د کابل ـ جلال اباد پر لویه لاره ټرافیکي پېښه کې پنځه کسان مړه او شپږ نور ټپیان شوي
سیمه ییزي سرچیني وايي، چې تېره ورځ ناوخته د کابل ـ جلال اباد پر لویه لاره د یوه مساپر وړونکي او لارۍ موټر د ټکر له امله پنځه کسان مړه شوي او شپږ نور ټپیان شوي دي.
سیمه ییزي سرچیني وايي، چې تېره ورځ ناوخته د کابل ـ جلال اباد پر لویه لاره د یوه مساپر وړونکي او لارۍ موټر د ټکر له امله پنځه کسان مړه شوي او شپږ نور ټپیان شوي دي.
سرچیني وايي، یاده پېښه د یکشنبې په ورځ د (وږې ۲۵مه) مازدیګر د کابل ـ جلال اباد پر لویه لاره د خاکي تونل په سیمه کې د یوه مساپر وړونکي بس موتر او یوه ګاز وړونکي لارۍ موټر د ټکر له امله رامنځته شوې.
د سرچیني د معلوماتو له مخې په یاده پېښه کې د یوې ښځې او یو ماشوم په ګډون پنځه تنه مړه شوي او شپږ نور ټپیان شوي دي.
بل خوا د طالبانو د ۳۱۳ مرکزي قول اردو اړوند د سروبي درېیمې پلې لوا د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي، چې دغه ټکر د دوی مرکز ته نږدې شوی. چې په یاده پيښه کې یوه ښځه مړه شوي او ۱۲ تنه نور ټپیان شوي دي.
په خبرپاڼه کې لیکل شوي، چې د ټکر له امله د مړې شوې ښځې جسد او ټپیان یې د درملنې په موخه کابل ته لېږدولي دي.
دا په داسې حال کې ده چې یوه ورځ وړاندې هم په میدان وردګ او فراه ولایتونو کې په ټرافیکي پېښو کې پنځه تنه مړه او نهه تنه نور ټپیان شوي وو.
د ملګرو ملتونو د خوړو نړۍوال پرورګرام وايي، دوی نړۍ ته دا ور په یادوي، چې د ښوونځي خواړه د زدهکړو لپاره اړین دي. دوی وايي، هغه بیسکويټ چې د خوړو نړۍوال پروګرام له لوري په ښوونځیو کې ماشومانو ته ورکړل کیږي، ښايي همدا د ماشومانو د ټولې ورځې خواړه وي.
د ملګرو ملتونو خوړو نړۍوال پروګرام د دوشنبې په ورځ د (وږي ۲۶مه) په خپله اېکس پاڼه لیکلي، چې په افغانستان کې ډیری ماشومان په وږي نس ښوونځيو ته ځي.
دغه سازمان وايي، په ښوونځیو کې د خوړو نړۍوال پروګرام خواړه یواځیني خواړه دې چې ماشومان ټوله ورځ پر تیروي.
دغه سازمان وايي، هر سهار د افغانستان په لومړنیو ښوونځیو کې څه د پاسه اووه لکه نجونو او هلکانو ته قوي بیسکویټ ورکول کیږي.
د ملګرو ملتونو د خوړو نړۍوال پروګرام پر اېکس پاڼه په خپره شوې ویډیو کې د یوه ښوونځي زدهکوونکې مدینه وايي: «سهار چې کله له کوره ښوونځي ته راځم ډوډۍ نه خورم، ښوونځي ته چې راشو او بیسکویټ ونه خورو په وږي نس درس نه شو لوستلی.»
د ملګرو ملتونو د خوړو نړۍوال پروګرام وايي، په دې کار سره کورنۍ هڅوي چې خپل ماشومان ښوونځیو ته ولیږي.
دغه پروګرام د زدهکوونکو د تغذیې خبره داسې مهال کوي چې په افغانستان کې په سلګونو زرو ماشومان په خوارځواکۍ اخته دي.
