یونېسف: د نجونو د حقونو خوندیتوب لپاره یو ټولیز اقدام ته اړتیا ده

د ملګرو ملتونو د ماشومانو ملاتړ صندوق ( یونېسف) وایي، چې نجونې د خپلو حقونو د ساتنې، د خنډونو د لرې کولو او خپلو موخو ته د رسېدو لپاره یو ټولیز اقدام ته اړتیا لري.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو ملاتړ صندوق ( یونېسف) وایي، چې نجونې د خپلو حقونو د ساتنې، د خنډونو د لرې کولو او خپلو موخو ته د رسېدو لپاره یو ټولیز اقدام ته اړتیا لري.
یونېسف بنسټ دغه څرګندونې په اېکس پاڼه د نجونو د نړۍوالې ورځې په مناسبت خپرې کړې دي.
په دغې لیکنه کې راغلي:« موږ په ګډه کولای شو، د ټولو لپاره ښه راتلونکی جوړ کړو.»
یونېسف زیاتوي، چې د نجونو په حرکتونو او غورځنګونو باید پانګونه وشي او دغې موخې ته د رسېدو لپاره باید له هغوی ملاتړ وشي.
له بل پلوه د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او په افغانستان کې د یوناما مشره روزا اوتنبایوا بیا وایي، چې د نجونو پر زدهکړو بندیز یوازې پر نجونو اغېز نه دی کړی؛ بلکې د افغانستان په کچه یې درې کلن فرصت هم ضایع کړی دی.
هغه وایي:« په افغانستان کې موږ دغه مهمه ورځ په ډېرې خواشینۍ سره نمانځو، ځکه چې شاوخوا ۱۱۲۰ ورځې کېږي چې طالبانو د نجونو پر زدهکړو بندیز لګولی دی.»

د طالبانوپه کانونو او پټرولېم وزارت کې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، د دې ډلې استخباراتو د کانونو وزارت د عوایدو رییس او شهاب الدین دلاور ته نږدې کس د مالي فساد له امله نیولی. سرچینې وايي محمد رسول عقاب په خپل دفتر کې له سوداګرو د پیسو اخیستو پرمهال لاس په لاس نیول شوی دی.
سید رسول عقاب د طالبانو د کانونو او پټرولېم وزارت کې د عوایدو د تنظیم رییس و.
نوموړی د طالبانو د کانونو او پترولېم پخوانی وزیر وزیر شهاب الدین دلاور په وخت کې ګمارل شوی او د شهاب الدین دلاور د یو له نژدې کسانو شمېرل کیږي.
د زمري په میاشت کې د طالبانو مشر ملا هبت الله په یوه فرمان کې د دغې ډلې د کانونو او پټرولیم وزیر شهاب الدین دلاور له دندې ګوښه او پرځای یې د طالبانو مرکزي بانک مشر هدایت الله بدري د کانونو او پټرولیم وزارت سرپرست وګماره.
د افغانستان انټرنشنل د راپور په بنسټ شهاب الدین دلاور غوښتل، چې د سید رسول عقاب په شمول خپل یو تعداد نژدې کسان د کانونو وزارت راوستل او افغان سرې میاشتې ټولنه کې ځای پر ځای کړل.
د طالبانو باخبره سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې د دې راپور له خپرېدو سره د شهاب الدین دلاور د دې پرېکړې پر وړاندې ملا هبت الله غبرګون وښود او له شهاب الدین دلاور یې وغوښتل چې د کانونو وزارت څخه د خپلو نژدې کسانو له بدلولو ډډه وکړي.
د طالبانو باخبره سرچینې:« سرې میاشتې ته د کسانو له را وستلو وروسته امیرالمومنین فرمان ورکړ، چې دا کسان خپلو ځایونو ته باید لاړ شي.»
د ملا هبت الله د دې مخالفت سره د کانونو او پترولېم د عوایدو رییس سید رسول عقاب په شمول د شهاب الدین دلاور نژدې کسان بېرته خپلو پخوانیو دندو ته ستانه شول.
د سرچینو د معلوماتو له مخې د طالبانو کانونو او پترولېم وزارت د عوایدو ریاست رییس تېره ورځ خپل دفتر کې د طالبانو د استخباراتو له خوا په داسې حال کې ونیول شو، چې له څو سوداګرو یې بډې اخیستلې.
که څه هم په تېرو درېو کالونو کې طالبانو د خپلو هغه کسانو باندې پرده اچولې، چې د مالي فساد ترڅنګ په اخلاقي فساد کې ککړ ول.
تر اوسه پورې طالبانو په رسمي ډول د کانونو او پترولېم وزارت د عوایدو رییس سید رسول عقاب په اړه رسمي ټول څه نه دي ویلي.
تر طالبانو مخکې په جمهوریت هم نیوکې دا وې چې د وزیر بدلېدو سره د اړوند وزارت مختلف چارواکي په تېره د وزیر له دفتر سره نږدې کسان بدلېږي او اړوند چارواکی خپل د راز او نیاز کسان ګوماري.
دغه چاره د اداري فساد د زیاتېدو یو مهم لامل هم بلل کېده.

