رسانههای پاکستانی به نقل از منابع گزارش دادند که مقامات وزارت داخله این کشور در نشست روز پنجشنبه گفتند که ضربالاجل ۱۱ حمل برای اخراج افغانها تمدید نخواهد شد. پیشتر مشاور نخستوزیر پاکستان گفت که مهلت تعیین شده برای اخراج مهاجران افغان قابل تغییر است.
رادیو دولتی پاکستان روز پنجنشبه گزارش داد که از آغاز روند اخراج مهاجران افغان تاکنون ۸۷۸ هزار و ۹۷۲ افغان که بهطور غیرقانونی در پاکستان زندگی میکردند، اخراج شدهاند.
پاکستانی برای بازگشت داوطلبانه افغانها مهلت تعیین کرده و این فرصت در ۳۱ مارچ به پایان میرسد.
نهادهای حقوق بشری از پاکستان خواستهاند که روند اخراج افغانها را متوقف کند.
سخنگوی کمیساریای عالی پناهندگان سازمانملل در پاکستان گفته که «از مجموع ۲.۱ میلیون مهاجر افغان، ۱.۳ میلیون کسانی هستند که کارتهای ثبتنام دریافت کردهاند.»
به گفته کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل، بیش از ۵۲ درصد آنها در خیبرپختونخوا زندگی میکنند.
وزارت مهاجرین طالبان اعلام کرد که جمعیت هلال احمر قطر و یک بنیاد خیریه این کشور فعالیت در افغانستان را آغاز کردهاند. در خبرنامه به نقل از مُردف القاشوطی، کاردار قطر در کابل آمده است که مردم و نهادهای خیریه قطر مایل به کمکرسانی به افغانها هستند.
وزارت مهاجرین طالبان روز پنجشنبه، هفتم حمل، در خبرنامهای اعلام کرد که عبدالکبیر، وزیر مهاجرین طالبان، در دیدار با مُردف القاشوطی، کاردار سفارت قطر در کابل، خواستار همکاری این کشور در ساخت شهرکهایی برای بازگشتکنندگان افغان شد.
وزارت مهاجرین طالبان افزود که کاردار سفارت قطر بر تداوم همکاری کشورش در زمینه مهاجران افغان تأکید کرده است.
مُردف القاشوطی در این دیدار تعهّد کرد که برای بازگشت «مناسب» مهاجران افغان از کشورهای همسایه، در هماهنگی با کمیساریای عالی پناهندگان سازمان ملل همکاری خواهد کرد.
عبدالکبیر در این دیدار گفت که ۴۶ شهرک مسکونی برای مهاجران بازگشتکننده در افغانستان ساخته خواهد شد و از دولت قطر و نهادهای امدادی خواست که در ساخت این شهرکها همکاری کنند.
قطر از ماه عقرب ۱۴۰۰ به اینسو حافظ منافع ایالات متحده امریکا در افغانستان است.
این کشور از آن زمان تاکنون میزبان مذاکرات دیپلوماتهای امریکایی و طالبان بوده و رهایی زندانیان امریکایی از بند طالبان را تسهیل کرده است.
در آخرین مورد، دو روز قبل وزیر خارجه امریکا از قطر بخاطر تسهیل رهایی جورج گلزمن از زندان طالبان قدردانی کرد.
به نظر میرسد با کاهش کمکهای بشردوستانه ایالات متحده در افغانستان، برخی از سازمانهای بشردوستانه قطری تلاش میکنند تا بخشی از خلای عظیمی که از سوی نهادهای امدادی تحت حمایت آمریکا ایجاد شده را پر کنند.
نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید گزارش داد طالبان در سال ۱۴۰۳ فشار بر رسانهها و خشونت علیه خبرنگاران را نسبت به سال قبل آن به شدت افزایش داده بود. این نهاد گفت در ۱۴۰۳ بیش از ۲۳۰ مورد نقض حقوق خبرنگاران و رسانهها در افغانستان را ثبت کرده و این رقم در سال قبل آن ۱۳۲ مورد بود.
طبق این گزارش، طالبان با اعمال محدودیتهای شدید، تعطیلی رسانههای مستقل، سانسور و فشارهای امنیتی بر خبرنگاران، تلاش کردهاند تا فضای رسانهای را کاملا تحت کنترول خود آورند.
