اخراج گسترده و بی‌سابقه مهاجران افغان از ایران، کودکان مهاجر را به بزرگ‌ترین قربانیان سیاست‌های مهاجرتی جمهوری اسلامی تبدیل کرده است. فعالان حقوق کودکان در ایران از محرومیت شدید آموزشی، فشارهای روانی، و مواردی چون خودکشی و فرار از خانه در میان این کودکان خبر می‌دهند.
سیاست‌های سخت‌گیرانه، از جمله ممنوعیت ثبت‌نام دانش‌آموزان بدون مدارک معتبر، سبب شده است خانواده‌ها به دلیل ترس از اخراج، از مراجعه به مکاتب خودداری کنند.
روزنامه شرق گزارش داد که آیین‌نامه جدید ثبت‌نام دانش‌آموزان اتباع خارجی در ایران، محدودیت‌های بی‌سابقه‌ای را برای کودکان مهاجر افغان وضع کرده است. مسئولیت ثبت‌نام از سازمان ملی مهاجرت به وزارت داخله منتقل شده و تنها مدارکی مانند کارت آمایش، پاسپورت با روادید الکترونیکی یا دفترچه اقامت برای ثبت‌نام پذیرفته می‌شود.
الزام دریافت معرفی‌نامه از دفاتر کفالت نیز دسترسی به آموزش را به‌ویژه برای کودکانی که پس از تسلط طالبان در سال ۱۴۰۰ به ایران مهاجرت کرده‌اند، بسیار دشوار کرده است.
افخم صباغ، فعال حقوق کودکان، از خودداری برخی مدیران مکاتب از ثبت‌نام حتی دانش‌آموزان دارای مدارک معتبر خبر می‌دهد. او می‌افزاید: «برخی دانش‌آموزان حتی اجازه دریافت برگه امتحانی ندارند.»
سهیلا بابایی، مدیرعامل انجمن حمایت از حقوق کودکان، تایید کرد که مدیران مکاتب با استناد به دستورالعمل‌های جدید، از پذیرش دانش‌آموزان مهاجر خودداری می‌کنند. او توضیح داد: بسیاری از مهاجران از تحصیل صرف‌نظر می‌کنند تا با خطر اخراج مواجه نشوند.»
هدی مقدم، فعال حقوق کودکان، نیز از رفتار سلیقه‌ای مدیران مکاتب و تشدید محدودیت‌ها ابراز نگرانی کرده است.
براساس گزارش روزنامه شرق، فشارهای روانی ناشی از این محدودیت‌ها و اخراج‌های ناگهانی، به‌ویژه برای دختران مهاجر، تبعات سنگینی داشته است. افخم صباغ از خودکشی نافرجام یک دختر ۱۸ ساله و هدی مقدم از فرار برخی دختران از خانه به دلیل محرومیت از تحصیل و ترس از بازگشت به افغانستان خبر می‌دهند.
کودکان مهاجری که پس از تسلط طالبان به ایران رفته‌اند، با محرومیت‌های مضاعفی مواجه‌اند. آقای بابایی می‌گوید: «این کودکان هیچ‌گونه حمایت قانونی بر اساس کنوانسیون حقوق پناهندگان دریافت نکرده‌اند و در دو سال گذشته تحت پوشش قرار نگرفته‌اند.»
آقای صباغ نیز با اشاره به وضعیت کودکان متولد ایران گفت: «دختران ۱۲ و ۱۳ ساله‌ای که در ایران به دنیا آمده‌اند، حالا اخراج شده و به کشوری فرستاده می‌شوند که هیچ شناختی از آن ندارند و حتی حق تحصیل در آن ندارند. این بزرگ‌ترین ظلم است.»
این کودکان، که بسیاری‌شان در ایران متولد شده یا سال‌ها در این کشور تحصیل کرده‌اند، حالا با خطر پایان رویای آموزش و بازگشت به کشوری مواجه‌اند که نه تنها با آن بیگانه‌اند، بلکه تحصیل برای دختران در آن ممنوع است.
جمهوری اسلامی طی سه ماه گذشته نزدیک به دو میلیون مهاجر شامل صدها هزار کودک افغان را اخراج کرده است.
