د جرمني د کورنیو چارو وزیر د افغان کډوالو د ژر لېږد سره مخالفت ښودلی
د جرمني د کورنیو چارو وزیر«الکسانډر ډوبروینډټ» وایي، چې هېواد یې د هغو شاوخوا ۲زره افغانانو په ژر انتقال مکلف نه دی چې په پاکستان کې د جرمني د منلو ژمنې ته په تمه دي.
د جرمني د کورنیو چارو وزیر«الکسانډر ډوبروینډټ» وایي، چې هېواد یې د هغو شاوخوا ۲زره افغانانو په ژر انتقال مکلف نه دی چې په پاکستان کې د جرمني د منلو ژمنې ته په تمه دي.
نوموړي ټینګار کړی،چې هر افغان کډوال باید لومړی د امنیتي څېړنو له پړاو څخه تېر شي او وروستۍ پرېکړه به یوازې د دې بهیر تر بشپړېدو وروسته وشي.
د جرمني د کورنیو چارو وزیر دغه څرګندونې په داسې حال کې کوي،چې د برلین یوې محکمې د چهارشنبې په ورځ د بهرنیو چارو وزارت ګواښلی و، که په بیړه د افغانانو د لېږد لپاره اقدام ونه کړي، له مالي جریمې سره به مخ شي.
د جرمني حکومت له تېرو څو میاشتو راهیسې شاوخوا ۲زره افغانانو ته د منلو ژمنه ورکړې، خو د نویو پالیسیو له امله د هغوی انتقال ځنډول شوی دی.
په همدې موده کې د پاکستان حکومت د افغان کډوالو د نیولو او ایستلو لړۍ پیاوړې کړې او د زرګونو نااسنادو افغانانو پر اخراج ټینګار کوي.
په وروستیو ورځو کې له ۴۵۰ډېر افغانان چې د جرمني د منلو ژمنه یې درلوده، په پاکستان کې نیول شوي، خو د جرمني هېوادد منځګړیتوب له امله نږدې ۲۴۵تنه بېرته خوشې شول.
د جرمني د بهرنیو چارو وزارت وايي، تر اوسه شاوخوا ۲۱۰تنه افغانان چې د منلو لیک یې درلود، د پاکستان له لوري ایستل شوي دي.
ډوبرینډټ زیاته کړې،چې د اوسني کړکېچ مسوولیت د جرمني د پخواني حکومت پر غاړه دی او یادونه یې وکړه چې ځینې افغانان له ۲۰۲۳کال راهیسې په اسلامآباد کې انتظار باسي.
د هغه په وینا، یوازې لس سلنه د یادو کسانو پخواني محلي همکاران دي چې له جرمنيسره یې کار کړی و.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد په افغانستان کې د ترهګرو ډلو د فعالیت اړوند د ملګرو ملتونو د امنیت شورا اندېښنې رد کړې. نوموړي ویلي اوس مهال هیڅ ترهګره ډله په افغانستان کې شتون نه لري.
د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د پنجشنبه په ورځ (د زمري ۳۰مه) رسنیو سره په خبرو کې په افغانستان کې د داعش د شتون خبرونه رد کړل او زیاته یې کړه، چې دغه ډله ځپل شوې او له منځه وړل شوې ده.
تر دې وړاندې د امنیت شورا په غونډه کې پاکستان، چین او ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال افغانستان کې د داعش او ځینو نورو ترهګرو ډلو د شتون په اړه اندېښنه څرګنده کړې وه او له طالبانو یې غوښتي و چې دغه برخه کې اقدام وکړي.
طالبانو د زمري په ۲۳مه په کابل او ننګرهار کې د داعش د غړو یوه حمله شنډه کړې وه.
طالب ویاند ټینګار کړی، چې د افغانستان خاوره د هېڅ هېواد پر ضد نه کارول کېږي.
نوموړي پاکستان ته په اشاره سره وویل، چې هېوادونه باید خپل کورني مشکلات پر افغانستان ونه تپي.
