از شهر شلوغ پیشاور عبور می‌کنیم و از مسیر خیابان «کوهات» به آرامی وارد دامنه «دره آدم‌خیل» می‌شویم. کوه‌های اطراف به هم نزدیک می‌شوند و صدای شلیک گلوله به گوش می‌رسد. مشتریان قبل از خرید، سلاح‌ها را امتحان می‌کنند تا مطمین شوند درست کار می‌کنند.
در میان کوه‌های زیبای آدم‌خیل، مغازه‌های پر از اسلحه و کارخانه‌های کوچک سلاح‌سازی در دو رسته بازار، همسفرم را حیرت‌زده کرد.
تولید تسلیحات نظامی در «دره آدم‌خیل» از حدود ۱۳۰ سال پیش، در دوره اشغال منطقه توسط بریتانیا آغاز شد. بازار این کارخانه‌ها در دهه ۸۰ و ۹۰ میلادی که جهاد افغانستان علیه شوروی سابق جریان داشت، گرم شد.
من و همسفرم وارد دکانی می‌شویم که دو نوع اسلحه امریکایی M4 و M21 جلو در مغازه آویزان است.
دکان‌دار می‌گوید: قیمت یک تفنگ امریکایی از ۴۰۰ هزار روپیه پاکستانی آغاز می‌شود و تا ۷۵۰ هزار روپیه پاکستانی می‌رسد. او می‌گوید می‌تواند سلاح را در هر جای پاکستان به خریدار تحویل دهد.
یکی دیگر از دکان‌داران که نمی‌خواهد نامش فاش شود، می‌گوید: «سلاح‌ها و مهمات آمریکایی مانند گلوله، دوربین‌های شب‌بین و لباس‌های زرهی در این بازار آورده می‌شود».
به گفته او این سلاح‌ها از اعضای طالبان افغانستان و سربازان دولت سابق در این کشور خریداری شده است.
به گفته این دکان‌دار «این یک تجارت زنجیره‌ای است. سلاح‌ها از مسیرهای صعب‌العبور قاچاق و به پاکستان آورده می‌شود و اینجا بازار گرمی دارد».
این مغازه‌دار، فروش سلاح‌های امریکایی را «بازار خاصی» می‌داند. همه نمی‌توانند این سلاح‌ها را بخرند چون قیمت آن بالاست، اما با این حال این سلاح‌ها به مقدار زیادی فروخته می‌شود.
فروشنده تجهیزات امریکایی در بازار آدم‌خیل می‌گوید سلاح‌های امریکایی که از ناتو در افغانستان به‌جا مانده، علاوه بر پاکستان به کشورهای دیگر نیز می‌رود. او گفت این سلاح‌ها از طریق ایران به عراق، سوریه، ترکیه و از شمال افغانستان به کشورهای آسیای میانه نیز قاچاق می‌شود.
در جریان گفت‌وگو، دو جوان تیره‌پوست کوتاه‌قد با یک مترجم افریدی، وارد مغازه شدند و به زبان عربی شروع به سخن گفتن کردند: «ما از مسقط، [پایتخت عمان] آمده‌ایم و سلاح کار داریم.»
او اول یک اسلحه امریکایی را امتحان کرد و بعد متوجه یک سلاح روسی شد. به همراهش گفت: «این سلاح خوبی است.»
مشعل خان، دکان‌دار، چند میل سلاح امریکایی را روبروی ما گذاشت. به نظر می‌رسد برخی از این سلاح‌ها قبلا استفاده شده‌اند. روی برخی از آنها نام و یادبود مالکان قبلی آنها نوشته شده است.
از زرور افریدی، دکان‌دار، پرسیدم که آیا به اعضای تحریک طالبان پاکستان (تیتیپی) نیز سلاح میفروشد؟
دکان‌دار گفت: «بعد از فرار امریکا [از افغانستان]، هزاران میل سلاح به اینجا آمد، ما نمیبینیم که خریداران چه کسانی هستند. یک اصل این بازار این است که سلاح را بفروش ولی شناسنامه خریدار را نگاه نکن».
علاوه بر سلاح‌های اصلی، بازار از سلاح‌های کپی شده از سلاح‌های امریکایی پر است. به نظر می‌رسد دیگر مردم کلاشینکف روسی را فراموش کرده و اکنون مدل امریکایی 21M4 مد شده است.
خوشحال خان، فروشنده اسلحه می‌گوید: «قیمت یک میل M4 امریکایی که در اینجا ساخته می‌شود یکصد و پنجاه هزار روپیه پاکستانی و قیمت M4 اصلی بین چهار صد تا پنجصد روپیه پاکستانی است».
مقامات پاکستانی پیش از این بارها شکایت کردهاند که تحریک طالبان پاکستانی با استفاده از دوربین‌های شب‌بین و سلاحهایی که نیروهای امریکایی در افغانستان به‌جا گذاشتند، سربازان آنان را میکشند.
به‌جا ماندن تجهیزات امریکایی در افغانستان، انتقادهای گستردهای را در امریکا نیز برانگیخته است. دونالد ترامپ، رئیسجمهور پیشین امریکا پیش از این گفته موترها و تسلیحات نظامی امریکایی در اثر تصمیمهای اشتباه جو بایدن، رئیسجمهور امریکا در افغانستان به‌جا ماند.
بازار آزاد خرید و فروش تجهیزات نظامی امریکایی در منطقه آدم‌خیل در حومه پیشاور، تایید میکند که انبار اسلحه در این بازار می‌تواند خطری برای منطقه باشد.
هنوز معلوم نیست که آیا پاکستان، به شکایت از امریکا بخاطر به‌جا ماندن تجهیزات نظامی در افغانستان اکتفا میکند، یا اقدام عملی برای مهار خطری که امنیت این کشور را تهدید میکند انجام خواهد داد.
