همزمان با افزایش اختلاف میان رهبران طالبان، حبیبالله آغا، وزیر معارف این گروه و از چهرههای نزدیک به هبتالله آخندزاده، بر ضرورت اطاعت از 'امیر و عمل به دستورات اسلامی' تاکید کرد. او روز یکشنبه در ولایت پنجشیر گفت: «اطاعت از امیر اساس موفقیت نظام اسلامی است.»
براساس گزارش آژانس باختر، حبیبالله آغا روز یکشنبه در مراسم معرفی رئیس معارف طالبان در پنجشیر، بر اهمیت اطاعت از رهبر برای موفقیت «نظام اسلامی» تاکید کرد.
او گفت که هدف از تعیین رئیس جدید، «ارتقای نظام تعلیمی» و «تطبیق بهتر برنامههای تعلیمی امارت اسلامی در سراسر کشور است.»
این اظهارات در شرایطی مطرح میشود که سه سال و نیم پس از به قدرت رسیدن طالبان، اختلافات میان سران این گروه بهطور فزایندهای آشکار شده است. این گروه بارها گزارشها درباره نارضایتی مقامهای طالبان از دستورات و فرمانهای هبت الله را رد کرده است.
به تازگی عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه طالبان، در یک فایل صوتی منتشرشده از مقامهای این گروه خواسته است که از رهبر طالبان به شکلی پیروی نکنند که به او «رتبه پیامبری یا خدایی» داده شود.
استانکزی از طالبان خواست از «پرستش رهبر» خودداری کرده و از دستورهای «خلاف شریعت» پیروی نکنند.
یک هیئت اقتصادی اوزبیکستان در سفر به کابل اعلام کرد که برای ایجاد توازن در تجارت میان دو کشور، آماده واردات زغالسنگ از افغانستان هستند. بر اساس اعلام وزارت تجارت طالبان، در جریان این سفر قراردادهای تجاری به ارزش چهار و نیم میلیون دالر میان شرکتهای خصوصی دو کشور امضا شد.
نورالدین عزیزی، وزیر صنعت و تجارت طالبان، روز یکشنبه در دیدار با هیئت اقتصادی اوزبیکستان خواستار برگزاری نمایشگاههای مشترک تجاری شد و پیشنهاد داد سالانه حداکثر پنج نمایشگاه از محصولات و تولیدات داخلی دو کشور در مرکز تجارت بینالمللی ترمذ برگزار شود.
براساس خبرنامه وزارت تجارت طالبان، دو طرف همچنین درباره موضوعات مختلف از جمله نهاییسازی موافقتنامه تجارت ترجیحی، تاسیس و پیشبرد فعالیتهای کارخانه تولید سمنت در ولایت سمنگان و ایجاد خانه تجارت در هر دو کشور گفتوگو کردند.
وزارت تجارت طالبان اعلام کرد که این هیئت به منظور پیگیری تعهدات صورتگرفته در جریان سفر صدراعظم اوزبیکستان به کابل آمده است.
اوزبیکستان از شرکای نزدیک اقتصادی طالبان است. عبدالله عارفاف، نخستوزیر اوزبیکستان، در اگست ۲۰۲۴ به کابل سفر کرد و توافقنامههای تجاری و سرمایهگذاری به ارزش دو و نیم میلیارد دالر با طالبان امضا کرد. دو طرف گفتهاند که حجم روابط تجارتی را به سه میلیارد دالر افزایش میبخشند.
وزیر معادن طالبان در سفر به ولایت هلمند و نیمروز دستور داد تا روند بررسی و ارزیابی معادن لیتیوم و اورانیوم در این دو ولایت آغاز شود. هدف از این ارزیابیها، امکانسنجی بهمنظور استخراج این معادن اعلام شده است.
کارشناسان حوزه معادن، اما هشدار دادهاند که استخراج اورانیوم میتواند تهدید جدی برای محیطزیست باشد، بهویژه در شرایطی که افغانستان ظرفیت کافی برای مدیریت و استخراج معیاری این معدن را ندارد.
وزارت معادن طالبان روز یکشنبه اعلام کرد که هدایتالله بدری، وزیر معادن این گروه، هنگام بازدید از معادن لیتیوم در منطقه گودزره ولسوالی چهاربرجک در ولایت نیمروز، تیم مهندسی این وزارت را وظیفه سپرد تا بررسی این معادن را آغاز کند.
