دفتر هیئت معاونت سازمان ملل در افغانستان (یوناما) اعلام کرد که نشست شورای امنیت درباره افغانستان روز چهارشنبه (٢٩ قوس) برگزار میشود. قرار است رزا اوتونبایوا، رئیس یوناما در این نشست در مورد وضعیت افغانستان سخنرانی کند.
دفتر هیئت معاونت سازمان ملل در افغانستان (یوناما) در شبکه اجتماعی اکس نوشته است که قرار است این نشست شامگاه چهارشنبه ساعت ٧:٣٠ به وقت کابل برگزار شود.
یوناما در مورد این نشست جزئیاتی بیشتر ارائه نکرده است.
اخیرا سازمان ملل نشستی را با شماری از فعالان زن افغان پشت درهای بسته برگزار کرد که واکنشهایی را به همراه داشته است.
در روزهای اخیر دبیرکل سازمان ملل گزارش ربع وار خود درباره افغانستان را به شورای امنیت ارائه کرد.
نشست شورای امنیت سازمان ملل درحالی برگزار می شود که اخیرا یوناما گزارشی را با عنوان «رسیدگی به شکایات مبتنی بر جنسیت علیه زنان و دختران» نشر و از افزایش خشونت علیه زنان پس از تسلط طالبان ابراز نگرانی کرد.
کمیته بررسی اعتبارنامههای سازمان ملل متحد برای سومین سال متوالی حاضر نشد کرسی افغانستان در مجمع عمومی این سازمان را به اداره طالبان واگذار کند، زیرا از نظر سازمان ملل حکومت طالبان شرایط کسب کرسی افغانستان در نیویارک را حاصل نکرده است.
اعضای کمیته بررسی اعتبارنامهها در نشستی در پنجم دسامبر سال جاری که نتایجش دیشب رسانهای شد، اعلام کردند که تصمیم درباره واگذاری کرسی افغانستان به اداره طالبان به آینده موکول شده است. به نظر میرسد به این ترتیب طالبان یک سال دیگر از رسیدن به آرزوی دیرینهشان که از افغانستان در جهان نمایندگی کنند، محروم شدهاند.
اما در حالیکه سازمان ملل متحد در کابل نمایندگی دارد و روزانه با حاکمان افغانستان در تعامل است، چرا حاضر نمیشود کرسی افغانستان را به اداره گروه حاکم واگذار کند؟
ملل متحد با شرایط خاصی در افغانستان روبهرو است و واقعیت این کشور این است که هرچند طالبان از راه زور توانسته است ارکان حکومتی را به دست بگیرد، اما در تشکیل حکومت مشروع که بتواند از مردم افغانستان نمایندگی کند، عاجز بوده است.
هرچند تسلط طالبان بر قلمرو افغانستان انکارناپذیر است، اما شرایط پذیرش و سپردن کرسی یک کشور در سازمان ملل متحد هم متکی بر تسلط بر خاک نیست.
مطابق بند اول ماده چهارم منشور، سازمان ملل متحد در صورت احراز چهار شرط عضو جدید میپذیرد یا کرسی را به نظام جدید یک کشور میسپارد.
این شرایط چنین است: دولت بودن، صلحجو بودن، پذیرش تعهدات منشور سازمان ملل متحد و قادر و مایل به اجرای تعهدات منشور بودن.
منظور از دولت بودن داشتن تمام ارکانی است که یک دولت را تشکیل میدهد و قوای ثلاثه از استقلال کاری برای کسب مشروعیت برخوردار باشد. هدف از صلحجو بودن هم پناه ندادن به گروههای تروریستی، خودداری از اهداف هراسافکنانه و اقداماتی در راستای تامین صلح در داخل و خارج کشور است که با رفتار اداره طالبان که دارای واحدهای انتحاری است، میزبان گروههای اسلامگرای افراطی مانند تیتیپی، القاعده و جیشالعدل و جنبش ترکستان شرقی است، همخوانی ندارد. از سوی دیگر، بسیاری از پیمانهای بینالمللی به ویژه در زمینه حقوق بشر که جزء اساسی منشور سازمان ملل متحد است، همواره نقض شده است.
بنابرین، با گذشت تقریبا سه سال، طالبان هیچ یکی از این شرایط را نتوانسته برآورده کند. هرچند امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان، درست یک ماه بعد از فرار اشرف غنی، رئیسجمهور سابق افغانستان، به آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد نامه نوشت و بر آرزوی دیرینه خویش تاکید کرد.
