د کاناډا د کډوالو چارو وزارت وایي، په ۲۰۲۴ کال کې دا د افغان کډوالو لومړنۍ جوپه ده چې هغه هېواد ته لېږدول کېږي. د کاناډا د کډوالو وزارت په اېکس پاڼه لیکلي، چې ۲۹۵ تنه افغان کډوال په یوې چارتر شوې الوتکه کې له اسلام اباده ټورنټو ته ورسېدل.
کاناډا په تېرو دوو کالو کې افغان کډوال له پاکستان، تاجکستان او متحده عربي اماراتو څخه په چارتر الوتکو کې لېږدولي، چې تر دا مهاله یې شمېر تر ۴۰ زرو رسېدلی دی.
د دغه هېواد د کډوالو چارو وزارت ويلي، په روان کال کې به د نورو افغانانو د کډوالۍ دوسیې وارزوي او د هغوی په لېږد کې به هم ورته چاره ترسره کړي.
طالبانو او پاکستان د تورخم له لارې د بار وړونکو موټرو پر تګ راتګ بندیز لګولی، چې ورسره د تورخم په ښارګوټي کې سوداګریز فعالیتونه هم په ټپه ودرېدل. په ننګرهار کې د طالبانو د اطلاعاتو او کلتور مشر منلې، چې د تورخم دروازه نن سهار د پاکستان له لوري یوځل بیا د ټرانزیټ پرمخ وتړل شوه.
د هغه په وینا، د دروازې تړلو لامل د پاکستان له لوري د بار وړونکو موټرو چلوونکو د پاسپورټ او ویزې غوښتنه ده، چې د افغان حکومت له لوري هم له پاکستاني موټر چلوونکو د ویزې او پاسپورت غوښتنه کېږي او اوس لپاره دواړو خواوو ته د موټر تګ راتګ بند دی.
په پېښور کې هم د ګمرک چارواکي وایي، د تورخم په دروازه د بار وړونکو موټر چلوونکو لپاره په پاسپورټ او ویزې تګ راتګ پرېکړه یې پلي کړې ده.
په دغه ګمرک کې سرچینو افغانستان انټرنشل پښتو ته ویلي، د پاسپورټونو پرته پاکستان ته د افغان موټر چلوونکو د ننوتو مخه نیول شوې ده.
سرچینې وایي، له دې وروسته به یوازې هغه موټر چلوونکي پاکستان ته داخلېدای شي، چې پاسپورټونه لري.
د دغه نوي ګام له اخیستو سره سم له افغانستانه سلګونه بار وړونکي لارۍ هغې غاړې ته اېسارې پاتې دي.
اوسمهال د تورخم دواړو غاړو ته سوداګریز فعاليتونه ځنډول شوي دي.
د پېښور د ګمرک په وینا، د بار وړونکو موټرو چلوونکو لپاره د پاسپورټ او ویزې شرط لا دمخه نافذ شوی و؛ خو بیا وروسته یې دوی ته د یوې میاشتې وخت ورکړ او د دغه ضرب الاجل د پای ته رسېدو سره سم د تورخم دروازه وتړل شوه.
د افغانستان او پاکستان د سوداګرۍ د ګډې خونې اجرایوي مشر نقیب الله صافي هم د دروازې د تړل کېدو پخلی کړی او دا کار یې د دواړو هېوادونو تر منځ په سوداګریزو چارو کې خنډ بللی دی.
په پلازمېنه کابل او د افغانستان په یو شمېر نورو ولایتونو کې د «بې حجابۍ» په تور د ښځو د نیولو په تړاو د بېلابېلو غبرګونونو په لړ کې د شنبههای ارغواني په نوم غورځنګ وایي، دا ډول کړنې ستر جرم دی چې طالبان یې ترسره کوي.
دغه غورځنګ په هغې خبرپاڼه کې چې پرون یې خپره کړې ویلي:« د طالبانو دغه ظالمانه عمل د ښځو د کنټرول او ځپلو او د هغوی د حقونو، عدالت او ازادۍ د له منځه وړلو ښکاره هڅه ده.»
په خبرپاڼه کې دا رنګه راغلي، چې طالبان د خپلې خوښې حجاب په پلي کولو سره دا پیغام ورکوي چې د ښځو ټول واک باید د دوی سره وي، چې دا په نني پېر کې د هیچا لپاره د منلو نه دی.
