رمضان بشردوست، عضو پیشین مجلس نمایندگان افغانستان برای اولینبار جزئیات بازداشتش به دست جنگجویان طالبان را در گفتوگو با افغانستان اینترنشنال توضیح داد. دو روز پیش گزارشهایی پخش شد که اداره استخبارات طالبان او را در کابل بازداشت کرده است.
آقای بشردوست به عبدالحق عمری، خبرنگار افغانستان اینترنشنال گفت که ساعت سه بعد از ظهر روز چهارشنبه گذشته (۲۸ سرطان) برای مصاحبه اختصاصی با یکی از تلویزیونهای محلی از خانهاش خارج شده بود.
او افزود که بعد از مصاحبه حوالی ساعت شش برای توزیع کمک به شماری از نیازمندان به محلی در نزدیک وزارت تحصیلات عالی در کارته چهار رفته بود که یک موتر نظامی طالبان سر رسید و یک جنگجوی طالبان از موتر پیاده شد و به سوی او رفت.
این نماینده شناخته شده مجلس پیشین افغانستان گفت که ابتدا تصور میکرد که این جنگجوی طالبان قصد داشته با او احوالپرسی کند. به گفته آقای بشردوست، ۹۵ درصد افراد طالبان و سربازان دولت پیشین با او رفتار خوب داشتند و با او احوالپرسی و خوشوبش میکردند.
انتقال بشردوست به حوزه سوم پولیس
برخلاف تصور آقای بشردوست، این بار طالبان برای جویا شدن احوال او نیامده بودند. بشردوست به خبرنگار افغانستان اینترنشنال گفت که این جنگجوی طالبان از او خواست که با او به طرف موتر برود. بشردوست گفت: «وقتی به سمت موتر نظامی طالبان رفتم، برخورد آنها خیلی سرد بود و خواستند که سوار موتر شوم.»
در حوزه سوم پولیس، جایی که جنگجویان طالبان آقای بشردوست را به آن جا انتقال داده بودند، هم تصور اعضای طالبان این بوده که او به خواست خود به دیدن آنها رفته است.
این نماینده مجلس که به دلیل موضعگیریهایش در پارلمان و اظهارات جنجالیاش درباره فساد اداری مقامهای حکومت پیشین شناخته شده است، به افغانستان اینترنشنال گفت: «وقتی در حوزه سوم از موتر پیاده شدم، عدهای از طالبان مرا شناختند و فکر کردند که داوطلبانه آمدهام.»
آقای بشردوست افزود که آمر حوزه سوم پولیس طالبان بدون اینکه از این نماینده مجلس پیشین نام ببرد، به افراد خود دستور داد که او را به اتاقی ببرند و با چای از او پذیرایی کنند.
به گفته آقای بشردوست، در آن اتاق هم دو جنگجوی طالبان حضور داشتند و آنها هم تصور میکردند که برای احوالپرسی به آنجا رفته است. او افزود که در اتاق چهار تخت خواب گذاشته بود.
با گذشت زمان تصور آقای بشردوست از انتقال به حوزه سوم پولیس طالبان عوض شد. او چایش را نوشید، اما سر و کله آمر حوزه سوم طالبان پیدا نشد. سرانجام، وقت ادای نماز عصر شد و آقای بشردوست در دفتری که طالبان آن را مسجد ساختهاند، نماز خواند و متوجه شد که آمر حوزه هم آنجا حضور دارد.
شکنجه روحی؟
نامزد انتخابات ریاستجمهوری ۱۳۸۸ افغانستان در گفتوگوی خود با افغانستان اینترنشنال گفت که جنگجویان طالبان بدون آنکه سوالی بپرسند، او را در اتاق نگهداشتند تا اینکه آمر حوزه سوم پولیس به افرادش دستور داد که برایش شام آماده کنند.
آقای بشردوست از اینکه نمیدانست چرا آنجا هست، خسته شده بود. تا لحظهای که آزاد شد، آمر حوزه سوم پولیس طالبان نه از او سوالی پرسید، نه توهینی کرد و حتی نپرسید که چرا او را به اینجا آوردهاند. آقای بشردوست افزود که بعد از چند ساعت بازداشت، طالبان به او اجازه دادند به خانهاش برود.
