وزیر خارجه طالبان در دیدار با همتای چینی خود گفته است که این گروه میخواهد افغانستان در زمینههای اقتصادی، تجاری و سرمایهگذاری شریک خوبی برای بیجینگ باشد. به گزارش رسانههای وابسته به طالبان، چین گانگ به امیرخان متقی نیز گفته چین خواهان گسترش تجارت با افغانستان است.
وزیران خارجه طالبان و چین روز پنجشنبه ۲۴ حمل، در حاشیه نشست وزیران خارجه هفت کشور همسایه افغانستان در سمرقند دیدار و گفتوگو کردهاند.
مقامات چینی تاکنون در مورد این دیدار به طور رسمی چیزی نگفته، اما طالبان به نقل از چین گانگ میگوید که چین خواهان گشایش دهلیزهای هوایی جدید و آغاز واردات میوه خشک و تازه از افغانستان است.
به گزارش رسانههای طالبان، وزیر خارجه چین در دیدار با متقی گفته که امنیت و ثبات افغانستان برای چین مهم است و بیجنگ آماده کمک به افغانستان است.
وزیر خارجه طالبان در حاشیه نشست سمرقند با وزیر خارجه ایران نیز دیدار و گفتوگو کرد.
شرکتکنندگان نشست سمرقند از طالبان خواستند که حکومت فراگیر تشکیل دهد و به حقوق بشر به ویژه حقوق زنان احترام بگذارد.
اگر بخواهید برآیند نشست وزیران خارجه چین، روسیه، ایران، پاکستان، اوزبیکستان، تاجیکستان و ترکمنستان در قبال افغانستان را در یک جمله خلاصه کنید، شاید چنین باشد: همسایگان توافق کردند که «رویکرد منطقهای مشترک و واحد» در امور افغانستان اتخاذ کنند. اما این به چه معنی است؟
همسایگان افغانستان نگرانیهای مشترک از این حوزه دارند و برای مهار آن ظاهراً هماهنگ عمل میکنند.
نگرانیهای کشورهای همسایه
اولین نگرانی تروریسم است. ایران از جندالله و جیشالعدل، پاکستانی از تحریک طالبان پاکستانی و ارتش آزادیبخش بلوچستان، اوزبیکستان از جنبش اسلامی اوزبیکستان، چین از جنبش اسلامی ترکستان شرقی، تاجیکستان از جماعتالانصار، ترکمنستان و روسیه از داعش و القاعده میترسند.
همه اینها در افغانستان آزادانه تحت نظر طالبان که آنرا برادران دینی خود میخوانند، فعالیت دارند. طالبان علی رقم درخواستهای مکرر هیچ اقدامی علیه آنها نکرده و ظاهراً از آنها میتواند به عنوان ابزار سیاست خارجی استفاده کند. این گروههای تروریستی ظرفیت بالقوه تخریبکاری در منطقه دارد و خیلی روشن نیست که منابع مالی هر یکی از کجا تامین میشود.
این ترس و نگرانی در بیانیه مشترک وزیران که در سایت وزارت خارجه چین منتشر شده، به وضوح مشهود است.
به نظر میرسد قدرتها نگرانند که دست بیرونی به دنبال برهم زدن امنیت آنها از طریق استفاده از این گروهها است.
اما نگرانی دوم همسایگان افغانستان، قاچاق مواد مخدر از این کشور است. افغانستان با وجود دستور رهبر طالبان مبنی بر حرام دانستن کشت مواد مخدر، بزرگترین تولید کننده مواد مخدر دنیا است. سازمان ملل متحد میگوید که به رغم این دستور، کشت مواد مخدر در این کشور در سال ۲۰۲۲ حدود ۳۲ درصد افزایش داشت. پس این خطر را هم نباید نادیده گرفت.