بر اساس گزارش این نهاد، در سال ۱۴۰۳، ۱۵۲ مورد نقض حقوق خبرنگاران و خشونتها در برابر خبرنگاران از سوی طالبان انجام شده است.
از موارد گزارش شده، یک مورد قتل، ۱۳ مورد زخمی شدن، ۶۹ مورد بازداشت و زندانی بوده است. گزارش میگوید که از این میان ۹ نفر همچنان در زندان به سر میبرند و برخی به حبسهای دو تا سه سال محکوم شدهاند.
طبق این گزارش، موارد دیگر خشونتها علیه خبرنگاران شامل ۱۶ مورد لتوکوب، ۸ مورد شکستن لوازم خبرنگاری و اخراج از برنامهها، ۴۴ مورد تهدید و توهین از سوی اداره طالبان به ویژه استخبارات طالبان بوده است.
گزارش تصریح کرده که شمار زیادی از خبرنگاران به خاطر روبه رو نشدن با خشونت و به دلیل فشارهای امنیتی مجبور به ترک حرفه خبرنگاری و ترک افغانستان شدهاند.
حملات به دفاتر رسانهای، تعطیلی برنامههای انتقادی و محرومیت گسترده خبرنگاران زن افغان از ادامه حرفه شان از جمله دیگر موارد نقض آشکار فعالیت رسانهای خوانده شدهاند.
گزارش افزوده که طالبان با ایجاد و تقویت رسانههای تحت کنترول خود، سعی میکند دیدگاهها و ایدئولوژی خود ترویج کند.
براساس اطلاعات نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید، طالبان در سال ۱۴۰۳ چهار رسانه را در بعضی از ولایت افغانستان ایجاد کرده است.
این رسانهها عمدتاً به نشر محتوایی میپردازند که با سیاستها و ارزشهای طالبان همخوانی داشته و نقد و انتقاد و همچنان دیدگاههای متفاوت از خط مشی طالبان در این رسانهها جایی ندارد.
محدودیتهای ساختاری بر رسانهها
گزارش میگوید طالبان همچنین دست کم پنج دستورالعمل جدید برای محدود کردن فعالیتهای رسانهای ابلاغ کرده است.
این دستورالعملها شامل ممنوعیت نشر تصاویر موجودات زنده، ممنوعیت پخش زنده برنامههای سیاسی و اقتصادی، ممنوعیت برنامههای انتقادی درباره قوانین و سیاستهای طالبان، ممنوعیت دعوت از مهمانان تایید نشده توسط طالبان و الزام استفاده از کلمات «شهید» و «شهادت» در بازتاب رویدادهای مرتبط با کشتهشدگان طالبان میشود.
نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید میگوید که این اقدامات به شدت آزادی بیان را محدود کرده و خبرنگاران را مجبور به خودسانسوری کرده است.
گزارش افزوده که بیش از ۲۷ رسانه به دلیل فشارهای طالبان تعطیل شدهاند و رسانههای باقیمانده برای ادامه فعالیت خود مجبور شدهاند از خطمش طالبان پیروی کنند.
براساس بررسی این نهاد، این تغییرات باعث شده تا تنها رسانههای همسو با طالبان قادر به فعالیت باشند، در حالی که رسانههای مستقل به شدت تضعیف شدهاند.
چالشهای اقتصادی رسانهها
نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید در گزارش خود خاطر نشان کرده که بحران اقتصادی و کاهش منابع مالی باعث تعطیلی بسیاری از رسانهها و بیکاری بسیاری از خبرنگاران شده است.
این نهاد گزارش داده که با ادامه تسلط طالبان بر افغانستان، دو هزار خبرنگار شغل خود را از دست دادهاند و بسیاری از آنها به دنبال شغل در خارج از کشور به سر میبرند.
برخی از این خبرنگاران نیز به دلیل تهدیدات و محدودیتها، کشور را ترک کرده و در جستجوی امنیت به کشورهای دیگر پناه بردهاند.