دا په داسي حال کې ده، چې په ملګرو ملتونو کې د پاکستان استازي عاصم افتخار احمد ویلي، چې په افغانستان کې مېشتې ترهګري ډلې په خاص ډول د پاکستاني طالبانو تحریک، چې شاوخوا ۶ زره جنګيالي لري د پاکستان ملي امنیت او د سیمې د ثبات لپاره تر ټولو لوی ګواښ دی.
د ملګرو ملتونو د ترهګرۍ پر وړاندې د اجراييوي کمېټې مشرې ناتالیا ګرمن وویل: « داعش ډله په افغانستان کې فعاله ده او هم مهاله هڅه کوي چې په منځنۍ اسیا او اروپا کې جنګیالي جذب کړي او هم د مالي سرچینو د برابرولو لپاره تبلیغات وکړي.»
ډهاکه ټربیون وایي، چې د کابل تر سقوط څلور کاله وروسته داسي ښکاري چې لا هم طالبان یوازي دي. دغه هېواد لا هم د بشري ناورين سره مخ دی؛ خو طالبان د دې حالت څخه یوازې په خپله ګټه کار اخلي.
د ډهاکه ټربیون په نامه یوه بنګله دیشي ویبپاڼه په خپل څېړنیز راپور کې وایي، چې د طالبانو لپاره تر ټولو لویه ننګونه د افغان کډوالو ډله ییز لېږد دی.
دا ویبپاڼه لیکي چې ښځينه فعالانې وايي، طالبان پر ښځو د بندیزونو او محدودیتونو په لګولو غواړي د خپلو موخو لپاره فشار زیات او واک ته قانوني بڼه ورکړي.
په دې تحلیلي راپور کې ټولنیزو بندیزونو، د رسینو پر سانسور او پراخې بېوزلی ته هم اشاره شوې او روان حالت اندېښمن ګڼل شوی دی.
د ۲۰۲۱ کال د اګست په میاشت کې له افغانستان څخه د امریکايي ځواکونو د وتلو وروسته کابل سقوط وکړ او طالبان واکمن شول.
څلور کاله وروسته داسي ښکاري، چې طالبان په واک کلک واکمن دي ان تر دې، چې ځیني هېوادونه لکه المان د دغه ډلې سره په کابل کې د پټو اړیکو په جوړولو بوخت دی.
روسیه د ۲۰۲۵ کال د جولای په لومړیو کې لومړی هېواد شو، چې طالبان یې په رسمیت وپېژندل.
د پاریس انالکو پوهنتون د نړیوالو اړیکو څېړونکی سردار رحیمي وايي: «روسیه د امریکا هغه رول پر غاړه اخلي، چې امریکا څلور کاله مخکې د خپلو پوځیانو په ایستلو سره په خپله خوښه پرې ايښي وو.»
چین هم له طالبانو سره نږدې اقتصادي او سیاسي اړیکې ساتي.
بیجینګ که څه هم دغه ډله په رسمیت نه ده پېژندلې خو ولسمشر شي جین پينګ د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ په میاشت کې د طالبانو د سفیر باورلیک په بشپړ دیپلوماتیکو مراسیمو سره ومنی.
چین ته افغانستان او د دغه هېواد خام مواد د خپلو نړیوالو زېربینايي پروژو «د یو کمربند او یو لار» لپاره مهم دی.
رحیمي وايي، چې لوېديځ باید دا حقیقت ومني، چې طالبان د افغانستان د عامه ژوند پر ټولو برخو واک لري.
طالبانو ته د کډوالو دله ییز لېږد لویه ننګونه ده
د طالبانو په واکنۍ کې المان دوه ځلي شاوخوا ۱۰۹ تنه افغان کډوال د الوتنو له لارې دغه هېواد ته لېږلي.
د دوی په خبره، چې په دې کډوالو کې تر نیمې زيات یې مجریمین ول.
د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې د ۲۰۲۵ کال په لومړیو اوو میاشتو کې له پاکستان او ایران هیوادونو څخه له ۲.۱ ملیون څخه ډیر اخراجونه ثبت کړي دي.
د ادارې په وینا د ستنیدونکو نیمایي برخه په زور تر سره شوې.
