د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړی راپور ورکوونکي ریچارډ بېنېټ د جمعې په ورځ وویل، چې د طالبانو پر وړاندې د هېوادونو اقدام نه کولو دغه ډله زړوره کړې ده. هغه وايي، چې ټول نړۍوالو امکانات لکه د هاګ نړۍواله محکمه باید حساب ورکولو ته د طالبانو د اړ کولو لپاره وکارول شي.
ځانګړي راپور ورکوونکي، د جمعې په ورځ (د لړم ۱۱مه) په افغانستان کې بشري حقونو د وضعیت په اړه خپل نوی راپور د ملګرو ملتونو د ۷۹مې عمومي غونډې په څنډه کې وړاندې کړ.
عملي حل لارې
ریچارډ بېنېټ حساب ورکولو ته د طالبانو د اړ کولو لپاره د عملي وسیلو او حل لارو په اړه خبرې وکړې. د بېنېټ په وینا، هېوادونه باید د امنیت شورا او د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلۍ له واکونو څخه د طالبانو پر ضد کار واخلي. بېنېټ، طالبان هغه ډله یاده کړه چې د افغانستان نیمایي برخه یې له عامه ژوند څخه لرې کړې ده.
هغه د جمعې په ورځ نیویارک کې یوې خبري غونډې کې وویل: «د [نړۍ] بې کفایتۍ طالبان نور هم زړور کړي دي. طالبان باید درک کړي چې له بشري حقونو څخه پراخه سرغړونې به د دوی لپاره پایلې ولري.»
بېنېټ زیاته کړه: «موږ باید اوسنیو چارواکو ته دا روښانه کړو، که د بشري حقونو په وضعیت کې د پام وړ ښه والی رانشي، د اړیکو عادي کول یا نړۍوال مشروعیت به ممکن نه وي.»
په دې وروستیو کې د جرمني، استرالیا، کاناډا او هالنډ د بهرنیو چارو وزیرانو خبرداری ورکړی، چې که د افغان ښځو او نجونو وضعیت بدل نه شي او پر دوی لګېدلي بندیزونه لېرې نه شي، دوی به د عدالت نړۍوالې محکمې ته د طالبانو پرضد شکایت وکړي. د نړۍ څه باندې ۲۳هېوادونو د دغه نوښت ملاتړ وکړ.
بېنېټ په دې غونډه کې وویل، چې دا مهال د جرمونو نړۍوالې محکمې هم په افغانستان کې د بشري حقونو د سرغړونو په اړه څیړنې پیل کړي دي. هغه، حکومتونو ته وړاندیز وکړ چې د بشري حقونو په سرغړونو کې ښکیل طالب چارواکي د "نړۍوال قضایي صلاحیت "د اصولو پر اساس په خپلو محکمو کې محاکمه کړي."
هالنډ یو له هغو هېوادونو څخه دی چې په اتیایمه لسیزه کې د افغانستان د کمونیستي حکومت پر مهال یې یو شمېر افغانان د شکنجې او قتل په تور محاکمه کړي و. تر دې مخکې د کاناډا په څېر یو شمېر نورو هېوادونو هم د نورو هېوادونو چارواکي له بشري حقونو څخه د سرغړونې په تور محاکمه کړي او زنداني کړي دي.
ښاغلي بېنېټ د افغانستان انټرنشنل خبریالې مریم رحمتي د پوښتنې په ځواب کې وويل، دى هيله لري چې لوېديځ هېوادونه به د دوى شکايت تعقيب کړي او طالبان به د هاګ محکمې ته معرفي کړي. د هغه په وينا، دا شکايت د طالبانو پر وړاندې د نړېوالو د لومړي اقدام نښه ده.
نړۍ ته راپور
د بشري حقونو په برخه کې د ملګرو ملتونو ځانګړي استازي د جمعې په ورځ د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلۍ له استازو سره د بشري حقونو د وضعیت په اړه خپلې وروستۍ موندنې شریکې کړې. هغه ښځو او نجونو ته د امر بالمعروف د قانون له امله د اوښتو زیانونو په اړه خبرې وکړې او ویې ویل، چې د بشري حقونو سرغړونې د دې لامل شوي چې د طالبانو پر مشرانو د سختو بندیزونو غوښتنه وشي.
خو هغه له افغانستان سره د بشردوستانه مرستو د مشروطېدو ملاتړ ونه کړ. بېنېټ وویل؛ له افغانستان سره د مرستو اندازه کمه شوې او د نړۍوالو بشردوستانه مرستو مشروطېدل به افغان ولس ته ډیر زیان ورسوي. خو بېنېټ وویل، چې په افغانستان کې باید د بشري مرستو د ویشلو په برخه کې لا زیاته څارنه وشي.
د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي پر نړۍوالې ټولنې غږ کړی، چې د بشري حقونو د مدافعانو، ښځو او خبریالانو په ګډون له خطر سره مخامخ افغانانو ملاتړ وکړي.