طالبان در این نامه خطاب به آقای گوترش، تاکید کرده بود که اشرف غنی رئیسجمهور پیشین افغانستان روز پانزدهم آگست از قدرت کنار رفته و جهان دیگر او را به رسمیت نمیشناسد. در این نامه آمده بود که غلام محمد اسحاقزی، نماینده وقت اشرف غنی در سازمان ملل متحد باید کنار برود و امیر خان متقی، سرپرست وزیر خارجه افغانستان خواستار سخنرانی در مجمع عمومی این سازمان شده بود. اما با وجود که آقای اسحاقزی به دلایل شخصی کنار رفت، نصیر فایق، معاون او سرپرستی نمایندگی افغانستان را به عهده گرفت و مانع واگذاری کرسی یا خالی ماندن آن شد.
در دو سال گذشته نیز سازمان ملل متحد تصمیم گرفت که کرسی افغانستان را به اداره طالبان نسپارد.
استفان دوجاریک، سخنگوی دبیرکل، پیشتر در خصوص نقش سازمان ملل در مورد وضعیت فاجعهبار حقوق بشر در حاکمیت طالبان گفته بود که این سازمان حمایت خود از حقوق بشر در افغانستان را افزایش میدهد و دبیرکل ممنوعیت آموزش دختران را شرمآور میداند.
سخنگوی دبیرکل سازمان ملل افزود کسی نباید از محرومیت آموزش دختران افغانستان خوشحال باشد و تصریح کرد که علاوه بر تلاشهای سازمان ملل در مورد تامین حقوق زنان، کشورهای که در افغانستان نفوذ دارند نیز باید در این زمینه بر طالبان فشار بیاورند.
به نظر میرسد شرایط از آن زمان بهتر نشده که بدتر هم شده است.
سازمانهای متعدد حقوق بشری در گزارشهای خود آوردهاند که کشتار و شکنجه در افغانستان به طور «گسترده و سیستماتیک» توسط طالبان انجام میشود.
در آخرین مورد، دبیرکل سازمان ملل با ارائه گزارش به شورای امنیت سازمان ملل گفت که نمایندگی سازمان ملل در افغانستان در سه ماه اخیر ۱۰ مورد قتل فراقانونی، ۲۱ مورد بازداشت خودسرانه و ۸ مورد شکنجه و بدرفتاری با مقامهای حکومت پیشین و نظامیان سابق را مستند کرده است.
عفو بینالملل در گزارش خود از عدم رسیدگی به این کشتارها انتقاد کرده و گفته بود که طالبان بدون توجه به قوانین و با مصونیت کامل دست به جنایت و نقض حقوق بشر میزنند. این سازمان حکومت طالبان را «فاقد عدالت» توصیف نموده است.
اکنون به نظر میرسد سازمان ملل متحد تصمیمش درباره کرسی افغانستان را تا سال ۲۰۲۴ روشن کرده و نقشه راه را در گزارش مفصل فریدون سینیرلیاوغلو، هماهنگکننده ویژه دبیرکل برای افغانستان ارائه کرده است که بر مبنی آن احترام به حقوق بشر و ایجاد حکومت فراگیر گامهای اولیه برای شناسایی طالبان به عنوان حکومت شایسته کرسی افغانستان در سازمان ملل متحد قلمداد شده است.
وزیر خارجه طالبان در دیدار با کاردار سفارت بریتانیا برای افغانستان تعیین یک نماینده ویژه ملل متحد برای پیشبرد مذاکرات صلح افغانستان را رد کرد. پیشتر دبیرکل ملل متحد در گزارشی به شورای امنیت، خواستار تعیین یک نماینده ویژه برای افغانستان شده بود.
امیرخان متقی در دیدار با رابرت دکسن، «بخشهای زیادی» از گزارش هماهنگکننده ملل متحد برای افغانستان را «مثبت» خوانده، اما گفته تعیین یک نماینده جدید برای افغانستان در شرایط کنونی «مناسب نیست.»
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل ماه پیش در گزارشی پس از ارزیابی هماهنگکننده ملل متحد، به شورای امنیت پیشنهاد داد که یک نماینده جدید برای تسهیل تعامل میان ذینفعان بینالمللی و افغان و هماهنگی بیشتر تعیین شود.
به گفته گوترش، ماموریت نماینده جدید ملل متحد باید بر پیشبرد گفتوگوهای بینالافغانی تاکید کند.
وزیر خارجه طالبان اما این پیشنهاد را رد کرده است.
امیرخان متقی در گفتوگو با رابرت دکسن همچنین گفته که افغانستان کنونی «در حال پیشرفت است و با همسایگان، جهان و منطقه روابط خوب دارد.» وزیر خارجه طالبان تاکید کرده که «درهای تعامل به روی همه باز است و وضعیت کنونی باید تقویت شود.»
وزارت خارجه طالبان روز سهشنبه، ۲۸ قوس، در بخشی از یک بیانیه به نقل کاردار سفارت بریتانیا نوشته که کشورش خواهان افغانستان باثبات و صلحآمیز است و «ایجاد خشونت برای دستیابی به اهداف سیاسی را رد میکند.»