د کډوالو د ستنېدو دغه لویه څپه د طالبانو لپاره تر ټولو لویه ننګونه، ځکه چې کډوال پرته له مېنو، کار او عاید پرته دغه هېواد ته ځي.
دا بشري ناورین د طالبانو لپاره ځکه په فرصت بدل شوی، چې دغه ډله د همدې کړکېچ څخه ګټه اخلي تر څو پر خلکو خپل واک نور هم زیات کړي.
په دې سره طالبان داسي انګیري، چې لوېدیځ دې ته اړ کړي تر څو د دوی سره اړیکې ونیسي.
طالبان په افغانستان کې د ننه د کډوالو د ژوند او ضعیت په اړه معلومات نه ورکوي.
د بشري حقونو ډلو د افغان کډوالو دا ډول لېږد د نړیوالو قوانینو څخه ښکاره سرغړونه ګڼلې.
د اروپا بشر حقونو کنوانسیون هغه هېوادونو ته د کډوالو لېږد منع اعلان کړی، چیرته چې د غیر انساني چلند یا شکنجې خطر وي.
د طالبانو تر واک لاندې د بشر د حقونو ناورین
خپلواکه څارونکې ډلې وايي، چې په افغانستان کې د بشر حقونه په دوامداره او منظم ډول تر پښو لاندې کېږي.
پخوانۍ افغانه دیپلوماته شکریه بارکزۍ وايي: «د ښځو حقونه په ځانګړې ډول د یوې معاملې وسیلې په توګه کارول کېږي.»
هغې دویچه ویله ته ویلي: «طالبان له ښځو د خپلو موخو د پوره کولو لپاره استفاده کوي. دوی پر ښځو د بندیزونو او محدودیتونو له لارې فشار زیاتوي څو خپل واک ته قانوني بڼه ورکړي.»
واک ته د طالبانو د بیا رسېدو را وروسته ښځې له ټولنیز ژوند څخه په بشپړ ډول ایستل شوي او شاوخوا ۱.۴ میلیونه نجونې چې عمرونه یې له ۱۲ کلونو پورته دي ښوونځۍ او پوهنتونو ته له تګ منعه شوي دي.
د بشر حقونو سازمانونه په ټول هېواد کې پر ښځو او نجونو د جنسي تبعض تاوتریخوالي راپورونه ثبتوي.
په ورته وخت کې پر طالبانو انتقاد کوونکي او خبریالان د ځورونې، نیونې او تعقیب ویره لري.
بې پولې خبریالانو سازمان وايي، چې یوازي په ۲۰۲۴ کال کې شاوخوا ۱۲ خبریالان په ډزو ویشتل شوي، د رسنیو پر دفترونو یرغلونه کړي، خبریالان یې نیولي او ځورولي دي او هم یې د خبرونو د سانسور هڅې کړي.
افغانستان اوس د رسنیو د ازادۍ په نړیوال جدول کې له ۱۸۰ هېوادونو څخه ۱۵۷ م ځای ته کښته شوی.
په افغانستان کې د پراخې بې وزلۍ له امله د اروپايي ټولنې د کمیسیون د معلوماتو له مخې، نږدې ۲۳ میلیونه خلک پر بهرنۍ مرستې متکي دي، چې دا د هېواد شاوخوا نیمايي نفوس جوړوي.
د ملګرو ملتونو د خوړو نړیوال پروګرام اټکل کوي چې هر څلورم افغان د خوړو له کمښت او هر درېیم ماشوم د خوار ځواکی سره مخ دی.
د بښنې نړۍ وال سازمان وایي،چې د بریټانیا د حکومت د کډوالۍ نوې تګلارې د افغان پناه غوښتونکو او د یو شمېر نورو هېوادونو د وګړو د پناه غوښتنو د منلو په کچه کې د پام وړ کموالی راوستی دی.
دغه سازمان د پنجشنبې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې څرګنده کړې،چې په ۲۰۲۳کال کې د افغان پناه غوښتونکو د منلو کچه ۹۸سلنه وه، خو اوس یوازې ۴۴سلنې ته راټیټه شوې ده.
