د افغان کډوالو اېستل

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي د پنجشنبې په ورځ ډېپلوماټانو ته په مېلمستیا کې چې د پاکستان سفیر هم په کې حاضر وو له نړۍوالو وغوښتل چې افغان کډوال دې تدریجي راستانه کړل شي.

د بشري حقونو څار سازمان وایي، له پاکستانه جبري اېستل به افغانان له ځورونې او بې وزلۍ سره مخ کړي. دغه سازمان ویلي: «پاکستاني چارواکو په افغان کډوالو ناوړه فشارونه زیات کړي، چې بېرته افغانستان ته ستانه شي؛ چېرې چې دوی د طالبانو له‌خوا د ځورونې له ګواښ سره مخ دي.»

په افغانستان کې د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته ګڼ شمېر افغانان او په ځانګړې توګه ښځینه فعالانې ګاونډیو هېوادونو ته کډوالې شوې؛ په دې وروستیو کې د پاکستان حکومت د افغانانو د جبري اېستنې لړۍ چټکه کړې، چې له امله یې دغه فعالانې له وېرې سره مخ دي.

طالبانو یو وار بیا پر ګاونډیو هېوادونو غږ کړی، چې د افغان کډوالو له بېړنۍ او جبري اېستنې دې ډډه وکړي. د طالبانو د کډوالو ستونزو ته د رسېدنې عالي کمېسیون له ګاونډیو هېوادونو غوښتي، چې د دواړو خواوو په همغږۍ د یوې ګډې تګلارې له مخې افغان کډوال هېواد ته راستانه کړي.

پاکستان د افغان کډوالو د اېستلو لړۍ ځنډولو په تړاو د طالبانو غوښتنه رد کړه. اسلام‌ اباد کابل ته په ښکاره ویلي، چې د بې‌اسناده کډوالو د اېستلو لړۍ به (د مارچ تر ۳۱مې) وروسته چټکه کړي او له اپرېل لومړۍ نېټې وروسته به د ACC کارت لرونکي افغانان هم له خپل هېواده وباسي.

د خیبر پښتونخوا په کوهاټ کې مېشتو افغان کډوالو له پاکستاني چارواکو غوښتي، چې د مارچ تر ۳۱مې د افغان کډوالو د بېرته ستنولو پرورګرام لغوه کړي. دغه کډوال وایي، چې طالبان دوی د افغانانو په توګه نه مني.

په افغانستان کې د کډوالۍ نړۍوال سازمان مشرې موتیا مسکون د طالبانو د کډوالو او بېرته راستنېدونکو چارو له وزیر مولوي عبدالکبیر سره په ګډه کاري ناسته کې له ګاونډیو هېوادونو څخه په زوره د افغان کډوالو د اېستل کېدو په تړاو اندېښنه ښوولې ده.

له اسلام اباده سرچینو افغانستان انټرنشنل پښتو ته خبر ورکړی، چې پولیس د شپې ناوخته په ۲:۳۰ بجو ګلبرګ ګرین ښارګوټي ته ورغلي او شاوخوا ۳۰ تنه افغانان یې له خپلو کورونو نیولي دي.

له پاکستانه د افغان کډوالو د اېستلو دویم پړاو پیل ته یوازې ۱۷ ورځې پاتې دي؛ خو تر ډېره په دغه هېواد کې مېشت د «اې‌سي‌سي» کارت لرونکي افغانان بیا په وېره کې شپې سبا کوي.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو د کډوالۍ سازمان خبر ورکړی، چې د اېټالیا حکومت ورسره له ګاونډیو هېوادونو د بېرته ستنېدونکو افغان کډوالو سره د همکارۍ په موخه ۳ نیم مېلیونه یورو مرسته کړې؛ څو افغانستان ته د ستنېدونکو کډوالو لپاره بشري مرستې چمتو کړي.

د بښنې نړۍوال سازمان د درملنې له خدماتو د یوه افغان کډوال له محرومېدو وروسته له ترکیې غوښتي چې د کډوالو پر وړاندې خپلې سختې پالیسۍ بېرته واخلي او سمدستي د کډوالو لپاره د طبي خدماتو لاسرسی تضمین کړي.

د کډوالۍ نړۍوال سازمان ویلي، چې د پاکستان او افغانستان ترمنځ د تورخم دروازې تړل پاتې کېدو د افغانانو د ستنېدو او اېستو پر بهیر اغېزه کړې ده.

د پاکستانۍ ورځپاڼې «پاکستان ډېلي» په راپور کې راغلي، د پاکستان د کورنیو چارو وزارت په دغه هېواد کې د افغان کډوالو د اېستلو دویم پړاو پیلوي او دغه پرېکړه به مېلیونونه هغه افغان کډوال اغېزمن کړي؛ چې ډېری یې له ۴۰ کلونو راهیسې په پاکستان کې ژوند کوي.

د پاکستانۍ ورځپاڼې «ده نیوز The News» د راپور له مخې، پاکستان پرېکړه کړې چې په دغه هېواد کې د ملګرو ملتونو او د دوی له حکومت سره ثبت ۲.۱ مېلیونه افغان کډوال په بېلابېلو پړاوونو کې بېرته خپل هېواد ته ولېږي.

په کراچۍ کې د طالبانو قونسل عبدالجبار تخاري وایي، چې تېره ورځ جمعه یې د سند له زندانونو شاوخوا ۱۲ تنه افغانان خوشې کړي او د سپین بولدک له لارې افغانستان ته ستانه شوي دي.

په پاکستان کې د افغان کډوالو پر وړاندې د ځپونکي سیاست په دوام، د دغه هېواد پولیسو په اسلام‌اباد او راولپېنډۍ ښارونو کې یو شمېر افغان کډوال نیولي او د «حاجي کمپ» په نوم د کډوالو پنډغالي ته یې لېږدولي دي.

د پاکستان کورنیو چارو وزارت له اسناد لرونکو افغان کډوالو غوښتنه کړې چې د مارچ مياشتې تر وروستۍ نېټې له دغه هېواده ووځي. د وزارت په اعلامیه کې افغان کډوالو ته خبرداری ورکړی شوی، چې د راتلونکې میاشتې له لومړۍ به د کډوالو د ایستلو لړۍ پیل شي.

په پاکستان کې د کډوالو اداره «JAC» وایي، چې د چهارشنبې په ورځ په اسلام اباد کې شاوخوا ۱۹۰ تنه افغان کډوال چې قانوني اسناد یې هم لرل؛ نیول شوي دي. دغه اداره وایي، دغه نیول شوي کډوال په ناقانونه توګه د اسلام اباد په حاجي کمپ کې ساتل کېږي.