دوه جلا بیانونه؛ د طالبانو او نوي ډیلي ترمنځ ټیلفوني مکالمه که محتاطانه چلند؟
د افغانستان انټرنشنل - پښتو خبریال
د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر مولوي امیرخان متقي او د هند د بهرنیو چارو وزیر جې شنکر ترمنځ یوه ټیلفوني مکالمه شوې چې ورسره جوخت دواړو خواوو جلا جلا بیانونه خپاره کړي دي.
دا د نوي ډیلي او طالبانو ترمنځ تر یوې اوږدې مودې وروسته لومړنۍ ټیلفوني مکالمه بلل کېږي؛ خو د دې اړیکې ځینې برخې د دواړو خواوو لهخوا په بېلابېلو بڼو بیان شوې دي.
جې شنکر د پنجشنې ورځ پر خپلې رسمي اېکسپاڼې لیکلي چې دا خبرې د کابل له پرځېدو وروسته لومړنی اړیکه ده او په ترڅ کې یې د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر لهخوا د افغانستان او هند ترمنځ د «بېباورۍ» راپورونه رد شوي دي.
نوموړي همداراز د متقي له خوا د هندي کشمیر د پهلګام برید د غندنې مننه کړې او ټینګار یې کړی چې هند د افغانستان له خلکو سره تاریخي ملګرتیا لري او له دغه هېواد سره به خپلو مرستو ته دوام ورکړي.
له دې سره جوخت، د طالبانو لهخوا خپور شوی بیان بیا د دې مکالمې له بلې زاویې وړاندې شوی چې پهکې د جې شنکر د «بېباورۍ» راپورونو د ردېدو او د پهلګام برید هېڅ یادونه نهده شوې.
د طالبانو بیان پر دوهاړخیزو همکاریو، سوداګرۍ، ډېپلوماتیکو اړیکو، د ویزو اسانتیا، په هند کې د افغان بندیانو خلاصون او د چابهار بندر په پراختیا تمرکز کوي. متقي پهکې د هند له خلکو سره د تاریخي اړیکو یادونه کړې او هیله یې ښودلې چې دا اړیکې نورې هم پراخې شي.
د سیاسي چارو شنونکي بیا طالبان له پاکستان سره د خپلې پخوانۍ او تلپاتې ملګرتیا د نهخرابېدو له امله له نوي ډیلي سره پر محتاطانه چلند تورنوي او په وینا یې طالب چارواکي نهغواړي د هند لپاره اسلاماباد له لاسه ورکړي.
د کابل پوهنتون د سیاسي علومو استاد او مخکېنی ډېپلوماټ بهروز (مستعار نوم) وايي، هندي سیال هڅه کړې چې له طالبانو سره د اړیکو بیاپیلېدل د یوې مهمې ډېپلوماتیکې لاستهراوړنې په توګه څرګند کړي، په داسې حال کې چې طالبانو احتیاط نه کار اخیستی او زیاتوي چې دا ډله نهغواړي د نوي ډیلي لپاره اسلاماباد له لاسه ورکړي.
دا اړیکه داسې مهال شوې چې طالبانو په دې وروستیو کې له ځینو ګاونډیانو هېوادونو سره د سیاسي مشروعیت، بندیزونو او اقتصادي ستونزو له امله د تعامل د پراخېدو هڅې کوي؛ خو بلخوا هند د سیمې په کچه د خپل نفوذ د بیاراژونديکېدو او له طالبانو سره د نوې راشې درشې جوړېدو په لټه کې دی.
د یادونې ده چې د روانې اوونۍ په پیل کې ډېپلوماټ مجلې په یوې مقاله کې لیکلي، طالبان ښايي له هغو فرصتونو ګټه واخلي چې د هند او یا هم د پاکستان له لوري ورته برابرېږي، په ځانګړې توګه په کابل کې د هندي چارواکو او طالبانو ترمنځ وروستۍ غونډې کولای شي د راتلونکو تحولاتو په تړاو مهم پیغامونه ولري.
د ډېپلوماټ مجلې د لیکوال په اند، پاکستان له یوې خوا په افغانستان کې د دغه هېواد مخالفو وسلهوالو ډلو اندېښمن کړی او له بلې خوا د طالبانو او نوي ډیلي ترمنځ ورځ تر بلې زیاتېدونکې اړیکې، هغه څه دي چې د اسلاماباد اندېښنې یې لا پسې ډېرې کړې دي.