په خبرپاڼه کې راغلي،چې د ایراني پناه غوښتونکو د منلو کچه له ۸۴سلنې ۵۸سلنې ته، او د اریترې وګړو له ۹۹سلنې ۸۶سلنې ته ټیټه شوې ده.
د دغه سازمان د پناه غوښتونکو او کډوالو د حقونو مشر «اسټیو والډز سیمونډز» ویلي،چې د حکومت د «ناقصو او غیرمنصفانه» معیارونو له امله زرګونه پناه غوښتونکي له اساسي ملاتړ بې برخې شوي دي. هغه ټینګار کړی: «دغه تګلارې هغه کسان چې له جګړې، شکنجې او ځورونې تښتي یوازې پرېږدي، او د دوسیو د ډیرېدو او د عامه لګښتونو د زیاتوالي لامل کېږي.»
د بښنې نړۍ وال سازمان خبرداری ورکړی،چې د بریتانیا حکومت د ۲۰۲۲کال د تابعیت او سرحدونو قانون پر بنسټ د ملګرو ملتونو د پناه غوښتونکو کنوانسیون ناسم تفسیر کړی، چې دا کار د نړیوالو قوانینو خلاف دی.
په خبرپاڼه کې ویل شوي،چې دغه تګلارې نه یوازې پناه غوښتونکو ته زیان رسوي، بلکې د عامه سرچینو د ضایع کېدو، د کورنیو چارو وزارت د کارونو د ګډوډۍ او د ټولنې دننه د کرکې د خپرېدونکو بهیرونو د پیاوړتیا لامل هم کېږي.
د بښنې نړۍ وال سازمانله بریتانیا غوښتي چې د پناه غوښتنو د ارزونې لپاره عادلانه او اغېزمن نظام رامنځته کړي او خپله قانوني او اخلاقي دنده د پناه غوښتونکو په وړاندې، پرته له دې چې هغوی هېواد ته په کومه لاره ورننوتي وي، ومني.
د افغانستان لپاره د پاکستان ځانګړی استازی محمد صادق خان وایي، چې د بریټانیا له ځانګړي استازي «انډرو مککوبري» سره یې د افغانستان پر روان وضعیت او د سیمې پر امنیتي او سیاسي بدلونونو خبرې کړې دي.
د صادق خان په وینا، دغه لیدنه د پنجشنبې په ورځ ترسره شوې او دواړو استازو د افغانستان د راتلونکې، د سولې او ثبات د ټینګښت، او د سیمې د ګډو ننګونو په اړه خپل نظرونه تبادله کړل.
هغه زیاته کړې، چې د افغانستان اوسنی وضعیت یوازې د دغه هېواد نه، بلکې د ټولې سیمې لپاره مهم دی، ځکه د سولې او ثبات دوام به د سیمهییزې هوساینې لامل شي.
نوموړي ټینګار کړی چې نړیواله ټولنه باید له افغانستان سره تعامل ته دوام ورکړي او د افغانانو د راتلونکې لپاره ګډ ګامونه واخلي.
د بریټانیا ځانګړي استازي «انډرو مککوبري»هم د دغه ناستې پر مهال د افغانستان د ثبات پر اهمیت ټینګار کړی او ویلي یې دي چې د نړیوالې ټولنې دوامداره همکاري کولای شي د افغانستان د خلکو لپاره د سولې او سوکالۍ شرایط رامنځته کړي.
محمد صادق خان په ایکس خواله رسنۍ لیکلي: «نن مې د افغانستان لپاره د بریتانیا له ځانګړي استازي انډرو مککوبري سره لیدنه وکړه. موږ د سیمې د بدلېدونکو حالاتو، د افغانستان د وضعیت او د سولې، ثبات او هوساینې لپاره د نړیوال تعامل د دوام په اهمیت خبرې وکړې.»
د دواړو استازو تر منځ دا لیدنه په داسې حال کې ترسره کېږي چې افغانستان د سختو سیاسي او اقتصادي ننګونو سره مخ دی او د سیمې هېوادونه د ګډو همکاریو پر اړتیا ټینګار کوي.
