وزیر داخله ایران، کاهش مصرف نان در ایران بهدلیل اخراج گسترده افغانها را یک دستاورد دولت خواند. اسکندر مومنی، گفت که طی مدت اخیر «بیش از یک میلیون و صد هزار اتباع افغانستان» از ایران اخراج شدند و این امر موجب شده که «شش درصد تراکنش نان کاهش یابد.»
آقای مومنی روز یکشنبه ۱۹ اسد با تاکید بر این که «این رقم، رقم کمی نیست»، از آن به عنوان یک دستاورد مثبت یاد کرد.
این مقام ایرانی تاکید کرد که «افغانها میزان به مراتب بیشتری نان مصرف میکردند.» او گفت: «بر اساس آمار اعلامی در سال ۱۴۰۳، روزانه ۸.۵ میلیون تراکنش خرید نان ثبت میشد که شش درصد، معادل بیش از ۵۵۰ هزار تراکنش است.»
برخی از مهاجران اخراجشده از ایران این اظهارات را «توهینآمیز» توصیف کرده و میگویند مهاجران در ایران «مفت نان نمیخوردند» بلکه کار میکردند و پول میپرداختند.
به گفته آنها، در شرایطی که ایران با تورم پولی و تحریمهای جهانی روبهرو است، بخش قابل توجهی از ارز دالر از افغانستان به ایران سرازیر میشود.
بازماندن از تحصیل افغانهای اخراج شده
پیش از این مقامات جمهوری اسلامی با دفاع از اخراج افغانها از ایران، از این که بخشی از صندلیهای مدارس خالی شد نیز به عنوان یک دستاورد مثبت یاد کرده بودند.
سازمان عفو بینالملل روز چهارشنبه هشتم اسد، در کارزاری خواستار لغو برنامه اخراج مهاجران افغان از ایران شد. این سازمان در این کمپین جهانی خود از وزیر داخله ایران خواست تا به اخراج پناهجویان افغان، بهویژه افرادی که به خاطر سرکوب طالبان به این کشور پناه آوردهاند، پایان دهد.
بر اساس اعلام این سازمان، بیش از یک میلیون افغان از جمله متولدان ایران، در ماههای اخیر بهطور اجباری به افغانستان بازگردانده شدند.
عفو بینالملل اعلام کرد در «کمپین اخراج غیرقانونی» افغانها از ایران که مقامات جمهوری اسلامی به راه انداختهاند و پس از درگیریها بین اسرائیل و جمهوری اسلامی شدت گرفته، میلیونها نفر از جمله زنان و دخترانی که باید بهعنوان پناهنده شناخته شده و نباید به افغانستان بازگردانده شوند، چونکه در معرض خطر قرار دارند.
این نهاد حقوق بشری تاکید کرد افغانستان کنونی، کشوری است «که طالبان در آن مرتکب جنایت علیه بشریت از طریق آزار و اذیت جنسیتی علیه زنان و دختران میشود».
پیش از این، کارشناسان سازمان ملل نیز خواستار توقف بازگرداندن اجباری پناهجویان از ایران و پاکستان شدند.
به گفته این کارشناسان، از آغاز سال ۲۰۲۵ تاکنون بیش از یک میلیون و ۹۰۰ هزار مهاجر افغان از این دو کشور (ایران و پاکستان) به افغانستان بازگشتهاند یا به اجبار بازگردانده شدهاند؛ از جمله بیش از ۴۱۰ هزار نفر که تنها از سوم سرطان به بعد از ایران اخراج شدهاند.
انس حقانی از اعضای شناخته شده طالبان در گفتوگو با یک رادیوی محلی تحت اداره طالبان، در کابل گفت که در جریان مذاکرات طالبان و امریکاییها در دوحه، آنها دریافته بودند که امریکاییها قطعاً از افغانستان خارج میشوند و واشنگتن نیز به دنبال راهی برای خروج بود، اما بهصراحت چیزی نمیگفت.
در آن زمان، نظام به رهبری اشرف غنی همواره ادعا میکرد که از روند مذاکرات کنار گذاشته شده و چنین میپنداشت که امریکاییها از افغانستان خارج نخواهند شد.
به گفته انس حقانی، رهبران طالبان آگاه بودند که نظام به آنها واگذار خواهد شد و تمام تلاششان این بود که با حکومت وقت از راه تفاهم وارد کابل شوند تا روابط با جهان در حالت عادی باقی بماند.
