ملا برادر، معاون رئیس وزرای طالبان در سخنرانی جدیدی تحریمهای امریکا علیه طالبان را «ظالمانه» خوانده و از جهان خواسته صرف نظر از ملاحظات سیاسی، «از روی بشردوستی» با افغانستان کمک کند. او ادعا کرده که در بیست سال گذشته هیچ کار زیربنایی در افغانستان انجام نشده است.
این در حالی است که گزارشهای متعدد از نقش طالبان در آتش زدن مکاتب، جلوگیری از پروژههای زیربنایی و تخریب تأسیسات عامه افغانستان در بیست سال گذشته بارها خبرساز شده است.
در ماه جدی کمیسیون مستقل اصلاحات اداری و خدمات ملکی دولت پیشین افغانستان اعلام کرد که از آغاز شدت جنگ در افغانستان در ۲۹ ولایت و ۲۲۶ ولسوالی کشور، ۲۶۰ ساختمان تاسیسات عامه تخریب شده است.
طالبان در بیست سال گذشته یکی از موانع اصلی در برابر اجرای پروژههای عامالمنفعه در افغانستان پنداشته میشدند.
کمیته بینالمللی نجات در این گزارش نوشته است گه افغانستان در حالی در صدر فهرست کشورهای دچار بدترین بحران انسانی قرار میگیرد که با وجود پایان درگیریها، نیازهای اولیه مردم بر آورده نمیشود و اقتصاد و خدمات عمومی در این کشور فرو پاشیده است.
این کمیته میگوید ورود طالبان به عرصه قدرت باعث شده است کمکهای بشردوستانه و میلیاردها دالر دارایی افغانستان مسدود شود که پیامد آن فروپاشی اقتصادی و نظام صحی این کشور است.
این نهاد ناظر بینالمللی هشدار میدهد که فروپاشی اقتصادی افغانستان باعث بدتر شدن بحران انسانی در این کشور خواهد شد.
این نهاد با استناد به گزارش سازمان ملل نوشته است که افغانستان با ۹۷ درصد جمعیت فقیر، تا اواسط ۲۰۲۲ شاهد فقر گسترده خواهد بود.
به گفته کمیته بینالمللی نجات، اگر جامعه جهانی به این بحران توجه نکند، افغانستان درگیر ناامنی غذایی، سوءتغذیه و بحران صحی خواهد شد.
فروپاشی نظام صحی
دلیل دیگری که این کمیته برای شرایط بحرانی افغانستان در سال جدید بر شمرده فروپاشی نظام صحی این کشور است.
در گزارش این نهاد آمده است که افغانستان تقریباً در حال فروپاشی کامل نظام صحی و سایر خدمات اساسی است که باعث خواهد شد رفاه میلیونها افغان به خطر بیافتد.
بر اساس این گزارش، در حکومت قبلی حدود ۷۵ درصد از هزینههای عمومی افغانستان به منابع خارجی متکی بود. به ویژه، حدود ۳۰ میلیون افغان از طریق یک برنامه تحت مدیریت بانک جهانی به خدمات صحی وابسته بودند.
اکنون بیم میرود که بیش از ۹۰ درصد از کلینیکهای کشور تعطیل و میلیونها نفر از مراقبتهای اولیه محروم شوند؛ چیزی که مبارزه با کووید ۱۹ را با مشکل رو برو کرده و خطر عمده شیوع بیماری، سوء تغذیه و مرگهای قابل پیشگیری را ایجاد میکند.
بحران گرسنگی
چالش دیگری که طبق این گزارش افغانستان در سال ۲۰۲۲ با آن رو بروست، بحران بیسابقه گرسنگی در این کشور است.
بر اساس این گزارش در اواخر سال ۲۰۲۱ نزدیک به نیمی از جمعیت افغانستان بحران غذایی یا سطوح بدتر ناامنی غذایی را تجربه کردهاند که نسبت به شش ماه پیش از آن ۳۷ درصد افزایش را نشان میدهد.
اما در طول ماههای اول سال جدید میلادی ۵۵ درصد افغانها با ناامنی غذایی حاد مواجه خواهند شد؛ از جمله نزدیک به ۹ میلیون نفر در سطوح اضطراری - یک قدم قبل از شرایط قحطی - بهسر خواهند برد.
ناامنی غذایی احتمالاً در سال ۲۰۲۲ عمیق تر خواهد شد زیرا افغانستان با کمبود مواد غذایی، افزایش سریع قیمت مواد غذایی و خشکسالی مداوم مواجه است. علاوه بر این، گرسنگی ممکن است باعث آوارگی بیشتر شود.
وضعیت زنان و دختران
چهارمین دلیلی که کمیته بینالمللی نجات برای بدتر شدن بحرانی انسانی در سال پیش رو برشمرده، سایه سیاست طالبان بر وضعیت زنان و دختران افغان است.
طبق این گزارش زنان و دختران بیش از هر زمانی در معرض خشونتهای مبتنی بر جنسیت قرار دارند.
در کنار سوء استفاده از دختران خردسال و فروش آنها در مواقع افزایش بحران گرسنگی، اما فروپاشی نظام صحی، دستاوردها را به خصوص در بخش سلامت مادران نابود میکند.