چنانچه در بیانیه مشترک آمده است طرفها گفتوگوهای رک و در فضای اعتماد درباره اوضاع افغانستان داشتند که تمرکز آن بر «ابعاد امنیتی و تقویت هماهنگی تلاشهای منطقهای برای مبارزه با تهدیدهای تروریسم و قاچاق مواد مخدر افغانستان» بوده است.
به نظر میرسد منظور از رویکرد مشترک قدرتهای نزدیک افغانستان، در وهله اول مبارزه با گروههای تروریسی و قاچاق مواد مخدر است.
اما هر دو پدیده به ثبات داخلی سیاسی در افغانستان نیز ارتباط دارد.
اگر اوضاع افغانستان از این بدتر شود و طالبان بخشی از خاک کشور را به گروه یاغیتر مانند داعش ببازد و یا شکنندگی اوضاع در افغانستان بیشتر از آنچه شود که جاری است، تهدیدهای بزرگتری گریبانگیر منطقه خواهد شد که میتواند فروپاشی اقتصادی کشور و سیل از مهاجرتهای اجباری را بر آن دو تهدید بالا افزود.
تعامل با طالبان
این است که براساس اعلامیه مشترک، طرفها توافق کردند که با اتخاذ رویکرد واحد با حکومت طالبان تعامل کنند تا «ثبات سیاسی داخلی افغانستان» را حفظ کرده و مانع یک بحران بشری شوند.
اینها در واقع منافع مستقیم قدرتها در افغانستان تحت کنترول طالبان است. اگر طالبان بتوانند این نگرانیهای همسایگان را رفع کنند، تا حد زیادی توانسته حمایت پایتختهای منطقه را حفظ کنند و مسایل دیگر ممکن است در اولویتهای بعدی قرار گیرد.
نکات مانند ایجاد حکومت فراگیر که در سخنان امیر عبداللهیان، وزیر خارجه ایران حین دیدار با امیرخان متقی، همتای طالبانش مطرح شد و حق آموزش و کار زنان در مقایسه با نگرانیهای جدی قدرتها، در ردههای پایینتر قرار میگیرد.
طالبان به این نکته پی برده است و حضور آقای متقی که برای شنیدن نگرانیهای همسایگان مهمان خارج از نشست سمرقند بود، نیز با این هدف بود. او بدون اشاره به حقوق زنان، حکومت فراگیر یا گفتوگوهای بینالافغانی که خواست بسیاری از طرفهای سیاسی افغانستان است، اقدامات طالبان را برشمرد و گفت: «افغانستان بر تعهدش قویاً پایبند است که به هیچ فرد و یا گروه اجازه ندهد که خاک افغانستان را ضد کدام کشور منطقه و یا جهان استفاده کند و یا در افغانستان کشت و یا قاچاق مواد مخدر کند. این تنها به یک تعهد لفظی خلاصه نمیشود بلکه ما عملاً در افغانستان برای امنیت و ثبات سرگرم مبارزه جدی هستیم.»
هرچند حرفهای طالبان را باید با عملکرد آنها سنجید، اما حسن خطاب نشست سمرقند را میتوان در سخنان حنا ربانی، معاون وزیر خارجه پاکستان سنجید.
نگرانی از کاهش کمکها
او گفت: «در زمانیکه مردم افغانستان بیش از پیش به جامعه جهانی نیاز دارند، جهان با بستن درش به روی افغانستان از این مردم فاصله میگیرد. نشانههای واضحی وجود دارد که حمایت بینالمللی از مردم افغانستان امسال کاهش چشمگیری داشته است. برخی حتی تعامل با حکومت موقت افغانستان را زیر سوال میبرند.»
او هشدار داد که ترک افغانستان در این شرایط تکرار اشتباه گذشته است که جهان تاوان سنگینی داد.
امیرخان متقی در نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان در سمرقند، طالبان را «مسئول و متعهد» خواند و گفت که این گروه علاقهمند تعامل نزدیک با کشورهای منطقه است. وزیر خارجه طالبان افزود که این گروه اجازه نمیدهد افغانستان بار دیگر به مرکز رقابتهای «منفی و نامشروع» تبدیل شود.
