مقامهای طالبان و اوزبیکستان در نشستی دوجانبه در کابل درباره ایجاد خانههای تجاری در افغانستان و اوزبیکستان و سرمایهگذاری در مرکز تجارت بینالمللی ترمذ گفتوگو کردند. هیئت بلندپایه اوزبیکستان روز پنجشنبه (۲۵ اسد) وارد کابل شد.
با ورود این هیئت به کابل، روز پنجشنبه نشست سهجانبهای هم میان مقامهای طالبان، اوزبیکستان و آذربایجان برگزار شد.
در این دیدار درباره همکاریهای منطقهای و حضور دوباره افغانستان در سازمان اقتصادی اکو تبادل نظر شد.
طالبان همچنان گفتند که در نشست اقتصادی-تجارتی با اوزبیکستان و آذربایجان پیرامون انکشاف سهجانبه بخش ترانسپورت، لجستیک و مواد معدنی، توافقاتی صورت گرفت.
طالبان تاکنون در مورد توافقات امضا شده در این نشستها جزئیاتی ارایه نکرده است.
وزیران خارجه، توسعه بینالمللی و مهاجرت کانادا در بیانیهای مشترک گفتند که پس از تسلط طالبان، دختران افغان در خانههای خود زندانی شدهاند. آنان افزودند که حضور گروههای تروریستی در افغانستان تحت کنترول طالبان، برای امنیت منطقه و جهان خطرناک است.
در بیانیه ملنی جولی وزیر خارجه، احمد حسین وزیر توسعه بینالمللی و مارک میلر وزیر مهاجرت درباره سهسالگی استیلای طالبان در افغانستان آمده است که «دو دهه دستاوردهای دموکراسی، حقوقبشر و آموزش در این کشور از بین رفته است.»
همچنین آنها گفتند که «افغانستان بار دیگر به پناهگاه امن گروههای تروریستی تبدیل شده است و این پیامدهای وحشتناکی برای ثبات و امنیت افغانستان، منطقه و جهان دارد.»
در این بیانیه آمده که «کانادا با همسایگان افغانستان برای تقویت تواناییهای مبارزه با تروریسم همکاری میکند.»
آنها با اشاره به نقض فاحش حقوقبشر از سوی طالبان، گفتند که «زنان و دختران در خانهها و محلات خود زندانی شدهاند و امیدی برای آینده روشن ندارند.»
در بیانیه وزیران کانادایی به اعمال خشونت و حاشیهرفتن اقلیتهای بومی و مذهبی و سایر گروههای آسیبپذیر نیز اشاره شده است.
آنان گفتند که در افغانستان تحت حاکمیت طالبان، «هزارهها، هندوها، سیکها، مسیحیان و دگرباشان جنسی هدف آزار و خشونت مداوم قرار دارند.»
پس از استیلای طالبان بر افغانستان، کانادا جز کشورهایی بود که بیش از ۵۳ هزار افغان را انتقال و اسکان داد.
پنتاگون روز پنجشنبه در واکنش به اظهارات یعقوب مجاهد گفت که ناتوانی طالبان در کنترول حریم هوایی افغانستان مشکل این گروه است. سبرینا سینگ، از سخنگویان پنتاگون، برنامه امریکا برای نظارت هوایی بر فعالیت گروههای تروریستی در افغانستان را موثر دانست.
خانم سینگ به پرسش عارف یعقوبی، خبرنگار افغانستان اینترنشنال درباره تسلط امریکا بر حریم هوایی افغانستان پاسخ نداد.
وزیر دفاع طالبان پیشتر در یک گفتوگوی تلویزیونی گفته بود که این گروه در تلاش جلوگیری از گردش هواپیماهای خارجی در حریم هوایی افغانستان است. او افزود که حریم هوایی افغانستان هنوز تحت «اشغال» است.
گزارشهایی از گشتزنی هواپیماهای بیسرنشین امریکایی در آسمان قندهار، کاپیسا، کابل، بدخشان، پنجشیر، نیمروز، هرات و برخی ولایات دیگر افغانستان بهنشر رسیده است.
