سوېلي افریقا د لبنان پر جنوبي سیمو د اسراییل پر بریدونو نیوکه وکړه

د سوېلي افریقا د بهرنیو چارو وزارت په یوه بیان کې ویلي چې په لبنان کې د «اسراییل د بې توپیره چاودنو» له امله د ټپیانو کچه د ژورې اندېښنې وړ ده او نړۍواله ټولنه یې سخته غندنه کوي.

د سوېلي افریقا د بهرنیو چارو وزارت په یوه بیان کې ویلي چې په لبنان کې د «اسراییل د بې توپیره چاودنو» له امله د ټپیانو کچه د ژورې اندېښنې وړ ده او نړۍواله ټولنه یې سخته غندنه کوي.
سوېلي افریقا د «نا قانونه وژنو» په ځانګړې توګه د حسن نصرالله او د حزب الله د نورو مشرانو په وژلو اندېښنه څرګنده کړه.
په بیان کې ویل شوي چې د لبنان په سویل کې د ولسي وګړو په نښه کول د اسراییل بریدونه له «نړۍوالو بشري حقونو او بشردوستانه قوانینو څخه جدي سرغړونه ده.»
سویلي افریقا چې مخکې یې اسراییل په غزه کې په «نسل وژنه» تورن کړی و، ویلي چې دغه بریدونه به په منځني ختیځ کې وضعیت کړکیچن کړي او په سیمه کې به د سولې نړۍوالې هڅې زیانمنې کړي.

په بغلان کې سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې طالبانو د دغه ولایت په خوست او فرنګ ولسوالۍ کې د پخوانی پوځ غړی محمد اقبال او پخوانی جهادي قومندان عبدالقادر نیولي دي. د سرچينې د معلوماتو له مخې، دغه کسان د دوشنبې په ورځ - د تلې درېیمه - نيول شوي دي.
محمد اقبال د چاکر کلي او عبدالقادر د دې ولسوالۍ د هزاره بای کلي اوسېدونکی دی.
د راپرونو له مخې، طالبانو دغه کسان له يو کور څخه د غلا په تور نيولي دي او دغه پیښه يو کال مخکې رامنځ ته شوې وه . خو يوه بله سرچينه بيا ادعا کوي، چې دا غلا پخپله د طالبانو له خوا شوې وه او د دغو کسانو د نیولو لپاره دا پلمه کوي.
یوناما او نورو خپلواکو نړۍوالو سازمانونو ویلي، چې طالبانو په تیرو درېیو کلونو کې د پخوانیو افغان امنیتي ځواکونو ځورولو، شکنجه کولو او نیولو ته دوام ورکړی دی.
د طالبانو مشر په دې وروستیو کې تایید کړه، چې د دې ډلې په زندانونو کې یو شمېر بندیان وژل شوي دي.

د افغانستان لپاره د امریکا پخوانی استازی زلمی خلیلزاد وايي، لبنان باید له وخته ګټه پورته کړي او خپل هېواد بیرته په خپل واک کې ونیسي. خلیلزاد د شنبې په ورځ پر اېکس خواله رسنۍ لیکلي، په منځني ختیځ کې اوسنی وضعیت د لبنان لپاره یو لوی احتمالي فرصت دی.
هغه لیکلي، چې لبنان یو ښه هېواد دی او ډېر په زړه پوري خلک لري. خو د اوږدې مودې راهیسې د حزب الله له خوا یرغمل شوي.
هغه وايي، چې لبنان باید له وخته ګټه پورته کړي او خپل هېواد بیرته په خپل واکې کې ونیسي او لویدیځ او د سعودي عربستان په ګډون نور هېوادونه باید ورسره مرسته وکړي.
نوموړي دا څرګندونې د لبنان د حزب الله د مشر حسن نصرالله له وژل کیدو وروسته کړي.
ښاغلي خلیلزاد ویلي، چې د حسن نصرالله وژل کېدل او د لبنان د حزب الله کمزوري کېدل ایران ته ستر ګزار ورکړی دی. هغه وویل، چې د نصرالله مړینې د ایران د اسلامي جمهوریت د رهبر علي خامنه يي په ګډون ایراني چارواکي ویرولي دي.
خلیلزاد د شنبې په ورځ پر اېکس لیکلي، چې دغې پېښې د ایران مشران اندېښمن کړي دي، ځکه دوی د نښه کیدو او له منځه تللو څخه ډار لري.
هغه د لبنان پیښې "په منځني ختیځ کې یوه مهمه شیبه" وبلله او زیاته یې کړه، چې «اسراییل د انفرادي مشرانو موندلو او وژلو کې خپله وړتیا ثابته کړې.»
خلیلزاد همدا راز له ایرانه پوښتلي، چې د دغو پرمختګونو په اړه به څه ډول غبرګون وښيي او ایا د دغه هېواد چلند به بدل شي یا نور به هم محتاطه شي.

د شنبې په ورځ له سیمې څخه افغانستان انټرنشنل ته په رالیږل شوې ویډیو کې لیدل کیږي، چې طالبان په ګوشتې ولسوالۍ کې د یو ډي سي توپ پر مټ په پاکستاني لوري بریدونه کوي.
سیمه ییزې سرچینې وايي، چې د دواړو خواوو ترمنځ یو ځل بیا جګړه پیل شوې او سختې نښتې روانې دي.