به گفته این وزارت، هدایتالله بدری همچنین از معادن اورانیوم در ولسوالیهای خانشین و دیشو در ولایت هلمند بازدید کرده و دستور بررسی این معادن را صادر کرده است.
اورانیوم و فقدان ظرفیت فنی در افغانستان
کارشناسان معادن معتقدند که طالبان در حال حاضر ظرفیت لازم برای مدیریت معادن را ندارد و تقلا برای استخراج اورانیوم در چنین شرایطی، بهنوعی ایجاد یک فاجعه زیستمحیطی است.
این موضوع را سخنگوی وزارت معادن طالبان نیز تایید کرد. او گفت که تخصص، زیرساخت و دانش برای استخراج را ندارند.
دکتر محمد تنها، پژوهشگر فناوری هستهای در آلمان، میگوید که در گذشته روسها و امریکاییها بررسیهایی در مورد ذخایر اورانیوم و لیتیوم در افغانستان انجام دادهاند و تمام اطلاعات آنها ثبت شده است.
او میگوید: «لیتیوم در جهان بسیار مورد نیاز است و افغانستان یکی از کشورهایی است که ذخایر زیادی از آن دارد و نیاز به استخراج آن احساس میشود.»
بااینحال، وی تاکید دارد که میزان اورانیوم موجود در افغانستان آنقدر نیست که استخراج آن از نظر اقتصادی توجیهپذیر باشد.
او توضیح میدهد: «در سطح جهانی، صد درصد اورانیوم استخراجی از ۲۰ کشور تامین میشود. ۵۰ درصد اورانیوم جهان تنها از پنج کشور و ۵۰ درصد دیگر از ۱۵ کشور دیگر تامین میشود. من هیچ اطمینانی ندارم که اورانیوم افغانستان ارزش استخراج داشته باشد.»
محمد تنها تاکید میکند که فرآیند استخراج اورانیوم پیچیده است، آسیبهای زیستمحیطی شدیدی به همراه دارد و افغانستان هیچ ظرفیت تخصصی برای مدیریت این روند ندارد.
او میگوید: «آسیبهای زیستمحیطی آن بسیار زیاد است، به حدی که محیطزیست را برای صدها، هزاران یا حتی میلیونها سال آلوده نگه خواهد داشت و مردم را در معرض سرطانها و بیماریهای مختلف قرار خواهد داد.»
او همچنین هشدار میدهد که اقدامات طالبان در زمینه استخراج معادن افغانستان کاملا فاقد شفافیت است: «صحبت از شفافیت در مورد حکومتی که خود بر پایه دروغ و غارت بنا شده، کاملا بیمعناست.»
معادن و تقلای طالبان برای مهار بحران مالی
عبدالقدیر مطفی، سخنگوی پیشین وزارت معادن افغانستان، میگوید که طالبان با بحران مالی روبهرو شدهاست و برای مهار این بحران به استخراج معادن روی آوردهاست.
او میگوید: «اورانیوم، لیتیوم و سایر معادن اغلب مواد معدنی استراتژیک و حیاتی هستند که در سطح جهانی مورد نیاز است. اما اینکه این منابع در افغانستان چگونه استخراج میشوند و تا چه اندازه استخراج صورت میگیرد، جای نگرانی دارد.»
وی درباره تجربه دو دهه گذشته میگوید: «در ۲۰ سال گذشته کارهای زیادی انجام شده و افغانستان این ظرفیت را داشت که منابع معدنی خود را شناسایی کند.»
اما او هشدار میدهد که در حال حاضر استخراج معادن در افغانستان به شکل بیرحمانهای انجام میشود و این نوع استخراج میتواند یک فاجعه زیستمحیطی عظیم به بار آورد.
او میگوید: «در شرایط فعلی، استخراج منابع معدنی افغانستان، چه آلومینیوم باشد، چه لیتیوم، در وضعیتی که ما یک نظام قانونی و ملی نداریم، کشور ما را به سمت یک بحران بزرگ سوق میدهد. آثار منفی این استخراج هنوز آشکار نشدهاند، اما با گذشت زمان، این اثرات منفی روشن خواهد شد.»
