د ترکیې ساحلي ساتونکو ۲۵ افغان کډوال نیولي دي
د ترکیې ساحلي ساتونکو په چاناک قلعه ښار کې هغه ۲۵ افغان کډوال نیولي دي، چې په یوې بادي بېړۍ کې سپاره وو. پولیسو د همدې قضيې په تړاو یو اذربایجاني قاچاق وړونکی هم نیولی دی.
د ترکیې ساحلي ساتونکو په چاناک قلعه ښار کې هغه ۲۵ افغان کډوال نیولي دي، چې په یوې بادي بېړۍ کې سپاره وو. پولیسو د همدې قضيې په تړاو یو اذربایجاني قاچاق وړونکی هم نیولی دی.
د راپورونو له مخې، دا افغان کډوال د قانوني مراحلو تر بشپړولو وروسته د بهرنیانو د اېستلو مرکز ته لېږدول شوي دي.
ترکیې په دې وروستیو کې د افغان پناه غوښتونکو د نیولو او اېستلو بهیر ګړندی کړی دی.
د روان میلادي کال له پیل راهيسې د ترکیې په بېلابېلو ښارونو کې زرګونه افغان کډوال نیول شوي او د اېستلو مرکزونو ته لېږدول شوي دي.
د ترکیې د احصایې ادارې د تېر هجري لمریز کال د وروستي راپور له مخې، ۱۳۹ زره او ۲۵۱ افغانان په دې هېواد کې ژوند کوي، خو دا مهال د ټولو افغان کډوالو دقیق شمېر معلوم نه دی.
د ترکیې پولیسو تر دې وړاندې څو ځلې ویلي و، چې په ټول هېواد کې د بې اسنادو پناه غوښتونکو د پېژندلو، نیولو او شړلو لپاره د دوی ګډ عملیات دوام لري.
په کال ۱۴۰۰ کې کله چې طالبانو په افغانستان کې واک تر لاسه کړ، زرګونه افغانان په سختو او ستړو لارو ایران ته مخه کړه او له هغه ځایه اروپایي هېوادونو ته د تګ په موخه یې ځانونه ترکیې ته ورسول.
د دغو کډوالو له ډلې یو شمېر یې د لارو په اوږدو کې مړه شوي هم دي.
د تېر جمهوري نظام پر مهال د ملي دفاع وزرت سرپرست شاه محمود میاخېل د شنبې په ورځ (د وږي په لومړۍ) د طالبانو له لوري د امیر شېر علي نوايي د وران کړي څلي د بیارغونې چارو له پیله هرکلی وکړ او زیاته کړې یې ده: «تاریخي ارزښتونه باید وساتل شي.»
شاه محمود میاخېل په خپله اېکس پاڼه کې لیکلي، طالبان باید په تورخم کې د غازي امان الله خان او پاچا خان تابلوګانې، په جلال اباد ښار کې د غازي امان الله خان څلی او د پښتونستان واټ خراب کړي انځورونه هم بېرته ورغوي.
میاخېل زیاته کړې: «په دې لړ کې چې طالبانو په تورخم کې د غازي امان الله خان او پاچا خان تابلوګانې، په جلال اباد ښار کې د غازي امان الله خان څلی او د پښتونستان واټ انځورونه خراب کړي، باید بېرت جوړ کړي.»
د نوموړي په وینا، دغه تابلوګانې، څلي او پښتونستان واټ د خپلواکۍ د سلمې کلیزې په مناسبت جوړ شوي وو او یوازې د جمهوریت اړوند نه دي او همداراز یې ویلي: «که د غازي امان الله خان د مقبرې رنګ هم د پخوا په شان تغییر کړي، نو ښه به وي.»
د امیر علي شېرنوايي څلی شاوخوا ۱۷ کاله مخکې په مزارشریف ښار کې جوړ شوی وو، خو تېره اوونۍ طالبانو یاد څلی ونړاوه او د غبرګونونو په ترڅ کې د ازبکستان د بهرنیو چارو وزارت مطبوعاتي سلاکار احرار برهانوف د امیر علي شېر نوایي د مجسمې د نړولو په تړاو له طالبانو رسمي وضاحت وغوښت.
طالبانو په وضاحت کې د تېرې چهارشنبې په ورځ (د زمري ۲۹مه) ورته ویلي وو، چې دا اقدام د دوی د ځايي ادارو له خوا له اطلاعاتو او کلتور وزارت سره په نه همغږۍ شوی او همداراز یې ډاډ ورکړی وو، چې د امیر عليشېر نوایي لپاره نوې مجسمه به جوړه کړي.
له دې سره سم، دوه ورځې مخکې د مزارشریف ښاروال د امیر عليشېر نوایي د یادګار څلي د بیارغونې چارو له پيله خبر ورکړ. د نوموړي په وینا، دغه پروژه به د ۱ اعشاریه ۵ میلیونه افغانیو په لګښت پلې شي او په کې به د کتيبې بیارغول، د شنو ساحو، د ناستو ځایونه، کتابتون او د امیر عليشېر نوایي د ژوند او ادبي اثارو معرفي لوحې شاملې وي.
میر نظام الدین علي شېر نوايي په ۸۴۴ هجري- سپوږمیز کال کې په هرات کې سترګې دې نړۍ ته پرانېستې او په ۹۰۶ هجري- سپوږمیز کال کې ومړ. امیر عليشېر نوایي د تیموریانو دورې پرمهال له مخکښو شاعرانو، پوهانو او سیاستوالو او د سلطان حسین بایقرا هم دوره وو.