طبق آماری که این نهاد ارایه کرده است، در شرایط فعلی نزدیک به ۳۰۰ خبرنگار در پاکستان حدود ۱۰۰ خبرنگار در ایران، نزدیک به ۲۰ خبرنگار در ترکیه، حدود ۲۰ خبرنگار در هند و ۲۷ خبرنگار در تاجیکستان برای انتقال به کشورهای سومی در بیسرنوشتی به سر میبرند.
محدودیتهای دسترسی به اطلاعات
گزارش میگوید که رسانهها و خبرنگاران در دسترسی به اطلاعات با محدودیتهای جدی مواجه هستند و طالبان اطلاعات را به صورت گزینشی در اختیار رسانهها قرار میدهد.
طبق بررسی این نهاد، رسانههایی که همسو با طالبان هستند، به برخی اطلاعات رسمی دسترسی دارند، در حالی که رسانههای مستقل با موانع متعددی مواجهاند.
این نهاد براساس بررسیها و پرسش از جامعه رسانهای نوشته که دسترسی به اطلاعات برای خبرنگاران نظر به زمان جهموریت حدود ۳۰۰ درصد محدودتر شده است.
محدودیت بر خبرنگاران زن
بررسی نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید نشان میدهد که خبرنگاران و کارمندان زن بیشتر از مردان تحت فشار قرار گرفتهاند و بسیاری از آنان شغل و امکان کار در رسانهها را از دست دادهاند.
طالبان در برخی موارد، زنان را از حضور در برنامههای تلویزیونی منع کرده و تنها به آنها اجازه فعالیت در بخشهای خاصی مانند امور فرهنگی داده است.
این محدودیتها نقش زنان در رسانهها را به شدت کاهش داده است. براساس اطلاعات به دست آماده بیش از ۹۷ درصد از خبرنگاران زن به دلیل محدودیتهای طالبان کارشان را از دست داده اند و خانهنشینی اختیار کردند.
براساس اطلاعات نهاد خبرنگاران افغانستان در تبعید، در ۲۲ ولایت افغانستان خبرنگاران زن وجود ندارد.
گزارش افزوده تنها بین ۸۰ تا ۹۰ خبرنگار زن در شماری از ولایات به طور محدود و در شرایط بسیار سختی مشغول کار رسانهای هستند.
خبرنگاران افغانستان در تبعید میگوید که با توجه به وضعیت بحرانی و فشارهای مضاعف به رسانهها و خبرنگاران، آینده آزادی بیان و رسانهها در افغانستان در هالهای از ابهام قرار دارد.
طالبان میگوید که در یک شبانهروز گذشته ۱۸۲ خانواده مهاجر افغان از ایران و پاکستان اخراج شدهاند. باختر، خبرگزاری تحت کنترول طالبان گزارش داد که ۷۵ خانواده از پاکستان و ۱۰۷ خانواده دیگر مهاجر افغان از ایران اخراج و به افغانستان بازگشتهاند.
خبرگزاری باختر پنجشنبه، هفتم حمل گزارش داد که این خانودهها از طریق گذرگاههای تورخم، اسپین بولدک، پل ابریشم و اسلام قلعه به افغانستان بازگردانده شدند. گفته شده که به شماری از این خانوادهها توسط سازمانهای بینالمللی کمکهای بشردوستانه نیز ارائه شده است.
جمهوری اسلامی ایران و دولت پاکستان روند بازداشت و اخراج مهاجران افغان را به شدت افزایش دادهاند. پاکستان ۳۱ مارچ را به عنوان آخرین مهلت بازگشت داوطلبانه به مهاجران افغان مستقر در اسلامآباد و راولپندی تعیین کرده است.
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان هفته گذشته در دیدار با محمدصادق، نماینده ویژه پاکستان در امور افغانستان خواستار بازگشت «تدریجی و آبرومندانه» مهاجران افغان از پاکستان شد. اما وزارت خارجه پاکستان اعلام کرده است که مهلت تعیین شده برای خروج مهاجران افغان از این شهرها قابل تغییر نیست.
رئیسجمهور امریکا روز پنجشنبه در نشستی با حضور زنان در کاخ سفید، از جو بایدن انتقاد کرد و گفت که او میلیاردها دالر شامل تجهیزات امریکایی را به افغانستان اختصاص داد. ترامپ گفت «شاید مجبور شویم آن (تجهیزات) را پس بگیریم، هرچند حالا کمی کهنه شدهاند.»