د کندهار اوسېدونکي وایي، طالب استخباراتو د افغانستان د خپلواکۍ د ۱۰۶ کلیزې په نمانځلو یو شمېر ځوانان نیولي دي. سرچنیې وايي، دغه کسان په دې تور نیول شوي، چې په ټولنیزو رسنیو کې یې د افغانستان ملي بیرغ او په خصوصي ناستو کې یې د غازي امان الله خان انځور پورته کړی.
سرچینو افغانستان انټرنشنل ـ پښتو ته د پنجشنبه په ورځ (د زمري ۳۰مه) ویلي، چې د کندهار د استخباراتو له لوري شاوخوا ۱۶ تنه ځوانان د همدې امله نیول شوي، چې په ټولنیزو رسنیو کې یې د افغانستان درې رنګه ملي بیرغ خپور کړی و.
په دوی کې ځینې هغه کسان هم شامل دي چې په خپل خصوصي دفتر کې یې د ازادۍ ورځ د ملي بیرغ او د غازي امان الله خان د انځور په ترڅ کې نمانځلې وه.
د کندهار یو تن اوسېدونکي د نوم اخیستلو په شرط ويلي: «زموږ ځوانانو هېڅ دښمنانه کار نه وو کړی، یوازې یې د خپلواکۍ د ورځې نښه په بیرغ ښودلې وه، د طالبانو استخباراتو دا کسان داسې ونیول لکه کوم ستر جرم یې چې کړی وي. وروسته یې ورته د غلامانو، د کفر د نوکرانو، د جمهوریت پاتې شونو او منافقینو په نومونو سپکاوی وکړ.»
سرچینې زیاتوي، چې له نیول شویو ځوانانو یو شمېر یې په ضمانت خوشې شوي، خو نور لا هم د طالبانو په بند کې دي.
طالبانو له واک ته رسېدو وروسته په ټول هېواد کې د ملي بیرغ او د غازي امان الله خان د انځورونو پر لګولو کلک بندیز لګولی دی.
د سیمه اوسېدونکې وایي، هر کال د خپلواکۍ د ورځې په نمانځغونډو کې هغه کسان نیول کېږي چې د ملي بیرغ پورته کولو ته زړه ښه کړي.
یو بل ځوان وايي: «موږ ته ویل کېږي چې د بیرغ پورته کول بې ګټې کار دی او یوازې د پردیو استخباراتي موخو ته زمینه برابروي، خو موږ پوښتنه کوو، ولې هغه سمبول چې د خپلواکۍ ورځ یې راسره تړلې ده، باید بندیز پرې وي؟»
بل خوا د طالبانو د امر بالمعروف وزارت ویاند سیف خیبر تیره ورځ پر ټولنیزو رسنیو خلک مخاطب کړي او ویلي یې دي چې له څو کلونو راهیسې خلکو ته سپارښتنه کېږي چې د ملي بیرغ د پورته کولو ډډه وکړي، خو ځینې کسان بیا هم دا تکراروي.
د هغه په وینا، کله چې یو حکومت د کوم کار د نه کولو پرېکړه کوي، دغه پرېکړه د قانون حیثیت پیدا کوي او سرغړونه ترې د منلو نه ده.
خیبر ټینګار کړی چې د ملي بیرغ پورته کول د خلکو اقتصادي ستونزې نه شي حل کولای او نه هم د هېواد حالت بدلولای شي.
ده زیاته کړې چې یوازې هغه کړۍ د دې موضوع د پورته کولو هڅه کوي چې له هېواده تښتېدلي او د افغانستان دښمنان بلل کېږي.
هغه ځوانانو ته په اشارې سره ویلي چې د نظام پر وړاندې د حوصلې ازمایلو دا ډول هڅې بې پایلې دي او وروسته د ناپوهۍ یا بې خبري پلمه ورته د منلو نه ده.
په داسې حال کې چې ډېری ځوانان د ملي بیرغ د پورته کولو له امله د نیونې ویره لري، د کندهار اوسېدونکي ټینګار کوي چې د طالبانو چلند د خلکو پر ملي احساساتو مستقیم برید دی او د خپلواکۍ د ورځې مانا یې له منځه وړې ده.