د طالبانو تر کنټرول لاندې باختر اژانس د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو وزارت له قوله خبر ورکړی، چې تېره ورځ له ایران او پاکستانه ۲۱۶ کډوالې کورنۍ خپل هېواد ته راستنې شوې دي.
دغه اژانس په اېکس پاڼه خبر ورکړی، چې له دغو ۲۱۶ کورنیو له ډلې ۳۶ یې د تورخم له لارې، ۲۰ یې د کندهار د سپین بولدک له لارې، ۶۴ یې د نيمروز د ورېښمو پله له لارې او ۹۶ یې د هرات د اسلام کلا له لارې هېواد ته راستنې شوې دي.
د دغه راپور له مخې، ۲۲ کورنۍ خپلو سيمو ته لېږدول شوې او پر سلګونو کورنيو بیا مرستې وېشل شوې دي.
په وروستیو میاشتو کې په ایران کې د افغان کډوالو سره ناسم چلن او د هغوی په کار او ورځنیو فعالیتونو محدودیتونه دغه کډوال د ایران پرېښودو ته اړ اېستي، چې په پراخه کچه هره ورځ افغانستان ته ستنېږي.
له بل پلوه ایران ویلي، په یوه کال کې به ۲ مېلیونه افغانان بېرته افغانستان ته واستوي.
تر دې وړاندې ګڼو طالب چارواکو له ګاونډیو هېوادونو په ځانګړې توګه له ایرانه غوښتي چې، له کډوالو سره په چلند کې له زغمه کار واخلي او له غیر ډیپلوماټیک چلند څخه دې ډډه وکړي.
دغو چارواکو ویلي، هغه افغان کډوال چې هلته له کلونو راهیسې مېشت دي؛ پرې دې ښودل شي چې په خپله خوښه خپل هېواد ته راستانه شي.
بل خوا پاکستانۍ رسنیو هم په خپلو وروستیو راپورونو کې ویلي، چې د سپټمبر له ۹مې نېټې څخه د اکټوبر تر ۷مې نیټې یې له دغه هېواده ۲۶۶۲۲ تنه افغان کډوال افغانستان ته استولي او دا لړۍ لا هم دوام لري.

د طالبانو تر کنټرول لاندې د باختر اژانس په دوو خپرو شویو راپورونو کې راغلي، چې په خوست او بدخشان ولایتونو کې د ټرافیکي پېښو له امله ۵ تنه مړه شوي او دوه نور ټپیان دي.
د دغه اژانس په لومړي راپور کې راغلي، چې د خوست په نادرشاه کوټ ولسوالۍ کې د یوې ټرافیکي پېښې له امله درې تنه مړه او یو کس ټپي شوی دی.
د راپور له مخې، دغه پېښه پرون د خوست – کابل پر لویه لاره د خوست ولایت د نادرشاه کوټ ولسوالۍ اړوند په نوي کوټ سیمه کې د دوو موټرو د ټکر له امله شوې ده.
راپور زیاتوي، چې پېښه د موټر چلوونکي د بې احتیاطۍ او ګړندي تګ له امله رامنځته شوې ده.
دغه راز باختر اژانس پر اېکس پاڼه خبر ورکړی، چې د بدخشان په یاوان ولسوالۍ کې د یوې ټرافیکي پېښې له امله دوه تنه مړه شوي او یو بل ټپي دی.
د دغه اژانس په خبره، پېښه پرون ماسپښین شوې ده.
تر دې وړاندې د طالبانو د ټرافیکو ریاست په کابل کې سیمهییزو رسنیو ته (د وږي په ۲۰مه) ويلي و، چې د روان لمریز کال په تېرو شپږو میاشتو کې په ټرافیکي پېښو کې ۱۲ سوه کسان مړه او تر څلورو زرو ډېر ټپیان شوي دي.