طالبان نگفتهاند که هدف از بازداشت این نماینده مجلس دولت پیشین چه بوده است. آقای بشردوست خودش هم توضیح نداد که دلیل بازداشت او دقیقا چه بوده است.
اما از اظهارات آقای بشردوست مشخص میشود که هدف طالبان از بازداشت کوتاهمدت او این بوده که به او گوشزد کنند که هیچکسی از دایره نظارت این گروه خارج نیست و بردن او به حوزه پولیس رساندن نوعی پیام هشدارآمیز به او در مورد فعالیتهایش بوده است.
این در حالی است که به گفته آقای بشردوست، فعالیتهای او خیرخواهانه و در راستای کمک به نیازمندان است. او حتی در زمان حضورش در مجلس پیشین هم بخشی از فعالیتهایش متمرکز بر توزیع کمکهای مردمی به افراد نیازمند بوده است.
رمضان بشردوست بهدلیل مخالفتهای جدیاش با فساد اداری و انتقادات تندش از مقامهای حکومت پیشین، محبوبیت زیادی در بین افغانها و حتی افراد طالبان پیدا کرده است.
هرچند رفتار طالبان با مقامها و اعضای حکومت پیشین قابل پیشبینی نیست، اما بسیاری تصور نمیکردند که این گروه رمضان بشردوست را هم بازداشت کند و به نوعی تحت فشار روانی قرار دهد.
چهارشنبه گذشته، زمانی که گزارشهایی درباره بازداشت رمضان بشردوست پخش شد، بسیاری از خود پرسیدند که مشکل طالبان با او چه بوده است.
رمضان بشردوست نه تنها چندین دوره عضویت مجلس نمایندگان را برعهده داشته، بلکه وزیر پلان کابینه اول حامد کرزی، رئیسجمهور پیشین و نامزد انتخابات ریاست جمهوری افغانستان هم بوده است.
از مدینه محبوبی به عنوان یکی از لابیگران طالبان در مجامع بینالمللی یاد میشود.
او در نشست ماه جون در مقر سازمان ملل متحد در ژنو در دفاع از طالبان سخنرانی کرد و جامعه بینالمللی را به تعامل با این گروه فراخواند.
اکنون طبق مدارکی که بهدست افغانستان اینترنشنال رسیده، خانم محبوبی براساس روابط پنهانی با نوید احمد، یک کارمند سازمان ملل به نشست حقوق بشر این سازمان که ۱۹ جون در ژنو برگزار شد، راه یافته است.
منابع ما میگویند که خانم محبوبی سابقه کاری زیاد در بخش حقوق بشر ندارد و بر اساس رابطه دوستی با این کارمند سازمان ملل به این نشست دعوت شده است.
در تصاویری که از این نشست منتشر شده، دیده میشود که جایگاه خانم محبوبی در صدر قرار گرفته است؛ جایگاهی که ویژه مسئولان ارشد حقوق بشر است. در کنار او، شهرزاد اکبر، رئیس سابق کمیسیون حقوق بشر افغانستان نشسته است.
این در حالی است که صدها زن ممتاز دیگر که سابقه طولانیتر در حمایت از حقوق بشر و حقوق زنان در افغانستان دارند، به این نشست دعوت نشدند یا دستکم نتوانستند در صدر این مجلس راه یابند.
جدا از حضور او در این نشست و جایگاهی که اشغال کرد، متن سخنرانی او در نشست جالب است. او در حالی که چادر بر سر و یونیفرم رسمی بر تن دارد، از جهان خواست با طالبان تعامل کند. خانم محبوبی بعد از سخنانی که راجع به دشواریهای زنان بعد از روی کار آمدن میزند، میگوید:
«متشکرم که به من فرصت دادید تا صدای زنان و دختران افغانستان باشم. افغانستان بخشی از جامعه بینالمللی است و ثبات و پیشرفت این کشور بر منطقه و فراتر از آن تاثیر مثبت خواهد داشت. ما از جنگ و خشونت خسته شدهایم و خواستار یک راهحل صلحآمیز هستیم. تعامل و گفتوگو برای رسیدن به یک راهحل بسیار حیاتی است. جامعه بینالمللی باید همه راهها را برای تعامل با مقامهای حکومت موقت در کابل بررسی کند.»
