو د واکمنۍ د درې کلنۍ په مناسبت وايي، چې دا ډله دې یا پخپله د ټي ټي پي پرضد ګام پورته کړي یا دې یې پاکستان ته وسپاري.
د ۲۰۲۱ کال په اګسټ کې د طالبانو واکمنېدو او پاکستان کې د بریدونو ډېرېدو سره اسلام اباد بیا بیا پر دې ډله تور لګوي چې د دوی مخالف وسلوال یې په افغان خاوره کې ساتلي دي.
له اصف دوراني انډیپنډنټ اردو پوښتنه کړې چې پاکستاني طالبان ټول بریدونه له افغانستان پلانوي، نو په ځواب کې نوموړي ویلي چې اسلام اباد کله هم دا نه دي ویلي چې ټول بریدونه له افغان خاورې پلانېږي.
په ورته مهال زیاتوي چې دوی له طالبانو سره پر هغو بریدونو خبرې کوي چې پکې افغانان ښکېل دي، یا هلته پاکستاني طالبان پټنځي لري.
دغه پاکستانی استازی وايي، چې له دوی سره خبرو کې طالبانو د ټي ټي پي پرضد د هڅو خبره شوې او دوی هیله من دي چې طالبان پر خپله ژمنه ودرېږي.
تر اصف دوراني مخکې د پاکستان د پوځ مشر هم د دغه هېواد د ازادۍ ورځې غونډه کې وویل، چې افغان طالبان دې د ټي ټي پي پر ځای خپل خیرخواه ګاونډی غوره کړي.
عاصم منیر تېره اونې هم له افغان طالبانو وغوښتل، چې د پاکستان د تحریک طالبان د ملاتړ لپاره دې د اسلام اباد مخالفت ونه کړي.
افغان طالبان بیا بیا د طالبانو دا تور ردوي چې په افغانستان کې پاکستاني طالبان شته او په مقابل کې پر اسلام اباد تور لګوي چې د دوې پرضد داعش وسلوالوي.
د طالبانو د حکومت ویاند وايي، د دې ډلې تر واکمنېدو مخکې په دې تصور هم و چې د امریکا له وتلو سره به افغانستان کې کورنۍ جګړه پیل شي.
ذبیح الله مجاهد له ملي رادیو تلوېزون سره خبرو کې د دوی د واکمنېدو ورځ د افغانانو لپاره تاریخ سازه بولي او وايي «دې سره افغانان بېرته ژوندي شول.»
طالبان ۲۰۲۱ کال د اګسټ پر ۱۵ پر کابل واکمن شول، چې له امله یې له هغې ورځې راهیسې تر اوسه له یو میلیون ډېر خلک ایران او په لکونو پاکستان ته کډوال شول.
خو ذبیح الله مجاهد د دې ډلې د ولکې درې کلنۍ ته په اشاره وايي: «دغه ورځ واقعن د افغانانو لپاره تاریخسازه ورځ ده، زرینه ورځ ده، دا هغه ورځ ده چې افغانان بیا ژوندي شول په دې ورځ، ځکه د اشغال دور د نیواک دور او د یرغل دور چې امریکا پر موږ کړی و، داسې و لکه له افغانانو یې چې روح اخیستی وي، خو اوس موږ ازادي اخیستې ده.»
له دې سره ښاغلی مجاهد زیاتوي، په دې تصور هم و چې ممکن د امریکا وتلو سره په افغانستان کې جګړه پیل شي.
هغه زیاتوي: «په دې تصور هم و چې افغانستان کې به کورنۍ مشکلات تر دریو څلورو کلونو دوام ولري او خدای مه کړه که جګړه رانه وای، نو دا دریو کلونو کې به تر یو لک کسان وژل شوي وو.»
طالبان له امریکا سره د دوحې تړون د لاسلیک له مخې پر کابل واکمن او په نتیجه کې یې افغان جمهوریت وپرځېد، خو د دریو کلونو تېرېدو سره لا هم د دوی حکومت څوک په رسمیت نه پېژني.
پر طالبانو نیوکه ده چې د دوحې تړون ټولې مادې یې لا نه دي پلې کړې، چې په هغو کې تر ټولو مهم ټولګډونه حکومت جوړول، د ښځو او لږکیو حقونه ور کول دي.
دې ډلې په واکمنېدو سره ګام په ګام د تېرې دورې سیاست په لور ځي، د سیاسي ډلو پر فعالیت یې بندیز لګولی، د نجونو زدکړې او د ښځو کار یې بند کړی دی.
پر طالبانو بله نیوکه دا ده چې د خپلې ډلې کسان پر مختلفو مسلکي دندو ګوماري او له امله یې ورځ تر بلې لوستی او مسلکي پاړکی کډوالېږي.
د کډوالۍ نړیوال سازمان د روانې اګسټ میاشتې په لومړیو کې وویل، چې د ۲۰۲۰ کال د پرورۍ پر ۲۹ د طالبانو او امریکا د دوحې تړون راهیسې د افغانستان شاوخوا اته میلیونه اوسیدونکي له خپلې خاورې وتلي دي.
دغه سازمان وايي، یو میلیون افغانانو اروپايي هېوادونو ته پناه وړې ده او ۸۵ سلنه یې ګاونډیو هېوادونو ته تللي دي.
د امریکا حکومت د ۲۰۲۰ کال د فبرورۍ په ۲۹ د قطر په دوحه کې له طالبانو سره د سولې تړون لاسلیک کړ.