د خوړو نړۍوال پروګرام د وري میاشتې په ۲۱مه په یوه خبرپاڼه کې ویلي وو، چې په ۲۰۲۴ کال کې به په افغانستان کې په خوارځواکۍ د اخته ماشومانو شمېر درې میلیونو ته ورسېږي.
د دغه پروګرام د تغذیې برخې مشرې مونا شیخ ویلي و، چې له دغې ډلې څخه به یوازې له ۱.۶ مېلیونه کسانو سره مرسته وشي.
د پاکستان په پلازمېنه اسلام اباد کې د بشر حقونو فعالانو او ځوانانو په یوه غونډه کې د دایکنډي د وژل شویو اوسېدونکو لپاره د عدالت غوښتنه وکړه او د «هزارهګانو د نسل وژنې» پر ضد یې شعارونه ورکړل. دوی د وژل شوی هزاره ګانو په یاد شمعې بلې کړې.
د داعش خراسان څانګې د پنجشنبې په ورځ (د وږي په ۲۲مه) په یوه بیان کې وویل، چې په دایکنډي کې یې ۱۵ ولسي خلک وژلي دي.
په اسلام اباد کې د دغو فعالانو له ډلې یوې هزاره پیغلې راحله تلاش افغانستان انټرنشنل پښتو ته وويل چې تېر ماښام یکشنبه د (وږي ۲۵مه) په جلا وطنۍ د خپلو وژل شویو هیوادوالو په غم د اسلام اباد په یوې سیمې کې سره راټول او د هغوی لپاره د عدالت غوښتنه وکړه.
نوموړې وايي، دوی په دې وروستیو کې د دایکنډي ولایت د ۱۴ اوسیدونکو چې وسله والو په ډزو ووژل په غبرګون کې پر نړۍوالو غږ کوي چې د «هزارهګانو د نسل وژنې مخه دې ونیسي.»
هغه وايي، «موږ دا څو کاله پرله پسې داسې درد وینو، او هره ورځ مو یا په ښوونځي، عامه ځایونو او یا د سورلۍ په لویو موټرونو پسې بمونه نښول کیږي او په ډله ییز ډول وژل کیږو، نړۍوال او ټول مسلمانان زموږ په نسل وژنه چوپ پاتې دي.»
دغه هزاره پیغله وايي، له دوی سره په شوي ظلم دې نړۍوال غلي نه پاتې کیږي او ژر تر ژره دې د دغې قضیې ټول اړخونه وڅېړي او عاملان د یې نړۍوالې محکمې ته راکاږي.
دغو فعالانو د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره ویلي چې تر دې مخکې هم دوی په ډله ییز ډول وژل کېدل خو واک ته د طالبانو تر رسیدو وروسته دغه لړۍ لا ګړندۍ شوې ده.
په خبرپاڼه کې وړاند ېراغلي، «له هزاره ګانو سره توپیري چلند کیږي، پر دوی لوړې مالیې او جریمې ایښودل کیږي، دوی په ډله ییز او هدفي ډول وژل کیږي، له ادارو شړل کیږي، او طالبان یې مذهب ته بې احترامي کوي او دوی له مذهبي مراسمو راګرځوي»
دوی په نړۍوالو او د سیمې په هیوادونو غږ کړی چې د هزارګانو د داسې پلان شویو او هدفمندو بریدونو د مخنیوي لپاره پر طالبانو له خپل اغېز څخه کار واخلي.
دغه پېښه چې د تېرې پنجشنبې په ورځ له غرمې وروسته د دایکنډي د سنګتخت او بندر ولسوالۍ په قرودل کلي کې رامنځته شوې ده، چې له امله یې ۱۴ ملکي کسان وژل شوي او ۶ نور ټپيان دي. خو وروسته د مړو شمېر ۱۶ ته لوړ شو.
دغه کسان وروسته له هغه د داعش له خوا ووژل شول، چې د عراق له کربلا څخه د راغلو خپلوانو زیارت کوونکو د هرکلي لپاره غور ولایت ته تللي وو.