کارشناسان حوزه معادن هشدار میدهند که اگر روند خودسرانه استخراج معادن در افغانستان متوقف نشود، در آینده جلوگیری از آسیبهای ناشی از آن بسیار دشوار خواهد شد.
سفیر ایران از والی طالبان در بامیان خواست اجازه افتتاح شفاخانه ۱۲۰ بستر «امام خمینی» در این ولایت را از هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، بگیرد. دفتر والی طالبان در بامیان در خبرنامهای نوشت علیرضا بیکدلی گفته کار ساخت این شفاخانه تکمیل شده اما مشکلاتی سر راه افتتاح آن وجود دارد.
در خبرنامه به وضاحت نیامده که چه مشکلی بر سر راه افتتاح شفاخانه وجود دارد، اما از محتوای خبرنامه برمیآید که سفارت ایران منتظر است هبتالله آخندزاده اجازه بدهد که این شفاخانه به کار آغاز کند.
علیرضا بیکدلی روز یکشنبه، ۱۴ دلو در دیدار با عبدالله سرحدی، والی طالبان در بامیان گفت کار ساخت و تجهیز شفاخانه ۱۲۰ بستر امام خمینی در این ولایت به پایان رسیده است. او اضافه کرد که نصب تجهیزات پزشکی این شفاخانه نیز در آستانه تکمیل است.
طبق این گزارش، سرحدی به سفیر ایران وعده سپرده است تا پیرامون مشکلات در گشایش این شفاخانه با دفتر رهبری این گروه در قندهار رایزنی کند.
دفتر والی طالبان در بامیان نوشت که عبدالله سرحدی در دیدار با سفیر جمهوری اسلامی از «نبود تعصبات قومی و مذهبی» در بامیان اطمینان داده است. عبدالله سرحدی گفته شیعهها و سنیهای بامیان در غم و شادی همدیگر شریک اند در کنار هم قرار دارند.
سرحدی در گفتوگو با بیکدلی از جمهوری اسلامی خواست در زمینه اجرای پروژههای توسعهای و زیربنایی در بامیان توجه جدی کند.
دفتر والی طالبان در بامیان همچنان اضافه کرد که در این دیدار عبدالله سرحدی درباره مشکلات مهارجران افغان در ایران و گسترش روابط طالبان با جمهوری اسلامی گفتوگو کرده است.
انس حقانی، عضو شبکه حقانی، با نشر آیهای از قرآن به نخستین سفر خارجی احمد شرع، رئیسجمهور انتقالی سوریه، واکنش نشان داد. شرع چهار روز پس از آغاز ریاست دوره انتقالی به عربستان سعودی رفت؛ در حالی که هبتالله آخندزاده حدود سهونیم سال پس از رسیدن به قدرت هیچ سفر خارجی نداشته است.
احمد شرع در اولین سفر خارجی خود پس از انتصاب بهعنوان رئیسجمهور انتقالی سوریه، وارد عربستان سعودی شد و با محمد بنسلمان ولیعهد این کشور دیدار کرد. اسعد الشیبانی وزیر خارجه سوریه در این سفر او را همراهی میکند.
انس حقانی از چهرههای رسانهای طالبان، همراه با تصویری از دیدار شرع با بنسلمان، آیه ۵۵ سوره نور قرآن را منتشر کرده است.
محتوای این آیه قرآن درباره «وعده الهی» درباره «پیروزی مؤمنان صالح» است.
این واکنش در میانه اختلافات مقامات کابلنشین حکومت طالبان با هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان در قندهار، منتشر شده است.
هبتالله آخندزاده در جریان حدود سهونیم سال حکمروایی بر طالبان، به استثنای دیدار با نخستوزیر قطر، هیچ دیداری با مقامات عالیرتبه خارجی نداشته است.
از این جهت، او در شمار یکی از منزویترین حاکمان تاریخ افغانستان به شمار میرود.
بیشتر بخوانید: دنیای احمد شرع و ملا هبتالله؛ چرا این دو اسلام این قدر تفاوت دارد؟
او در این مدت هرگز در برابر رسانهها و انظار عمومی ظاهر نشده و مقامات طالبان را از ظاهر شدن در برابر دوربینهای رسانهها ممنوع میکند.
روش حکومتداری او مورد انتقاد شدید اعضای بلندپایه طالبان به شمول سراجالدین حقانی، وزیر داخله و برادر بزرگ انس حقانی قرار گرفته است.
