د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت ویاندې زهرا بلوڅ پرون پنجشنبه په یوې خبري ناسته کې وویل، هېواد یې تل غواړي افغانستان د سیمې په سوداګرۍ او انرژۍ برخه کې ارتباطي سرچینه وي.
هغې وویل:« پاکستان په دوامداره توګه د یوه سولهییز، سوکاله او باثباته افغانستان لپاره خپله اراده ښودلې او هیله یې دا ده، چې افغانستان په سیمه کې د سوداګرۍ او انرژۍ د ارتباطي سرچینې په توګه راڅرګند شي.»
هغه وایي:« پاکستان د افغانستان د وضعیت په باب په غونډو او هغو تګلارو کې برخه اخیستې، چې موخه یې په افغانستان کې د سولې ملاتړ و او پاکستان لا هم له افغانستان سره ډیالوګ او مذاکرو ته ژمن دی.»
پاکستان په وروستیو کې څو- څو ځلې تور پورې کړی، چې پاکستاني طالبان د افغانستان له خاورې په پاکستان کې بریدونه پلانوي، هغه تور چې د طالبانو حکومت رد کړی دی.
تمه کېږي، چې د ملګرو ملتونو امنیت شورا د جمعې په ورځ د مرغومي اتمه د افغانستان په اړه ناسته جوړه کړي. دغه ناسته به د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي همغږي کوونکي فریدون سېنرلي اوغلو د ارزونې پرېکړه لیک د مسودې په اړه رایه ورکړي.
د دغه پرېکړه لیک مسوده د جاپان او متحده عربي امارتو لهخوا جوړه شوې.
د ملګرو ملتونو سرمنشي انتوني ګوترېش د نومبر په نهمه په یوه لیک کې امنیت شورا ته د ملګرو ملتونو د ځانګړي همغږي کوونکي راپور وړاندې کړ.
نوموړي په خپل راپور کې ویلي، د نړۍوالو مکلفیتونو مراعات او د یوه جامع اساسي قانون د جوړولو د پروسې پیل به له طالبانو سره د نړۍ د اړیکو د عادي کېدو لامل شي.
د ملګرو ملتونو سرمنشي په افغانستان کې د بشري حقونو وضعیت ته هم اشاره وکړه.
د ملګرو ملتونو سازمان په اپرېل میاشت کې ترکي ډیپلوماټ فریدون سینیرلي اوغلو د دغې ارزونې مسوول وټاکه او له هغه یې غوښتي، چې په نومبر میاشت کې خپل راپور وړاندې کړي.
دغه نوی پرېکړه لیک چې نن د رای ورکولو لپاره وړاندې شوی، د افغانستان لپاره به د یوه نوي ځانګړي استازي د ټاکلو غوښتونکی هم شي.
ویل شوي، چې د نړۍوالو او افغان اړخونو ترمنځ د اړیکو د لا زیاتې همغږۍ لپاره باید ځانګړی استازی وګومارل شي.
د بین الافغاني مذاکراتو مخته وړل به هم د ملګرو ملتونو د دغه ځانګړي ماموریت استازي د کارونو یوه برخه وي.
خو د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر تر دې وړاندې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د استازي ټاکل رد کړي دي.
بلوڅ پرلت کونکي وایي، که په یوه اونۍ کې یې غوښتنې و نه منل شي بېرته بلوچستان ته ځي او د خپل ولس سره به د راتلونکي ګام لپاره سلا مشورې وکړي. بلوڅ پرلت کوونکي وايي، له حکومته یې غوښتي چې د دوی غوښتنې دې د ملګرو ملتونو د یو پلاوي سره په ګډه وارزوي او حل لارې دې ورته بیامومي.
دوی وايي، که په یوې اونۍ کې یې غوښتنې و نه منل شوې؛ نو بېرته بلوچستان ته ستنېږي او د خپل ولس او سیاسي ګوندونو سره به په ګډه د راتلونکي ګام په اړه سلا مشورې کوي.
بلوڅ پرلت وهونکي وايي، چې حکومت دې د دوی نسل وژنه او د خلکو د تري تم کېدو په اړه دې د ملګرو ملتونو په شتون کې له دوی سره یو هوکړه لیک لاسلیک کړي.
د پرلت کوونکو د ډلې مشرې ماه رنګ بلوڅ پرون ناوخته یوې خبري ناستې ته وویل، چې په تېره یوه اوونۍ کې په پلازمېنه کې له دوی سره انساني چلند نه دی شوی، د دې پر ځای چې حکومت د دوی بشري غوښتنې ومني له دوی سره یې د زور زیاتي، ربړونې او بندي کولو لړۍ پیل کړې ده.