در ویدیویی که از این نشست در اختیار افغانستان اینترنشنال قرار گرفته، دیده میشود که نوید احمد که در عقب خانم محبوبی نشسته است، به علامت تایید سخنان او سر تکان میدهد.
منابع در دفتر سازمان ملل میگویند که نوید احمد از ولایت قندهار است و افکار و گرایشهای طالبانی او در این سازمان از هیچ کس پنهان نیست. منابع ما از قول ریچارد بنت، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل برای افغانستان میگویند که مدینه محبوبی را نوید احمد به آقای بنت برای شرکت در این نشست معرفی کرده بود.
مدینه محبوبی در خانه نوید احمد
ویدیویی که دو هفته بعد از نشست شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو ثبت شده و در اختیار افغانستان اینترنشنال قرار گرفته است، نشان میدهد که خانم محبوبی با نوید احمد یکجا از خانهای در حومه این شهر بیرون میشوند.
منابع به افغانستان اینترنشنال تایید کردند که این خانه متعلق به نوید احمد است و خانم محبوبی دو هفته بعد از برگزاری این نشست در این خانه اقامت داشته است. تصویری هم از موتری که راننده آن نوید احمد و خانم محبوبی داخل آن است، بهدست ما رسیده است.
افغانستان اینترنشنال برای دریافت توضیحات از سازمان ملل درباره شرایط دعوت از مهمانان در نشستهای این سازمان و اینکه مدینه محبوبی چطور و بر اساس کدام شایستگی به این نشست دعوت شده، با دفتر این سازمان در ژنو در تماس شد، اما با وجود ایملهای مکرر، این سازمان تا زمان نشر این گزارش به سوالات ما پاسخ نداده است.
یافتههای ما نشان میدهد که خانم محبوبی سابقه زیادی در زمینه حقوق بشر ندارد. او در سال ۲۰۱۹ در وزارت شهرسازی به حیث رئیس دفتر وزیر وقت این وزارت کار کرده است.
از زمانی که طالبان در آگست سال ۲۰۲۱ قدرت را در افغانستان بهدست گرفتند، شماری از زنان از جمله محبوبه سراج، از چهرههای مطرح زنان افغانستان به خاطر اظهارات شان در «دفاع از تعامل با طالبان» و آنچه توجیه محدودیتهای این گروه بر زنان گفته شده، مورد انتقاد شدید قرار گرفتهاند.
بسیاری میگویند در حالی که فعالان زن در افغانستان باوجود سرکوب شدید به مبارزات شان ادامه میدهند، شماری از زنان به اسم فعالان زن و حقوق بشر در مجامع و نشستهای بینالمللی درباره افغانستان، برای طالبان لابی میکنند و به توجیه رفتارهای ضد زن و ضد حقوق بشر این گروه میپردازند.
مدینه محبوبی یکی از چهرههای است که از او به عنوان یکی از زنان حامی طالبان نام برده میشود و حضور او در مجامع بینالمللی به اسم فعال حقوق زنان، خشم بسیاری را برانگیخته است.
شرکت در نشستهای حقوق بشر سازمان ملل متحد لزوما باید بر اساس دعوتنامه رسمی و شهرت یک نفر در بخش حقوق بشر انجام شود.
دعوت از مدینه محبوبی در نشست ۱۹ جون این سازمان سوالاتی را درباره نفوذ عوامل طرفدار طالبان در دفتر این سازمان مطرح کرده است.
منابع در دفتر سازمان ملل میگویند که خانم محبوبی طبق توصیه نوید احمد، از کارمندان این سازمان به ریچارد بنت، به نشست آمده بود. به گفته این منابع، هرچند مسئولان این سازمان ترجیح میدهند کسانی را از افغانستان دعوت کنند که طرفدار تعامل جهان با طالبان باشند.
این در حالی است که پس از روی کار آمدن رژیم طالبان، زنان در افغانستان خانه نشین شدهاند و طالبان محدودیتهای شدیدی بر کار و آموزش آنها وضع کرده است.
آخرین مورد از محدودیتهای طالبان، بستن آرایشگاههای زنانه است که طبق گزارشها، حدود شصت هزار زن در افغانستان بیکار شدهاند.