د طالبانو تر واک لاندې باختر خبري اژانس د کډوالو وزارت له قوله لیکلي، چې د یکشنبې په ورځ د (وږي۲۵مه) ۱۷۶ افغانې کورنۍ له ایران او پاکستان څخه راستنې کړل شوې دي. دغه کورنۍ د کندهار، ننګرهار، هرات او نیمروز ولایتونو له لارې راستنې شوې دي.
له پاکستان او ایرانه د افغان کډوالو د اېستلو په دوام د یکشنبې په ورځ د (وږي ۲۵مه) ۲۰ کورنۍ د ننګرهار ولایت د تورخم، ۴۳ کورنۍ د کندهار د سپین بولدک، ۷۸ کورنۍ د نیمروز ولایت د ورېښمو پله او ۳۵ کورنۍ د هرات ولایت د اسلام کلا له لارې هېواد راستنې کړل شوې.
باختراژانس لیکلي، چې له تازه راستنو شویو یو شمېر کډوالو سره د کډوالو او راستنېدونکو چارو وزارت له لوري مرستې هم شوې او یو شمېر یې خپلو اصلي سیمو ته لېږدولي.
له پاکستان او ایران څخه د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ په داسې حال کې دوام لري، چې لا هم هره ورځ لسګونه افغانان پر ناقانونه لارو دغو هېوادونه ته ور اوړي.
د راپورونو له مخې، د ایران حکومت په تېره یوه اوونۍ کې د ایران په سیستان او بلوچستان کې (۱۴۹۴) افغانان نیولي دي.
د ایراني رسنیو د راپورونو له مخې، دغو افغانانو په ایران کې د اوسېدو قانوني اسناد نه لرل.
بل خوا ایرانیانو پر افغان کډوالو د وچې ډوډی پر پلور هم بندیز لګولی.
نجیب الله پدرام چې په دایکنډي کې یې د داعش په برید کې د خپلې کورنۍ نهه غړي له لاسه ورکړي، افغانستان انټرنشنل ته وویل چې وسله والو ځانونه د طالبانو غړي معرفي کړي وو. هغه زياته کړه، چې د دايکنډي او غور لارې له شپږو مياشتو راهيسې ناامنه شوې دي.
نوموړي ناخوښي څرګنده کړه، چې وسله وال طالبان تر اوسه پورې نه دي توانېدلي، چې د دې پېښې عاملان ونيسي.
د داعش خراسان څانګې د پنجشنبې په ورځ د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره د دغه برید مسوولیت په غاړه واخیست.
نجيب الله پدرام وايي، چې د دې پېښې په قربانيانو کې يې نهه تنه د کورنۍ غړي او پنځه نور يې نږدې خپلوان دي.
طالبانو د وژل شویو شمېر ۱۴ تنه ښودلی دی.
پدرام د جزياتو په ورکولو سره وويل چې دغه قربانيان د کربلا د زيارت کوونکو د هرکلي لپاره پر لاره د وسله والو له خوا په نښه شوي دي.
هغه زياته کړه: «له کلي څخه يو کيلومتر لرې پر دوو موټرسايکلو سپاره څلور تنه وسله وال راغلل او ويې ويل چې موږ د اسلامي امارت استازي يو او ستاسو امنيت ساتو.»
پدرام وويل، وسله والو د قربانيانو هر يو په يوه ليکه کې ودراوه، د عکسونو اخيستلو تر څنګ یې له هغوی ټول توکي هم له ځان سره وړي دي.
هغه چې دوه وروڼه، درې د ترور زامن، د خور خاوند، د ماما زوی، د خور د خاوند پلار او یو شمېر نور خپلوان یې له لاسه ورکړي، وايي چې له شپږو میاشتو راهیسې د دایکنډي او غور لارې ناامنه شوې دي.
د پدرام په وينا، په ياده شوې سيمه کې تر دې مخکې هم «دوه ځلې ډله ييزې وژنې» شوې، خو عاملان يې نه دي نيول شوي.
هغه وويل: «زموږ د کلي خلک سياسي نه دي، ټول ولسي خلک او کروندګر دي، خلک بېوزله او له هر څه بې برخې دي.»