علاوه بر این، محدودیتهای که طالبان بر کار و آموزش دختران و زنان وضع کرده است، امکان خودکفایی زنان و آموزش دختران را از بین میبرد.
خطر حملات داعش
پنجمین عاملی که سال ۲۰۲۲ را به بدترین بحران انسانی برای افغانستان تبدیل میکند، از نگاه کمیته بینالمللی نجات، سایه سیاه شاخه خراسان داعش بر وضعیت امنیتی افغانستان است.
طبق این گزارش، داعش میتواند دست به خشونتهای بزرگی بزند و به غیرنظامیان آسیب جدی وارد کند.
این کمیته میگوید تصور میشود که بهدنبال پیروزی طالبان، داعش عملیات خود در افغانستان را گسترش دهد.
به باور تهیهکنندگان این گزارش، داعش میتواند تهدید امنیتی بزرگی محسوب شود و از تغییر رژیم برای انجام حملات بیشتر و ایجاد ناامنی بیشتر استفاده کند.
بر اساس این گزارش، پس از بهقدرت رسیدن طالبان داعش بر حملات خود شدت بخشید و معلوم نیست که طالبان بتواند این گروه را مهار کند.
معاون سخنگوی طالبان در حالی از "محترم" بودن مخالفان سخن میگوید که گزارش میرسد استخبارات این گروه از ناشران و کتابفروشان تعهد گرفته است آثار و اوراق متعلق به "مخالفان امارت اسلامی" را منتشر نکنند، و الا با آنها برخورد خواهد شد.
از زمان سقوط حکومت پیشین در اواسط ماه آگست بهدلیل سرکوبهای رژیم طالبان، اعتراضهای خیابانی به اجتماعات کوچک زنان درون چهار دیواری خانهها محدود شده است.
اکنون کمتر کسی جرات سازماندهی اعتراض خیابانی به فقر و بیکاری گسترده و دیگر مشکلات موجود در افغانستان را دارد.
در مواردی که گروههایی از زنان به خیابانها ریخته و خواهان حقوق از دست رفته خود شدهاند، اعتراض آنها به شدت سرکوب شد و خبرنگارانی که جریان راهپیمایی زنان را پوشش میدادند بازداشت و شکنجه شدند.
انعامالله سمنگانی میگوید "آنانیکه باورها و نظریات مخالف دارند و منتقد نظام هم هستند، اما در افغانستان و در بین مردم خود ماندهاند، محترماند."
اما گزارش سازمانهای و نهادهای مدافع حقوق بشر خلاف این را نشان میدهد.
دیدهبان حقوق بشر با مستند کردن دهها مورد قتل انتقامجویانه، طالبان را متهم کرده که با وجود اعلام "عفو عمومی" بیش از ۱۰۰ افسر پولیس و اداره امنیت ملی پیشین را اعدام یا سر بهنیست کرده است.
یک ناشر در کابل به افغانستان اینترنشنال گفت: همه ناشران و کتابفروشان موظف شدهاند تمام مشخصات انتشارات و کتابفروشی خود را در فورمهای توزیع شده از سوی اداره استخبارات طالبان ثبت کنند و پس از مهر و امضا، تحویل اداره استخبارات طالبان دهند.
در فورمهای توزیع شده، از ناشران و کتابفروشان تعهد گرفته میشود که "هیچگونه مجلات، اوراق و کتابهایی که توسط گروههای تروریستی و مخالفین امارت اسلامی باشد" نشر نکنند.
در این تعهدنامه کتبی همچنین از کتابفروشان و ناشران تعهد گرفته میشود که آثاری را که "سبب تخریش (تشویش) اذهان عامه، تبلیغ جنگ و خشونت در کشور" شود، خرید و فروش نکنند.
متخلفان از این تعهد، تهدید به پیگیرد قانونی شدهاند.
این ناشر که به دلایل امنیتی نامش فاش نمیشود، به افغانستان اینترنشنال گفت این فورمها نشانه نظارت و دقت طالبان بر کار نشر و فروش کتاب است. او از آینده مبهم صنعت نشر و فروش کتاب ابراز نگرانی کرد.
آنچه در اقدامات محدودکننده اخیر طالبان بیشتر باعث نگرانی ناشران و کتابفروشان میشود، مبهم و قابل تفسیر به رای بودن مواردی است که در تعهد کتبی آمده است.
معلوم نیست گروه طالبان که خودش متهم به اقدامات تروریستی در ۲۰ سال گذشته است، چه کسانی را تروریست میداند که نشر آثار آنها را ممنوع کرده است.
همچنین عبارت "مخالفان امارت اسلامی" و "تشویش اذهان عمومی"، روشن نیست.
کسی به درستی نمیداند طالبان چه کسانی را دشمن خود میدانند و این احتمال وجود دارد که در آینده بر روی آثار هر نویسندهای دست بگذارند و به بهانه انتشار کتابی از او، با ناشران و کتابفروشان برخورد کنند.
همچنین معلوم نیست گروه طالبان چه مسائلی را باعث تشویش اذهان عمومی میداند.