ترامپ گفت که امریکا ارتش خود را دوباره ساخته است. او تاکید کرد که اداره بایدن مقدار زیادی از تجهیزات نظامی را به افغانستان داده است.
او گفت بایدن به ارزش میلیاردها دالر از تجهیزات امریکایی را به افغانستان بخشیده است. دونالد ترامپ تاکید کرد «شاید مجبور شویم آن را پس بگیریم، هرچند حالا کمی کهنه شدهاند. آنها کمکم کهنه میشوند. ما تجهیزات جدید میسازیم.»
دونالد ترامپ توضیحات بیشتری درباره این موضوع ارائه نکرد. اما او پیش از این بارها بر لزوم بازپسگیری تجهیزات نظامی برجامانده امریکا در افغانستان تاکید کرده است.
طالبان اعلام کرده که قصد ندارد تجهیزات نظامی امریکایی را که به واشنگتن تحویل دهد. مقامات طالبان تجهیزات برجای مانده امریکایی را غنیمت جنگی خوانده و گفتهاند که از این تجهیزات نگهداری میکنند.
ترامپ در اوایل ماه حوت سال گذشته به یکی از مقامات امریکایی با نام «داگ» ماموریت داد تا طرحی برای بازپسگیری تجهیزات نظامی امریکایی از طالبان تهیه کند. هرچند هویت دقیق این مقام مشخص نیست، اما برخی بر این باورند که منظور ترامپ، داگ منچستر، کارآفرین و حامی حزب جمهوریخواه است.
بیشتر بخوانید: ترامپ مسئول بازپسگیری تسلیحات امریکایی از طالبان را معرفی کرد | افغانستان اینترنشنال
وزارت دفاع امریکا ارزش مجموعی جنگافزارهای باقیمانده در افغانستان را بیش از ۷ میلیارد دالر تخمین زده است. این تجهیزات شامل موترهای نظامی، تسلیحات پیشرفته، دستگاههای بایومتریک و فناوریهای دیگر است.
از سال ۲۰۰۲ تا جون ۲۰۲۰، ایالات متحده امریکا بیش از ۸۸ میلیارد دالر از طریق صندوق حمایت از نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان هزینه کرده است. این صندوق که تحت نظارت وزارت دفاع امریکا ایجاد شده بود، برای تجهیز، تسلیح، و اکمال نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان به کار گرفته شد.
علاوه بر این، هزینههایی برای خدمات مختلف، آموزش و توانمندسازی نیروها، و همچنین ساخت و ساز تاسیسات و زیرساختهای حیاتی برای نیروهای افغان صورت گرفته است.
دفتر والی طالبان در هرات اعلام کرد نخستین محموله صادراتی افغانستان شامل میوه خشک به ارزش یک میلیون و ۲۰۰ هزار دالر از طریق خط آهن خواف-هرات به مقصد ترکیه و اروپا، فرستاده شد. سفارت ایران در کابل گفت این محموله از مسیر کریدور ریلی افغانستان-ایران به ترکیه و اروپا فرستاده شده است.
دفتر والی طالبان در هرات نوشت که این محموله صادراتی با حضور اسلامجار والی طالبان در هرات، سرقنسول ایران، اراکین دولتی و خصوصی به مقصد ترکیه و اروپا صادر شده است.
این محموله شامل ۲۰۰ تن میوه خشک به ارزش یک میلیون و دوصدهزار دالر است که پس از پروسس از هرات ارسال شده است.
این دفتر روز پنجشنبه هفتم حمل در خبرنامهای نوشت که این اولین محموله شامل مغز پسته، کشمش، بادام و جلغوزه است که از سراسر افغانستان توسط گروه شرکتهای اکرمی جمعآوری شده و بعد از پروسس به مقصد اروپا ارسال شده است.
دفتر والی طالبان گفته در جریان سه ماه اخیر بیش از ۳۵ هزار تُن کالا از طریق راه آهن خواف - هرات انتقالات صورت گرفته است.
سفارت جمهوری اسلامی ایران در کابل گفته است فعالسازی این کریدور با همکاری ایران، موجب رونق اقتصادی افغانستان خواهد شد.