چهارمین نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان روز پنجشنبه در سمرقند برگزار شد.
وزیر خارجه طالبان در آغاز این نشست و در هنگام عکس دستهجمعی وزیران خارجه کشورهای همسایه حضور نداشت.
امیرخان مقتی در این نشست گفت که «جنگهای تحمیلی» چند دهه اخیر در افغانستان فرصتهای اقتصادی و تجارتی کشورهای منطقه را هم آسیب زد. او افزود که با خروج نیروهای بین المللی، پایان جنگ و تسلط این گروه بر افغانستان، زمینه سرمایهگذاری در افغانستان فراهم شده است.
گروه طالبان یکی از طرفهای اصلی جنگهای دو دهه اخیر در افغانستان بود. اما وزیر خارجه طالبان هیچ اشاره به نقش این گروه در جنگ نکرد.
امیرخان متقی مدعی شد که با تسلط طالبان، افغانستان شاهد «پیشترفتهای مثبت» بوده و این کشور اکنون دارای «حکومت نیرومند مرکزی، حاکمیت نظم و قانون، امنیت مطمین» است. او تاکید کرد که طالبان فساد را از بین برده و مدعی شد که دسترسی به نهادهای عدلی و قضایی فراهم شده و کشت و قاچاق مواد مخدر ممنوع شده است.
برخلاف ادعای امیرخان متقی، مقامات کشورهای خارجی و سازمان های حقوق بشری میگویند که طالبان با لغو قوانین حکومت پیشین حاکمیت قانون را متلاشی کرد و محاکمه صحرایی افزایش یافت و آمار قاچاق مواد مخدر نیز چند برابر بیشتر شد.
امیرخان متقی اما از طالبان به عنوان «حکومت مسئول» یاد کرد و گفت که طالبان مسئولیتهای خود را ایفا میکند و مدعی شد که اکنون زمینه همکاریهای اقتصادی و پروژههای توسعهای منطقهای فراهم شده طالبان حاضر است نقش خود را ایفا کند.
با گذشت نزدیک به دو سال از تسلط طالبان بر افغانستان، هیچ کشوری این گروه را به رسمیت نشناخته است. هرچند برخی کشورهای منطقه دیپلومات های این گروه را پذیرفتهاند.
وزیر خارجه طالبان بار دیگر تاکید کرد که این گروه اجازه نمیدهد از خاک افغانستان علیه کشورهای منطقه و جهان استفاده شود.
امیرخان متقی در حالی از برقراری صلح و تامین امنیت در افغانستان سخن گفت که وزیران خارجه هفت کشور همسایه افغانستان، در نشست سمرقند در بیانیهای مشترک وضعیت امنیتی مرتبط با تروریسم در افغانستان را همچنان وخیم خواندند.
شرکتکنندگان این نشست از طالبان خواستند که حکومت فراگیر تشکیل دهد و به حقوق بشر به ویژه حقوق زنان احترام بگذارد.
اجلاس کشورهای مستقل مشترکالمنافع با حضور وزیران خارجه و نمایندگان اوزبیکستان، آذربایجان، ارمنستان، بلاروس، قزاقستان، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ترکمنستان صبح جمعه در سمرقند برگزار شد. در این نشست توجه ویژهای به تامین امنیت در مرز کشورهای مشترکالمنافع شد.
در نشست پیشین کشورهای مستقل مشترکالمنافع هشدار داده شده بود که تعداد جنگجویان داعش در افغانستان افزایش یافته و این گروه همچنان به دنبال نیروی جدید است.
در نشست روز گذشته کشورهای همسایه افغانستان نیز وزیران خارجه و نمایندگان چین، ایران، پاکستان، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان از حضور گروههای تروریستی در افغانستان ابراز نگرانی کردند.