طالبان، پاکستان را متهم کرده که به هواپیماهای امریکایی اجازه ورود به خاک افغانستان را میدهد.
سینگ در واکنش به این اظهارات گذشته وزیر طالبان گفت این که طالبان نمیتوانند حریم هوایی افغانستان را کنترول کنند، «مشکل آنهاست، نه ما.»
حکومت امریکا به دنبال خروج از افغانستان گفت «با نظارت و تجسس هوایی» فعالیت گروههای تروریستی در افغانستان را تحت نظر میگیرد. بر مبنای این طرح، ارتش امریکا در منطقه توانایی خود برای نظارت، کنترول و درصورت نیاز حمله به تروریستها را تقویت کرده است.
با این حال، منتقدان، از جمله کارشناسان شورای امنیت باور دارند که گروههای تروریستی به خصوص القاعده به افغانستان برگشته و خود را احیا میکنند.
با این حال، معاون سخنگوی پنتاگون روز پنجشنبه گفت که برنامه امریکا برای نظارت از افق در امر مبارزه با تروریسم در افغانسان موفق بوده است.
وزیر خارجه آلمان با انتقاد شدید از طالبان گفت که «رژیم غیرانسانی طالبان» آرزوی میلیونها زن و دختر افغان را نابود کرده و نمیگذارد که آنها «بهعنوان زن زندگی کنند.» انالنا بئربوک گفت که زنان و دختران افغان عملاً در «زندان خانگی» هستند.
وزیر خارجه آلمان روز پنجشنبه در بیانیهای گفت که پس از بازگشت طالبان به قدرت، زندگی مردم افغانستان، به ویژه زنان، کاملا دگرگون شده است. به گفته او، «طالبان با جهانبینی رادیکال اسلامی، حقوق انسانی زنان را به طور شدید و منظم نقض کردهاست.»
آلمان و دیگر کشورهای اروپایی، شماری از مقامهای کلیدی طالبان را به علت نقض حقوق زنان تحریم کردهاند. وزیر خارجه آلمان روز پنجشنبه گفت که اگر طالبان به تعهدات بینالمللی افغانستان عمل نکنند، این کشور «به جمع ملل جهان بازگشته نمیتواند.»
وزیر خارجه طالبان روز چهارشنبه، ۲۴ اسد از کشورهای غربی خواست که روابط خود را با این گروه گسترش دهد. متقی به بیبیسی گفت که مسئله حقوق زنان نباید مانع به رسمیت شناختن حکومت طالبان شود.
خانم بئربوک تصویری تیره از وضعیت زنان در حاکمیت طالبان به تصویر کشید که به گفته او، منجر به حذف زنان از حوزه عمومی شدهاست.
او در بیانیهاش گفت: «نیمی از جمعیت کشور اجازه ندارد کارهایی را انجام دهد که بخشی از زندگی عادی هر انسان است. آنها نمیتوانند کار کنند، نمیتوانند بهتنهایی به شفاخانه یا رستوران بروند.»
به گفته وزیر خارجه آلمان، زنان و دختران افغان، « اجازه ندارند در خیابان چهره خود را نشان دهند، پس از رسیدن به سن نوجوانی به مکتب بروند، و بهعنوان زن زندگی کنند. زندگی برای بسیاری از زنان و دختران در افغانستان مانند زندگی در بازداشت خانگی است.»
طالبان در پاسخ به انتقاد کشورها از وضعیت حقوق زنان گفتهاست که تمام حقوق و آزادیهای زنان افغان را در چارچوب شریعت مورد نظر این گروه تامین کردهاست.
اعتراضات زنان به سیاستهای تبعیضآمیز طالبان علیه زنان، به ویژه در ماههای اول سقوط دولت سابق، چالشی برای طالبان بود. در واکنش، این گروه زنان و دختران معترض را بازداشت و شکنجه کرد.
شماری از فعالان مدنی افغان میگویند که اعتراضات زنان در داخل و خارج از افغانستان یکی از عوامل به رسمیت شناخته نشدن حکومت طالبان است.
معاون اداره کل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان ایران روز پنجشنبه گفت که نخستین محموله ترانزیتی سنگهای معدنی افغانستان از طریق بندر چابهار به چین ارسال شده است. این محموله شامل ۱۲ لاری حامل سنگ ترانزیتی افغانستان بوده است.