اغلې بلوڅ وویل، سره له دې چې حکومتي چارواکي د دوی د بندي شویو ټولو ملګرو د خلاصون خبره کړې؛ خو وايي اوس هم د دوی یو شمېر ملګري بندیان دي.
پرلت کوونکو پاکستان حکومت ته ګوت څنډنه وکړه، که د دوی غوښتنې و نه منل شي؛ نو ټول بلوڅان به په یوه خوله او یو اواز سره راپورته کېږي او د خپلو حقونو غوښتنه به کوي.
دوی وايي، زموږ غوښتنې پر حقه دي موږ د خپلو خلکو د تری تم کېدو او نسل وژنې د مخنیوي غوښتنه کوو زموږ بندیان دې راخوشې کړای شي او هغه اداره چې د پاکستان د حکومت لهخوا د ترهګرۍ سره د مبارزې په نامه جوړه شوې هغه دې ژر تر ژره لغوه کړای شي.
دوی وایي، دغه اداره حکومت د بلوڅانو د نسل وژنې لپاره جوړه کړې ده.
د بلوڅو دغه برلت او لاریون له هغه وروسته پیل شو، چې په تېره نومبر میاشت کې د بلوچستان ایالت په تربت کې، د دغې سیمې خلکو د صوبې د ترهګرۍ ضد څانګې «سي ټي ډي» پر چارواکو تور ولګاوه، چې د ۲۴ کلن بلاڅ بلوڅ تر وژنې وروسته یې په هغه د پنځه کیلوګرامه چاودېدونکو توکو د درلودلو تور لګولی و.
د خوست ښوونکي وايي، د امر باالمعروف لهخوا د ازموینې اخیستنه د دوی لپاره سپکاوی دی او دې کار ته به هیڅکله غاړه کېنږدي. په پام کې ده، چې د شنبې په ورځ د مرغومي په نهمه نېټه د امر بالمعروف چارواکي د خوست ولایت له ټولو ښوونکو څخه ازموینه واخلي.
د خوست ښوونکي وايي، دوی چې هر یو یې لسګونه کاله د ښوونې په برخه کې تجربې لري او په زرګونه زدهکوونکي یې روزلي، دې ته حاضر نه دي چې اوس دې بیا له سره له دوی څخه ازموینه واخیستل شي.
دوی وايي، په خوست کې د پوهنې ریاست او نورې اړونده ادارې شته او داسې ادارې هم شته چې کلونه، کلونه یې د ښوونکو تدریس ارزولی؛ خو د امر بالمعروف په نامه څو کسه چې د ښوونې په برخه کې هیڅ ډول تجربه نه لري له دغو تجربه لرونکو ښوونکو څخه ازموینه اخلي.
د دغه شان ازموینو اخیستنه په نورو ولایتونو کې د سختو مخالفتونو سره مخامخ شوې وه، چې په یو شمېر ولایتونو کې د ښوونکو د مخالفتونو له امله لغوه شوې وه؛ خو په خوست ولایت کې د ښوونکو د مخالفتونو سره، سره ویل کېږي چې دغه ازموینه اخیستل کېږي.
سره له دې چې د دغې ازموینې په اړه ډېر جزییات هم نه دي ورکړل شوي، چې په څه ډول او کومه بڼه به اخیستل کېږي او څه وړ پوښتنې به په کې وي؛ خو د خوست ښوونکي وايي چې د ښوونکو د ارزولو له پاره د پوهنې وزارت دنده لري، چې د هغوی د سویې مالومولو له پاره دغه شان ازموینې واخلي.
دغه ښوونکي وايي، طالبان هڅه کوي په دې توګه د خپلو مدرسو د فارغانو له پاره د ښوونکو څوکۍ تشې کړي او د دغو تجربه لرونکو ښوونکو پر ځای دغه نوي فارغ شوي طالبان پر دندو وګوماري.
په افغانستان کې ښوونکي تر بل هر چا لږ امتیازات لري او د هغو ماشومانو او تنکیو زلمیانو او ځوانانو د روزنې چارې ترسره کوي، چې د دغه هېواد راتلونکی د هغوی په لاس کې دی.
یو شمېر شنونکي وايي، طالب واکمنان په لوی لاس غواړي د ښوونې او روزنې دغه بهیر له ننګونو سره مخامخ کړي او په افغانستان کې ښوونیز پڅ بهیر نور هم ټکنی او په ټپه ودروي.
د پاکستان لوړپوړي اقتصادي فورم د پنجشنبې په ورځ د لوړې کچې مشورتي غونډې وروسته وویل، چې د ترکمنستان، افغانستان، پاکستان او هند د ګازو پایپ لاین یوه "ډېره ضروري" پروژه ده چې باید پرته له ځنډه پیل شي.