در بیانیه مشترک این کشورها تاکید شد: «همه گروههای تروریستی از جمله دولت اسلامی عراق و شام (داعش)، القاعده، جنبش اسلامی ترکستان شرقی (اتیم)، تحریک طالبان پاکستان (تی. تی. پی)، ارتش آزادی بخش بلوچستان (بی. ال. ای)، جندالله، جیش العدل، جماعت انصارالله، جنبش اسلامی ازبکستان (آی. ام. یو) و دیگر سازمان تروریستی مستقر در افغانستان کماکان تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و جهان محسوب می¬شوند.»
کشورهای مستقل مشترکالمنافع هم میگویند ورود تروریستها از افغانستان به این اتحادیه بیش از هر زمانی ممکن است.
بختیار سعیداف، وزیرخارجه اوزبیکستان به همتایان خود در نشست امروز گفت: «ما وظایف بزرگی در پیش داریم و با هماهنگ کردن بیشتر اقداماتمان میتوانیم به اهداف خود برسیم.»
وزیران خارجه هفت کشور همسایه افغانستان، در نشست سمرقند در بیانیهای مشترک وضعیت امنیتی مرتبط با تروریسم در افغانستان را همچنان وخیم خواندند. شرکتکنندگان این نشست خواهان تشکیل حکومت فراگیر در افغانستان شدند و از طالبان خواستند به حقوق بشر به ویژه حقوق زنان احترام بگذارد.
وزیران خارجه چین، ایران، پاکستان، روسیه، تاجیکستان، ترکمنستان و اوزبیکستان در این نشست حضور داشتند.
در بیانیه مشترک وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان، آمده است که گروههای تروریستی از جمله داعش، القاعده، جنبش اسلامی ترکستان شرقی، تحریک طالبان پاکستان، ارتش آزادیبخش بلوچستان، جندالله، جیشالعدل، جماعت انصارالله، جنبش اسلامی اوزبیکستان و دیگر سازمان تروریستی مستقر در افغانستان تهدیدی جدی برای امنیت منطقه و جهان محسوب میشوند.
نشست وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان روز پنجشنبه (۲۴ حمل) در سمرقند برگزار شد.
در بیانیه گفته شده که وزیران خارجه به ابتکار اوزبیکستان در زمینه ایجاد «گروه مذاکرهکننده بینالمللی» تحت نظارت سازمان ملل و تاجیکستان در خصوص ایجاد یک «کمربند امنیتی» اطراف افغانستان توجه کردهاند.
هنوز جزئیاتی درباره این طرح ارائه نشده است.
وزیران خارجه هفت کشور همچنین خواستار حمایت از توسعه برنامههای جایگزینی کشت مواد مخدر شدهاند.
شرکتکنندگان نشست سمرقند، در بخشی از این بیانیه خواستار تشکیل حکومت فراگیر شدند.
آنان همچنین بر ضرورت حفظ گفتوگو و ارتباط جامعه بینالمللی با افغانستان تاکید کرده و خوستار اقدامات بیشتر به منظور بهبود شرایط معیشتی در این کشور شدهاند.
این کشورها آمادگی خود را برای ارائه کمکهای بشردوستانه به افغانستان اعلام کردهاند.
وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان، در این بیانیه گفتهاند که طالبان به حقوق اساسی بشر شامل حقوق تمامی گروههای قومی، زنان و کودکان احترام بگذارد تا آنها بتوانند در عرصههای سیاسی-اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مشارکت کنند.
طبق بیانیه، نشست بعدی وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان، در ۲۰۲۴ یا در صورت نیاز زودتر از آن، در عشقآباد، پایتخت ترکمنستان برگزار خواهد شد.
امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان نیز برای شرکت در این نشست به سمرقند رفت اما او در آغاز این نشست و زمانی که وزیران خارجه کشورهای همسایه افغانستان عکس مشترک گرفتند، حضور نداشت.
