شبکه تحلیلگران افغانستان روز پنجشنبه پژوهشی درباره تأثیر سیاست داخلی بر فروپاشی نیروهای امنیت ملی افغانستان منتشر کرده است. در این پژوهش آمده است سیاسی شدن و قومی شدن نیروهای امنیتی توسط رئیس‌جمهور اشرف غنی و حلقه نزدیک او باعث شکست نظامی شد و به فروپاشی نیروهای امنیتی کمک کرد.
تیمور شاران، نویسنده، پژوهشگر و معین سابق اداره ارگان‌های محل این گزارش را پس از مصاحبه با مقامات کلیدی دولت پیشین نوشته است.
در این گزارش از برطرفی مسعود اندرابی از وزارت داخله و آوردن حیات‌الله حیات برای یک مدت کوتاه چهار ماهه، به عنوان اشتباه محاسباتی تیم کوچک غنی در دقایق آخر یاد شده است. در گزارش آمده است که حیات در حقیقت آمده بود تا وزارت داخله را پشتونیزه کند و مقامات این وزارت که به شورای نظار وابستگی داشتند را برطرف کند.
در نمایه و ارقامی که در این گزارش نشر گردیده، نشان داده شده که با آمدن حیات‌الله حیات در وزارت داخله، تعداد مقامات که باشنده ولایات کابل، پنجشیر و پروان بودند سریعاً کم شدند و تعداد پشتون‌های غلزایی از ولایت ننگرهار که ارتباط خوبی با حمدالله محب و غنی داشتند افزایش یافتند.
شاران می‌نویسد که غنی از همان نخست که به قدرت رسید دست به قومگرایی زد و اغلب موقف‌های بلند را به پشتون‌های غلزایی داد. به باور نویسنده، او حتی پشتون‌های جنوب را به حاشیه رانده بود.
نویسنده ادعا می‌کند که غنی با طرح و اجرای قانون ذاتی افسران سعی کرد وزارت دفاع را از نظامیان بلندپایه که به شورای نظار وابستگی داشتند پاک کند و به جایش افراد مربوط به قوم خودش را به موقف‌های بلند بگمارد.
شاران می‌نویسد که غنی هیچ طرح و استراتیژی بزرگ نداشت و نمی‌دانست چگونه عمل کند. هرچند نزدیکان غنی که با نویسنده مصاحبه کردند به او گفتند که غنی کابل را عمداً به شبکه حقانی تسلیم کرد تا میان طالبان اختلاف ایجاد کند، اما نویسنده به این باور است که چنین ادعایی وارد نیست.
به نظر نویسنده، تغییرات آنی، قومگرایی، کشمکش بر سر کرسی و تلاش برای حفظ جایگاه آنقدر مقامات وزارت داخله را در مجموع نیروهای امنیتی را درگیر کرده بود که آن‌ها فرصت کافی برای حمایت از عساکر نداشتند.
در این گزارش آمده است که ممکن است نیت غنی و اطرافیانش از برطرف کردن مقامات در وزارت داخله مبارزه با فساد بوده باشد اما این کار چیزی از فساد نکاست و نتیجه آن فقط هرج‌ومرج و شکنندگی در خط مسئولیت بود.