دغه پایپ لاین به د منځنۍ اسیا د انرژۍ بډای هېواد ترکمنستان د افغانستان له لارې پاکستان او هند سره ونښلوي او تمه کېږي، چې د ګالکینیش څخه د ۱۸۰۰ کیلومتره (۱۱۲۵ میل) په اوږدو کې به هر کال ۳۳ ملیارد متر مکعب طبیعي ګاز ولېږدوي.
تېره ورځ په اسلام اباد کې د خزانې سرپرست وزير شمشاد اختر په مشرۍ د اقتصادي همغږۍ کميټۍ (ایسيسي) غونډه وشوه، چې په کې د ټاپي او نورو اقتصادي چارو په اړه مشورتي فورم سره خبرې اترې وشوې.
د پاکستان د مالیې وزارت په یوه بیان کې وویل:« فورم ولیدل، چې ټاپي یوه ډېره اړینه پروژه ده او باید پرته له ځنډه پیل شي.»
د ټاپي د اصلي تړون له مخې به پاکستان، افغانستان او هند په سلو کې ۱۵ او ترکمنستان ۸۵ سلنه ګاز ولري.
د ګازو د پلور او پېر د اوسني تړون له مخې، د ګازو د لېږد نقطه د افغانستان-ترکمنستان پوله ده، چې پاکستان غواړي د پاکستان-افغانستان پولې ته یې ولېږدوي.
پاکستان، چې د وارداتي ګازو له کمښت سره مخ دی، سږکال یې د برېښنا تولید په داسې یو اقدام کې کم کړ چې اقتصاد یې زیانمن کړ، لکه څنګه چې د انفلاسیون د لوړېدو او د اسعارو د راټیټېدو سره مخ شو.
د پاکستان د جمیعت علمای اسلام ګوند مشر مولانا فضل الرحمان افغانستان ته د خپل سفر نېټه اعلان کړې او ویلي یې دي، تر هغې چې په پاکستان کې پارلماني ټاکنې نه وي ترسره شوي سفر نه شي کولای.
سره له دې چې کابل ته د مولانا فضل الرحمن د سفر په اړه لا له وړاندې په رسنیو کې ګڼ راپورونه خپاره شوي وو؛ خو هغه وايي چې ښايي د نوموړي سفر افغانستان ته د نوي کال د فبرورۍ په اتمه نېټه ترسره شي.
مولانا دا هم ویلي، چې افغانستان ته د هغه سفر موخه د اسلام اباد او په کابل کې د طالبانو تر منځ د ترینګلو اړیکو بیا رغول دي.
تر دې وړاندې د طالبانو مرکزي ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي و، چې په اسلام اباد کې د دغې ډلې شارژدافیر مولانا فضل الرحمن ته د کابل د سفر بلنه ورکړې وه او موخه یې هم دا ښودلې وه، چې مولانا کولای شي چې په پاکستان کې د افغان طالبانو په اړه د منفي تبلیغاتو مخه ونیسي.
مولانا فضل الرحمان تر دې وړاندې د یوې خبرپاڼې په خپرولو ویلي و، چې طالبانو ور څخه د دوی او اسلام اباد تر منځ د منځګړیتوب غوښتنه کړې؛ خو طالب ویاند ذبیح الله مجاهد همدومره ویلي و چې مولانا فضل الرحمن یو اغېز لرونکی شخصیت دی.
د افغانستان او طالبانو تر منځ اړیکې هغه مهال ترینګلې شوې، چې په پاکستان کې وسلهوالو په ګڼو بریدونو کې د دغه هېواد امنیتي ځواکونه په نښه او هغوی ته یې درنه مرګ ژوبله واړوله.
پاکستان د دغو بریدونو د پړې ګوته نېغ په نېغه طالبانو ته ونیوله او ادعا یې وکړه، چې طالبانو په افغانستان کې د دوی مخالفو وسلهوالو ډلو ته پټن ځایونه ورکړي او دغه وسلهوال بریدونه له هماغې خاورې پلانیږي.
د افغانستان لپاره د امریکا مخکېني استازي زلمي خلیلزاد ویلي، چې دا اړیکې د لا خرابېدو لور ته روانې دي او په کار ده چې دواړه لوري یو لړ هوکړو ته سره ورسېږي.
خلیلزاد ویلي، چې که پاکستان طالب رژیم د پاکستاني طالبانو تحریک ته په پناه ورکولو تورنوي؛ طالب رژیم هم ادعا لري چې پاکستان یې پر ضد د داعش خراسان څانګې څخه ملاتړ کوي.