د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې او په افغانستان کې د یوناما مشره روزا اوتنبایوا وایي، چې د نجونو پر زدهکړو بندیز یوازې پر نجونو اغېز نه دی کړی؛ بلکې د افغانستان په کچه یې درې کلن فرصت هم ضایع کړی دی.
نوموړې دغه څرګندونې نن (د اکتوبر ۱۱مه) د نجونو د نړۍوالې ورځې په مناسبت په یوې خپرې شوې اعلامیه کې کړې دي.
هغه وایي:« په افغانستان کې موږ دغه مهمه ورځ په ډېرې خواشینۍ سره نمانځو، ځکه چې شاوخوا ۱۱۲۰ ورځې کېږي چې چارواکو له ۱۲ کلنو څخه د پورته عمر لرونکو نجونو پر زدهکړو بندیز لګولی دی.»
هغه وایي، چې نه یوازې د افغان نجونو لپاره؛ بلکې د هغوی کورنۍ او ټول هېواد لپاره درې کلن فرصت له لاسه وتلی دی.
د نوموړې په وینا، د هرې ورځې په تېرېدو په افغانستان کې د ښځو او نجونو ژوند لا زیات زیانمنېږي.
هغې له طالبانو غوښتنه کړې، چې خپله تګلاره بدله کړي.
اغلې اتنبایوا وایي:« زه د افغانستان له ښځو او نجونو سره ژمنه کوم، چې موږ به د هغوی په اړه تل خپل غږ پورته کوو؛ که څه هم چې نور زموږ د خاموشه کولو هڅې وکړي.»
خبرپاڼه کې راغلي، چې اوسمهال په افغانستان کې نجونې د زدهکړو او کار په ګډون له خپلو بنسټیزو حقونو بې برخې شوې، چې د دغې تشې ډکول ښایي کلونه، کلونه وخت ته اړتیا ولري.

د بلوچستان په ډکي سیمه کې د ډبرو سکرو په یوه کان د برید په پایله کې د درېیو افغانانو په ګډون ۲۰ تنه کاریګر وژل شوي دي.
په سیمه کې پولیس چارواکو د دغې پېښې پخلی کړی او ویلي یې دي، چې په دغې پېښه کې د څلورو افغانانو په ګډون ۷ تنه مزدوران ټپیان شوي هم دي.
د پولیسو په وینا، ښایي د وژل شویو کسانو شمېره لوړه شي.
پولیس چارواکو زياته کړې، چې د بريد پر مهال دغه مزدوران په خونه کې ويده وو.
چارواکي وایي، د هغو ټپیانو چې روغتیایي حالت یې نازک وو د درملنې لپاره د کوټې روغتونونو ته لېږدول شوي دي.
د ډکي روغتون یو تن چارواکي ویلي، چې تر دې دمه روغتون ته ۲۰ مړي او اووه ټپيان ور وړل شوي دي.
د يادې سيمې ولسوال او د ډبرو سکرو د کان خاوند خيرالله وایي، چې دغه کان له ښاره يوازې يو نيم کيلومتره واټن لري.
د کان د خاوند حاجي خيرالله په وينا، وژل شوي کان کېندونکي د بلوچستان له پښتون مېشتو سيمو لورالايي، کچلاک او موسى خېلو سره تړاو لري او درې تنه نور کان کېندونکي بیا افغانان دي.
په ډکي کې د سوداګرو ټولنې د لاریونونو اعلان کړی او په ښار کې يې کاروباري مرکزونه هم تړلي دي.
لا تراوسه د دغې پېښې پړه چا په غاړه نه ده اخیستې.