در آخرین مورد، روز یکشنبه فایل صوتی تازهای از عباس استانکزی، معین سیاسی وزارت خارجه طالبان منتشر شد که از مقامهای این گروه خواست که از هبتالله آخندزاده، رهبر طالبان، به گونهای پیروی نکنند که به او «رتبه پیامبری و خدایی» داده شود.
عباس استانکزی، در این فایل صوتی از طالبان میخواهد که از «پرستش» رهبر خود خودداری کنند.
استانکزی مقامهای طالبان را به پیروی نکردن از دستورهای «خلاف شریعت» تشویق کرد و خطاب به هبتالله آخندزاده گفت: «ما بهخاطر تو نمیتوانیم وطن را خراب کنیم.»
معین وزارت خارجه طالبان اعضای این گروه را به سرپیچی از دستورهایی تشویق کرد که منجر به ویرانی افغانستان میشود.
او همچنین خطاب به رهبر طالبان میگوید: «تو تا زمانی رئیس من و امیرالمومنین من هستی که در راه خداوند برابر باشی. اگر از راه خداوند یک قدم آنطرف برداشتی، امیر من نیستی و تو را نمیشناسم.»
معین سیاسی وزارت خارجه طالبان میافزاید مردم به هبتالله آخندزاده «ایمان نیاوردهاند» و مثل او «صدها نفر» در تاریخ افغانستان آمده و رفته است و باز بهجای او افراد دیگری خواهد آمد.
او در بخشی از سخنانش درباره رهبری طالبان، آرزو میکند که افغانستان رهبرانی داشته باشد که «در راه خدا و رسول و بهخاطر منافع ملی کشور کار کنند.»
بیشتر بخوانید: شوریدن یک وزیر؛ چه چیزی به ستانکزی جرئت تاختن به ملا هبتالله را میدهد؟
با گذشت ۱۲ روز از سفر غیرمنتظره سراجالدین حقانی به امارات متحده عربی، وزیر داخله طالبان هنوز به افغانستان بازنگشته است. طالبان در دوم دلو اعلام کرد که سراجالدین حقانی همراه با عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات این گروه به امارات متحده عربی رفته است.
یک منبع معتبر در وزارت داخله طالبان تایید میکند که آقای حقانی همچنان به افغانستان بازنگشته است.
طالبان در آنزمان گفته بود که سراجالدین حقانی با شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس امارات متحده عربی در ابوظبی گفتوگو کرده است.
جزییات بیشتر این گفتوگوها روشن نیست.
بیشتر بخوانید: سفر غیر منتظره سراجالدین حقانی به امارات متحده عربی
ذبیحالله مجاهد، سخنگوی طالبان نیز گفته بود که در دیدار حقانی با شیخ محمد «موضوعات مورد علاقه دو کشور، ثبات متقابل، تقویت اقتصادی افغانستان و برخی موضوعات مهم دیگر مورد بحث و بررسی قرار گرفت.»
با گذشت ۱۲ روز از این سفر، منابع طالبان تاکنون از بازگشت سراجالدین حقانی از امارات متحده خبر ندادهاند.
در این مدت عباس استانکزی، معاون سیاسی وزارت خارجه نیز از ترس بازداشت به امارات فرار کرد. پس از ترک کابل فایلهای صوتی عباس استانکزی منتشر شد که در آنها از هبتالله آخندزاده به شدت انتقاد میکند.
هنوز روشن نیست که سفر سراجالدین حقانی به خارج از افغانستان به چه دلیلی به درازا کشیده و او در این مدت مشغول چه کاری است.
مقامهای طالبان در این باره توضیحی ندادهاند، اما انس حقانی امروز در اشاره به دیدار احمد شرع و محمد بن سلمان، آیه ۵۵ از سوره نور درباره «وعده الهی» درباره «خلافت و پیروزی مؤمنان صالح» را منتشر کرد.
انس حقانی هیچ توضیحی در این باره نداد، اما برخی انتشار این یادداشت در شبکه اجتماعی اکس را به اختلافاتی که شبکه حقانی با هبتالله آخندزاده دارد، پیوند دادهاند.
بیشتر بخوانید: شوریدن یک وزیر؛ چه چیزی به ستانکزی جرئت تاختن به ملا هبتالله را میدهد؟