واشنگتن پست گزارش داد که نیروهای افغان آموزشدیده توسط سیآیای موسوم به «قطعات صفر» پس از انتقال به امریکا از آسیبهای روانی جنگ رنج میبرند. طبق این گزارش، برخی از این نیروها که منتظر پذیرش درخواستهای پناهندگی خود هستند «با افسردگی یا افکار خودکشی دستوپنجه نرم میکنند.»
دوره اقامت این نیروها که تحت برنامه اقامتی ویژه یا اسآیوی به امریکا منتقل شدهاند، در تابستان امسال به پایان میرسد و از سویی دیگر بعید به نظر میرسد که قانون تسهیل اقامت دایمی شهروندان افغانستان به زودی از سوی کانگرس به تصویب برسد.
برخی از همکاران سابق امریکایی این نیروها نگران سرنوشت «قطعات موسوم به صفر» هستند و استدلال میکنند که دولت بایدن از آنچه که زمانی دارایی کلیدی برای پیشبرد ماموریت ایالات متحده در افغانستان بوده، غفلت میکند.
تابش، یکی از این نیروها که پایش را در یکی از عملیاتهای جنگی در افغانستان از دست داده، در مصاحبه با واشنگتن پست گفت که از نبود آینده روشن در امریکا هراس دارد و از مشکلات اقتصادی و نداشتن کار رنج میبرد.
تابش میگوید که او با شرایط جسمیای که دارد قادر به انجام هر کاری نیست و کمک ۱۱ هزار دالری که از وزارت خارجه در ابتدای ورود به ایالات متحده دریافت کرده برای هزینههای اساسی دیگری به مصرف رسیده است.
او میافزاید که آنها به رغم اینکه قادر به پرداخت اجاره ماهانه ۱۳۰۰ دالری نیست، اکنون مطلع شده که آژانس کمککننده آنان پرداخت اجاره به صاحبخانه را متوقف کرده و آنها تنها ۱۰ روز فرصت دارند تا بدهیشان را پرداخت کنند، در غیر آن صورت باید خانه را تخلیه کنند.
سمیر، یک کاپیتان سابق در قطعات موسوم به صفر، چهار ماه پس از سقوط دولت افغانستان به پایگاه موقت پناهجویان در پایگاه نیروی دریایی کوانتیکو در ویرجینیای شمالی انتقال داده شد. او نیز میگوید که حس درماندگی و گمشدگی باعث شده تا او به خودکشی فکر کند.
سیآیای قطعات موسوم صفر را در اوایل سالهای حضور نظامی امریکا در افغانستان ایجاد کرد و در ابتدا افرادی را از میان شبهنظامیان ضدطالبان برای کمک به جمع آوری اطلاعات و انجام ماموریتهای مخفی علیه طالبان و القاعده استخدام میکرد.
با گذشت زمان، واحدها به یک نیروی ضربتی زبده تبدیل شدند که اعضای آن از شاخههای مختلف قوای مسلح افغانستان بودند.
این واحدها رسما در سال ۲۰۰۹ با ریاست امنیت ملی دولت افغانستان ادغام شدند، هرچند سیآیای همچنان به این جنگجویان در ماموریتهایشان که با حمایت لجستیکی ارتش ایالات متحده انجام میشد، مشورت میداد.
واشنگتن پست مینویسد بسیاری از افغانهایی که از طریق برنامه تخلیه وارد ایالات متحده شدند با دشواریهای سازگاری با محیط زندگی جدید در امریکا روبهرو هستند اما سختیها در میان نیروهای سابق عملیات ویژه افغانستان که از آسیبهای جنگ رنج میبرند، بیشتر است.
برخی از آنان میگویند که میخواهند به افغانستان برگردند و یا به جایی مانند ایران بروند که حداقل میتوانند زبان را بفهمند.