پدرام په سیمه کې د دايکنډي او غور د طالبانو د استخباراتي استازو شتون ته په اشارې سره وويل، سره له دې چې دغې ډلې د دې پېښې د عاملانو د نيولو او څېړنو ژمنه کړې، خو تر اوسه پورې يې څوک نه دي نيولي.
د هزاره ملکي وګړو وژنې یو ځل بیا په افغانستان کې د دې زیان منونکي توکم د ساتنې مسله روښانه کړې ده. نیوکه کوونکي وايي، طالبان د هغه څه برعکس چې وايي، د داعش له بریدونو څخه هزارهګان ساتي، توان یې نه لري.
داعش په تېرو درېیو کلونو کې په کابل او نورو ښارونو کې پر هزاره ګانو څو بریدونه کړي، خو طالبان نه دي توانېدلي چې عاملان یې ونیسي.
د افغان خبریالانو یو شمېر ملاتړو ادارو په اسلام اباد کې پر یوه افغان خبریال تر برید وروسته په درېیمو هېوادونو کې د افغان خبریالانو د خوندیتوب په اړه اندېښنه ښودلې.
د افغانستان له خبریالانو د ملاتړ سازمان او د افغانستان د ازادو ژورنالیستانو اتحادیې له پاکستانه غوښتي چې یاده پېښه دې په جدي توګه وڅېړل شي.
د اریانا نیوز پر پخواني ویاند عبدالعزیز سخيزاده تېره شپه لس بجې د پاکستان (اي-۱۱) سیمه کې خپل کورته نږدې د ناڅرګندو کسانو له لوري برید شوی.
د افغانستان د ازادو ژونالیستانو د اتحاديې له لوري په خپره شوې ویډیو کې لیدل کیږي چې ښاغلی سخيزاده پر سر ټپي شوی دی.
په اسلام کې پر دغه افغان خبریال د برید په غبرګون د افغان خبریالانو یو شمېر ملاتړو ادارو هم سخت غبرګون ښودلی.
د افغانستان د خبریالانو ملاتړ سازمان د یوې خبرپاڼې په خپرولو سره په پاکستان کې د مېشتو افغان خبریالانو د وضیعت په اړه اندېښنه څرګنده کړې.
یاد سازمان د پاکستان له حکومته غوښتنه کړې، چې د یادې پيښې عاملان ونیسي او قانوني چلند ورسره وکړي.
د یاد سازمان په خبرپاڼه کې لیکل شوي: «سازمان دا کړنه په کلکه غندي او د نړۍ په هره سیمه کې د افغان خبریالانو د خوندیتوب لپاره جدي غوښتنه کوي. پر افغانستان واک ته د طالبانو له رسېدو وروسته افغان خبریالان د رسنیز کار پرمهال له جدي ننګونو سره مخ وو/دي چې هغوی درېیمو هېوادونو ته د خپل ژوند د خوندیتوب په موخه تللي؛ خو له بده مرغه په دې وروستیو کې ان هلته یې هم ژوند خوندي نه دی چې دغه روان وضعیت پر هغوی ډېرې ناوړه اغېزې کړې دي.»
یاد سازمان له هغو سفارتونو څخه چې د افغان خبریالانو قضیې ورسره ثبت دي، د هغوی د قضیو په بهیر کې د چټکتیا غوښتنه هم کړې ده.
همدارنګه د افغانستان د ازادو ژورنالیستانو اتحاديې پر خپلو رسمي ټولنیزو پاڼو لیکي، چې د یادې اتحاديي مشر حجت الله مجددي د پاکستان د خبریالانو له فدراسیون څخه غوښتي، چې عبدالعزیز سخيزاده او په اسلام اباد کې د خبریالانو اړوند ورته نورې قضیې هم وڅیړي.
دا لومړۍ ځل نه دی چې د پاکستان په پلازمېنه اسلام اباد کې پر افغان خبریالانو بریدونه کیږي، څو میاشتې وړاندې د ازادۍ راډیو پر پخواني خبریال احمد هنایش باندي هم مرګونی برید شوی و چې هغه یې پر سر ټپي کړ او وروسته تر درملنې روغ شو.