د ځايي سرچینو په وینا، طالبانو غوښتل د ګوشتې په انارګي غاښي کې پوسته جوړه کړي، خو پاکستاني پوځ یې مخالفت کړی او د همدې امله د دواړو خواوو ترمنځ په وار وار نښتې شوي دي.
له دې وړاندې د ننګرهار د ګوشتې او د کونړ د خاص کونړ ولسوالیو ځینو اوسېدونکو افغانستان انټرنشنل ته ویلي و، چې د پاکستان او طالبانو د پوله ساتو تر منځه د یوې پوستې د جوړېدو پر سر نښته شوې.

د طالبانو د اطلاعاتو او کولتور وزارت د نشراتو مرستیال مهاجر فراهي وايي، دغه ډله د «افغانستان له اسلامي او کولتوري ارزښتونو» سره برابرو رسنیو ته جدي پاملرنه کوي. ښاغلي فراهي وویل، چې دا مهال په افغانستان کې ۳۷۰ انځوریزې او غږیزې رسنۍ فعالې دي.
د باختر اژانس د خبر له مخې، مهاجر فراهي په خوست کې اطلاعاتو ته د لاسرسي د نړۍوالې ورځې په مناسبت جوړ شوي کنفرانس کې د طالبانو تر واکمنۍ لاندې د لسګونو رسنيو د فعاليت خبر ورکړ.
له هغه وروسته چې طالبان پر افغانستان یو ځل بیا حاکم شو او د رسنیو پر فعالیتونو یې بندیزونه ولګوه، د لسګونو رسنیو فعالیتونه درول شوي دي.
تېر کال د افغانستان د ازادو رسنیو د ملاتړ ادارې (نی) وویل، چې د طالبانو له واکمنۍ وروسته په افغانستان کې ۵۲ سلنه انځوریزې رسنۍ بندې شوي دي.
په تېرو درېیو کلونو کې طالبانو لسګونه خبریالان نیولي او د رسنیو پر ازادو فعالیتونو یې پراخ بندیزونه لګولي دي.
په وروستیو کې دغې ډلې په کورنیو رسنیو کې د سیاسي خپرونو پر ژوندیو خپرونو بندیز لګولی او هغه وخت دا خپرونې خپریدلی شي چې له ثبت وروسته یې منځپانګه د دغې ډلې له خوا تایید شي.
همدا راز طالبانو د خپلو ملاتړو کارپوهانو نوملړ هم رسنیو ته وړاندې کړی، څو له دوی پرته بل څوک په خپلو پروګرامونو کې د کارپوهانو په توګه ونه غواړي.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي له یوې روسي رسنۍ سره په مرکه کې وویل، چې له روسیې سره د طالبانو اړیکې له امریکا سره د اړیکو په پرتله ښې دي. متقي وويل، طالبان هڅه کوي چې له ټولو هېوادونو سره لکه د روسيې په څېر ښې اړیکي ټینګې کړي.
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي د روسیې له رایبر خبري اژانس سره په مرکه کې د دې پوښتنې په ځواب کې چې ایا د طالبانو اړیکې د افغانستان په چارو کې د روسیې له استازي ضمیر کابلوف سره ښې دي او که د هغه د امریکايي سیال ټام ویسټ سره؟ وویل: «موږ د اشخاصو پر ځای له هېوادونو سره اړیکو ته ارزښت ورکوو او هڅه کوو چې د نړۍ له ټولو هېوادونو سره ښې اړېکې ټېنګې کړو. مګر له روسیې سره مو د امریکا په پرتله اړیکې ښې دي.»
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر ټینګار وکړ، چې ضمیر کابلوف څو ځله افغانستان ته سفر کړی او ورسره یې لیدلي او طالب چارواکو هم روسیې ته سفر کړی دی. متقي زیاته کړه چې د طالبانو اداره اوس مهال له روسیې سره د کال شاوخوا ۴۰۰میلیونه ډالره په ارزښت سوداګریزې اړیکې لري.
همدا راز، امیرخان متقي وویل، چې له روسیې او د منځنۍ اسیا د هېوادونو له لارې د طالبانو سوداګریزې اړیکې زیاتې شوي او لا پراخېږي. هغه په ډاګه کړه، چې اوس مهال په افغانستان کې د سوداګرو او پانګوالو یوازینۍ ستونزه د امریکا او لویدیځو هېوادونو له خوا د دغه هېواد پر بانکي او مالي سیسټم لګول شوي "ظالمانه او یو اړخیز" بندیزونه دي.
دغه طالب چارواکي همداراز ډاډ ورکړی، چې افغانستان د منځنۍ اسیا هېوادونو ته امنیتي ګواښ نه دی او د داعش په ګډون ترهګرې ډلې په دغه هېواد کې حضور او فعالیت نه لري.
دا په داسې حال کې ده، چې روسیې په تېرو درېیو کلونو کې تل هڅه کړې چې له طالبانو سره ښې اړیکې وساتي. د روسیې د بهرنیو چارو وزیر د جمعې په ورځ (د تلې ۶مه) د ملګرو ملتونو د نړۍوال فورم د غونډې په څنډه کې ویلي و، چې اوس مهال له طالبانو سره د خبرو او اړیکو د ټینګولو بدیله لاره نشته.