برپایه بیانیه طالبان، آقای دکسن افزود که موضع بریتانیا درباره حمایت نکردن از روشهای خشونتآمیز برای رسیدن به اهداف سیاسی، رسما اعلام شده است.
کمیته اعتبارنامههای سازمان ملل برای سومین بار تصمیمگیری درباره سپردن کرسی افغانستان به طالبان را به تعویق انداخت. با خودداری ملل متحد از سپردن کرسی افغانستان به طالبان، نصیر احمد فایق، نماینده حکومت پیشین در ملل متحد در سمت خود باقی میماند.
مجمع عمومی سازمان ملل قطعنامه عدم واگذاری کرسی افغانستان به نماینده طالبان را بدون رایگیری به تصویب رسانده است.
علاوه بر افغانستان، کمیته اعتبارنامههای سازمان ملل بررسی اعتبارنامه میانمار را نیز به تاریخ بعدی موکول کرده است.
سازمان ملل گفته است که دو مکاتبه درباره کرسی افغانستان از نماینده دائمی حکومت سابق افغانستان و وزارت خارجه طالبان دریافته کرده است.
سازمان ملل پیش از این دو بار دیگر نیز از سپردن کرسی افغانستان در این سازمان به طالبان خودداری کرده بود.
در حال حاضر، نصیر احمد فایق، دیپلومات گماشته حکومت پیشین نماینده دائمی افغانستان در سازمان ملل است.
یک نهاد حقوق بشری گفته است که از آزادی ژولیا پارسی، فعال حقوق زن از بازداشت «غیرقانونی» طالبان استقبال میکند. «فریدم نو» همچنین خواستار آزادی منيژه صدیقی، پریسا آزاده و دیگر فعالان و روزنامهنگاران زندانی طالبان شده است.
ژولیا پارسی روز دوشنبه، ۲۷ قوس، پس از حدود سه ماه از بند طالبان آزاد شد.
طالبان خانم پارسی را در پنجم میزان در خانهاش در کابل بازداشت کردند.
در حال حاضر منيژه صدیقی و پریسا آزاده، دو تن دیگر از دختران معترض در بازداشت طالبان به سر میبرند.
استخبارات طالبان همچنین روز یکشنبه (۲۶ قوس) روحالله سنگر، خبرنگار افغان را در شهر چاریکار در حین تهیه گزارش بازداشت کرد.
طالبان در بیش از دو سال گذشته، محدودیتهای زیادی در حوزههای مختلف بر زندگی زنان وضع کرده است. این اقدامات، اعتراض زنان افغانستان را در پی داشته است.
طالبان همچنین پس تسلط دوباره این گروه، شماری از فعالان زن منتقد سیاستهای این گروه را بازداشت کرده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان ضمن ابراز نگرانی جدی نسبت به بازداشت خبرنگار طلوعنیوز از سوی استخبارات طالبان، خواهان رهایی فوری وی شد. این مرکز میگوید که طالبان هرگونه شکایت از روحالله سنگر را بر مبنای قانون رسانههای همگانی پیگیری کند.
استخبارات طالبان روز یکشنبه (۲۶ قوس) روحالله سنگر، خبرنگار افغان را در شهر چاریکار در حین تهیه گزارش بازداشت کرد.
تاکنون مقام هایمحلی و استخبارات طالبان در ولایت پروان در مورد علت بازداشت و وضعیت این خبرنگار ابراز نظری نکرده است.
مرکز خبرنگاران افغانستان با استناد به منابعی در پروان و کابل گفته که آقای سنگر روز شنبه (۲۶ قوس) در حین تهیه گزارش بازداشت شده است.
افزون بر سنگر، دو خبرنگار دیگر نیز در بند طالبان هستند. عبدالرحیم محمدی، خبرنگار تلویزیون تمدن در ولایت قندهار، در ۱۳ قوس بازداشت شد.
در همین حال، سلطان علی جوادی، مدیر مسئول رادیو نسیم در دایکندی بعد از دوبار بازداشت و سپری کردن ۱۷ روز در زندان، بار سوم در ۲۰ قوس از سوی محکمه ابتدایی این ولایت به یکسال زندان محکوم شد.
مرکز خبرنگاران افغانستان با ارائه گزارشی از شش ماه نخست سال جاری، میگوید که ۷۵ مورد نقض آزادی خبرنگاران و رسانهها را ثبت کرده که شامل ۳۳ مورد بازداشت از سوی استخبارات طالبان و ۴۲ مورد تهدید بوده است.
این مرکز میگوید که در قضایای تهدید خبرنگاران و رسانهها، ادارههای مختلف اعم از استخبارات طالبان، اطلاعات و فرهنگ و امر به معروف دخیل بوده است.