اما به گفته او در آخرین لحظات، زمانی که روی برخی گزینههای احتمالی دیگر نیز کار میشد، خبر رسید که محمداشرف غنی رفته است؛ بنابراین، به دلیل ایجاد خلأ قدرت در کابل و اقتضای شرایط، وارد کابل شدند.
او افزود: «درباره کابل این نظر وجود داشت که مشروعیت حکومت حفظ شود، به ادارهها آسیبی نرسد و غارت صورت نگیرد؛ به همین دلیل رهبران تلاش کردند از راه تفاهم وارد کابل شوند تا روابط با جهان نبز عادی بماند.»
با این حال، آقای حقانی گفت: «ما میدانستیم که امریکاییها حتماً خارج میشوند و آنها هم همین مسیر را دنبال میکردند، اما بهصراحت نمیگفتند. ما وضعیت را درک کرده و به ضرورت آن آگاه بودیم.»
آقای حقانی از معدود اعضای طالبان است که بهجای واژه «فرار» از واژه «رفتن» برای خروج اشرف غنی از کابل استفاده میکند. او همچنان اشرف غنی را «داکتر صاحب غنی» خطاب میکند.
این مقام طالبان درباره روند مذاکرات در دوحه اظهار داشت که تمام تلاش تیم مذاکرهکننده آنها این بود که در برابر جهانیان با امریکا توافقنامه امضا کنند که به گفته او، این در واقع امضای شکست امریکا بود، هرچند غربیها آن را «توافق صلح» نامیدند.
به گفته او، با آغاز گفتوگوهای بینافغانی، نوعی ناامیدی در میان تیم مذاکرهکننده طالبان پدید آمد.
او افزود که تیم اعزامی از کابل میخواست زمانکشی کند تا در امریکا به جای ترامپ، بایدن وارد کاخ سفید شود و پس از آن، توافق را لغو کند.
حقانی افزود: «در کل، رهبران مذاکره کننده [طالبان] ناامید بودند که با آنها به نتیجه برسیم. گفتوگو با تیم افغانی سودی نداشت و تصمیم بر این شد که نشستهای نمایشی با آنها برگزار کنیم.»
این اظهارات در آستانه چهارمین سال حاکمیت طالبان مطرح شده است.
شماری از سیاستمداران افغانستان نیز معتقدند که در مذاکرات صلح، یک نکته مهم «توافق بینافغانی» بود، اما در دوحه، بدون آنکه توافقی میان طرفهای مختلف افغان حاصل شود، امریکا با طالبان توافقنامه امضا کرد و در نتیجه، نظام جمهوری سقوط کرد و افغانستان به طالبان سپرده شد.
انس حقانی، برادر ناتنی سراجالدین حقانی وزیر داخله طالبان است و در میزان ۱۳۹۳ از سوی اداره امنیت ملی بازداشت شد، اما در عقرب ۱۳۹۸ در قبال آزادی دو استاد امریکایی رها شد و بلافاصله به عنوان عضو هیئت مذاکرهکننده طالبان در دوحه فعالیت خود را آغاز کرد.
با آنکه او در ساختار اداره طالبان سمت کلان و رسمی نداشته، اما همواره در بحثها و تصمیمگیریها حضور فعال داشته است.
پس از مذاکرات دوحه، طالبان در سال ۲۰۲۱ برای دومینبار قدرت را در افغانستان به دست گرفتند. با روی کار آمدن دوباره این گروه، قوانین سختگیرانهای در کشور وضع شد؛ فعالیتهای سیاسی و احزاب لغو گردید، رسانهها سانسور شدند، درهای آموزش به روی دختران و زنان بسته شد، مشارکت سیاسی زنان ممنوع اعلام شد و رفتن آنان به پارکهای تفریحی نیز منع شد.
همچنین این گروه پس از به دست گرفتن قدرت، تمام بستهای عالی دولتی را به ملاها سپردند و نیروهای متخصصی که در بخشهای فنی برای حفظ سرمایه ملی افغانستان آموزش دیده بودند، مجبور به ترک کشور شدند.
با توجه به این سیاستها، تا کنون به جز روسیه، هیچ کشوری در جهان حکومت طالبان را به رسمیت نشناخته است.