به نقل از ایرنا، حسین شهدادی گفت که محموله ترانزیتی سنگهای معدنی از ولایت نیمروز و از طریق مرز میلک به بندر شهید بهشتی چابهار وارد شد و از طریق این بندر مستقیم به چین ارسال شد.
شهدادی افزود که حمل مستقیم کالاها موترهای باربری از افغانستان به مقصد چابهار موجب کاهش زمان و هزینه انتقال کالاها میشود.
به گفته این مقام ایرانی، بندر چابهار به دلیل اتصال به آبهای اقیانوس هند، کمهزینهترین مسیر تجارت و ترانزیت به کشورهای آسیای میانه بهویژه افغانستان است.
زلمی خلیلزاد، سفیر پیشین امریکا در افغانستان این ادعای طالبان را رد کرد که نیروهای نظامی ایالات متحده پس از شکست در جنگ، از افغانستان خارج شدند. او گفت که امریکا در یک «تصمیم استراتژیک» از این کشور خارج شد، چون ادامه جنگ به صرفه نبود.
خلیلزاد باور دارد که امریکا به «مهمترین هدفش که پایش را به افغانستان کشانده بود، رسید: مهار تروریسم که منافع امریکا را آسیب زده بود.»
طالبان ۲۴ اسد را به عنوان «روز فتح» و شکست امریکا و دولت تحت حمایت آن در افغانستان تجلیل کردند. حکومت امریکا بنا به توافق قبلی با طالبان در دوحه، در ۲۵ اسد از افغانستان خارج شد و همزمان با آن دولت افغانستان به دنبال فرار اشرف غنی از کابل فروپاشید.
سفیر پیشین امریکا به خبرنگار افغانستان اینترنشنال گفت: «علت حمله امریکا به افغانستان، حملات یازدهم سپتامبر و جنگ علیه تروریسم بود. امریکا منافع امنیتی خود را در افغانستان تامین کرد.»
آقای خلیلزاد گفت که برای امریکا بیشتر از دولت دموکراتیک در افغانستان، «مبارزه با تروریسم و مهار تهدیدهای امنیتی» اهمیت داشت.
پیش از این خلیلزاد در دلو ۱۴۰۲ به کمیته روابط خارجی کانگرس گفته بود که واشنگتن توجه و نیروی خود را بر رقابت با چین و روسیه متمرکز کرده بود، از این رو تمایلی به ماندن در افغانستان نداشت.
با این که ارزیابی خلیلزاد از دستیابی امریکا به اهداف امنیتیاش در افغانستان مثبت است، اما در گزارشهای شورای امنیت تصویر نگران کنندهای از حضور گروههای تروریستی در افغانستان دیده میشود.
تیم فنی نظارت بر تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل در ماه سرطان در گزارش ۲۶ صفحهای خود نوشت که گروههای تروریستی همچنان افغانستان را محیط امن برای خود میدانند و انعطافپذیری طالبان در برابر این گروهها، شرایط را برای نفوذ تروریسم به کشورهای همسایه فراهم میکند.
این گزارش میگوید که ناتوانی طالبان جان تازهای به القاعده و داعش بخشیده است. چنانچه، القاعده بهطور خاموش، پایگاهها و دفاتر خود را در پنج ولایت از جمله کابل و ننگرهار احیا کرده است.
با این حال، پنتاگون روز ۲۴ اسد گفت که فعالیت گروههای تروریستی بهشمول داعش را در داخل و اطراف افغانستان «از نزدیک زیر نظر دارند.»
پیش از این، مقامهای امریکایی به کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان امریکا گفته بودند که اشراف بر فعالیت گروههای تروریستی در افغانستان را از طریق تجسس هوایی حفظ خواهند کرد.
به نظر میرسد که نگاه واشنگتن به توافقاتش با طالبان در دوحه تا حدی مثبت است و تصور میکند که طالبان به قول خود که گفته است به هیچ گروهی اجازه حمله به کشورهای دیگر را نمیدهد، وفادار خواهد ماند.
