شتاب در روند جانشینی خامنه‌ای پس از تهدید به ترور و حملات اخیر
در پی حملات اسرائیل به ایران و تهدید به ترور علی خامنه‌ای، منابع مطلع به رویترز گفته‌اند که رایزنی‌های پشت‌پرده برای انتخاب جانشین رهبر جمهوری اسلامی شدت گرفته است.
یک کمیته سه‌نفره از یک نهاد عالی روحانیت، که دو سال پیش به دستور خامنه‌ای مأمور تعیین جانشین وی شده بود، در روزهای اخیر فعالیت خود را با سرعت بیشتری دنبال می‌کند. این کمیته به‌طور مرتب گزارش‌های خود را به شخص خامنه‌ای، که اکنون ۸۶ سال دارد، ارائه می‌دهد.
یکی از مقامات ارشد امنیتی اعلام کرده که رهبر ایران به‌همراه خانواده‌اش به مکانی مخفی منتقل شده و توسط بخش ویژه سپاه پاسداران با نام «یگان ولی امر» حفاظت می‌شود.
به‌گزارش رویترز، دو گزینه اصلی در روند جانشینی در حال برجسته‌شدن‌اند: مجتبی خامنه‌ای، پسر رهبر جمهوری اسلامی، و حسن خمینی، نوه آیت‌الله روح‌الله خمینی. منابع آگاه تأکید دارند که در صورت کشته‌شدن خامنه‌ای، نظام به‌سرعت جانشین او را معرفی خواهد کرد تا پیام ثبات و تداوم را به داخل و خارج مخابره کند.
مجتبی خامنه‌ای که در حوزه علمیه قم تدریس می‌کند و سمت رسمی در ساختار حکومتی ندارد، به گفته منابع، مواضعی مشابه پدر خود دارد و از نفوذ زیادی در دفتر رهبری برخوردار است. وزارت مالیه امریکا در سال ۲۰۱۹ او را تحریم کرده بود.
در مقابل، حسن خمینی که به جناح اصلاح‌طلب نزدیک است، از احترام نهادهای روحانی و سپاه برخوردار بوده و می‌تواند چهره‌ای مصالحه‌جوتر از جمهوری اسلامی ارائه دهد. او اخیراً با صدور پیامی علنی از خامنه‌ای حمایت کرده است.
رویترز گزارش داده که رهبر ایران در گذشته با جانشینی فرزندش مخالفت کرده بود؛ نگران از آن‌که این اقدام به بازگشت به ساختار موروثی مشابه سلطنت پهلوی تعبیر شود. با این حال، شرایط بحرانی کنونی ممکن است معادلات پیشین را تغییر دهد.
برخی نامزدهای پیشین نظیر اکبر هاشمی رفسنجانی، محمود هاشمی شاهرودی و ابراهیم رئیسی دیگر در قید حیات نیستند. صادق لاریجانی به حاشیه رانده شده و گزینه‌هایی همچون آیت‌الله علیرضا اعرافی نیز از اولویت خارج شده‌اند. هم‌زمان، تحلیل‌گران احتمال می‌دهند که سپاه پاسداران گزینه‌ای کمتر شناخته‌شده را به‌عنوان مهره‌ای فرمان‌پذیر مطرح کند.
نقش رهبری طبق قانون اساسی، بالاترین مقام جمهوری اسلامی است و توسط مجلس خبرگان تعیین می‌شود. اما در عمل، حمایت سپاه، موازنه جناح‌ها و شرایط امنیتی می‌تواند در تعیین رهبر آینده مؤثرتر باشد.
طبق گزارش رویترز، فشار برای تسریع در این روند پس از کشته‌شدن سید حسن نصرالله در سپتامبر گذشته و حملات اسرائیل و امریکا به تأسیسات هسته‌ای ایران شدت یافته است. دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور امریکا، اخیراً در پیامی تهدیدآمیز گفت: «ما دقیقاً می‌دانیم این به‌اصطلاح رهبر کجا پنهان شده؛ او هدف آسانی‌ست.»
منابع گفته‌اند مشخص نیست که آیا در صورت درگذشت یا ترور خامنه‌ای، جانشین او بتواند با موفقیت به قدرت برسد یا همان میزان اقتدار را حفظ کند؛ به‌ویژه که فرماندهان سپاه نیز در حملات اخیر کشته شده‌اند و ساختار قدرت دچار فرسایش شده است.
خامنه‌ای که در سال ۱۹۸۹ پس از مرگ بنیان‌گذار جمهوری اسلامی به رهبری رسید، ابتدا مورد تردید بود اما طی سه دهه با تکیه بر حمایت سپاه و حذف رقبا، جایگاه خود را تثبیت کرد.