دغه غورځنګ په نړۍوالې ټولنې غږ کړی، چې د طالبانو د دغو خپلسریو مخه ونیسي او د افغانستان د ښځو په ملاتړ ودرېږي.
په افغانستان کې د ښځو د حقونو یو شمېر فعالانې وایي، د طالبانو د خوښې د حجاب پر سر د مېرمنو د نیولو او ځورولو لړۍ د کابل تر څنګ نورو ولایتونو ته هم غځېدلې او د هرې ورځې په تېریدو سره دغه خپلسرې کړنې نورې هم مخ په زیاتېدو دي.
تر دې وړاندې په کابل کې د ملګرو ملتونو استازولۍ هم د دغو خپلسرو نیونو په اړه اندېښنه ښودلې وه او د خبرپاڼې په خپرولو سره یې ویلي و، چې طالبانو په کابل او یو شمېر نورو ولایتونو کې د بې حجابۍ په تور یو شمېر ښځې او نجونې نیولې او ځورولې دي.
خو د یوناما له دغې خبرپاڼې وروسته د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد دغه اندېښنې بې ځایه ګڼلې وې او ویلي یې و:« یوه ډله مېرمنې چې له هېواده بهر د ځینو کړیو لهخوا په کابل او ولایتونو کې د بې حجابۍ د ترویج لپاره استخدام شوې وې، ونیول شوې او تر سپارښتنې وروسته خوشې شوې دي.»
خو یو شمېر شنونکي بیا وايي، په ټوله کې د بې حجابۍ په تور د ښځو نیول او بنديانول د افغانستان د دودیزې ټولنې سره اړخ نه لګوي او دغه شان کړنې نه اسلامي بڼه لري او نه هم د بشري حقونو سره برابرې دي.
دوی وایي، طالبان په دغه شان کړنو سره د خپلې واکمنۍ عمر نور هم لنډوي او خلک نور هم ترېنه واټن اخلي.
د جمعیت علمای اسلام په اېکس پاڼه راغلي، چې مولانا فضل الرحمان د جمعې په ورځ د طالبانو د کورنیو چارو له وزیر سره وکتل. مولانا فضل الرحمان په دغې لیدنه کې ویلي، چې د دواړو هېوادونو د کورني او بهرني ټیکاو په اړه یې خبرې اترې کړې دي.
مولانا فضل الرحمان ویلي، چې ولس یې د افغانانو سره هر راز همکارۍ ته چمتو دی.
ورته مهال سراج الدین حقاني په دغې لیدنه کې د افغانستان د کورني امنیتي وضعیت په اړه معلومات ورکړل.
مولانا فضل الرحمان د طالبانو د کورنیو چارو وزیر ته وویل، زموږ د سفر موخه په دواړو هېوادونو کې د کورني او بهرني ټیکاو راوستل دي« د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ زیاتوالی به د سولې او سوکالۍ لامل شي.»
سراج الدین حقاني هم له پاکستان سره د ښو اړیکو لرلو هیله څرګنده کړه.
د حقاني له قوله ویل شوي:« موږ غواړو، چې د پاکستان او افغانستان تر منځ د سرحدي مسایلو په اړه د همکارۍ او خبرو اترو له لارې پرمخ لاړ شو.»
مولانا فضل الرحمان د جنورۍ په اوومه نېټه افغانستان ته سفر کړی و، چې د دغه سفر په لړ کې یې له بېلابېلو طالب چارواکو سره خبرې کړې دي.
خو تېره ورځ د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت وویل، چې د مولانا له دغه سفره ملاتړ نه کوي، هغه په شخصي سفر تللی؛ خو له ستنېدو وروسته به ترې بشپړ مالومات واخلي.
د عزیزي بانک خاوند میرویس عزیزي اعلان کړی چې په افغانستان کې د انرژۍ د تولید او ترانسپورټ په برخو کې لس میلیارده ډالره پانګونه کوي. ښاغلي عزیزي د جمعې په ورځ – مرغومې ۲۲ مه –په خواله رسنۍ ایکس کې لیکلي چې دغه پانګونه د راتلونکو پنځو کلونو لپاره پلان شوې ده.
نوموړي ویلي، چې د دغې پانګونې یوه برخه به د ۵۰۰۰ تر ۶۰۰۰ ميګاواټه برېښنا توليد لپاره وکارول شوي او بله برخه به يې د اورګاډي پټلۍ جوړولو ته په پام کې ونيول شي.
ښاغلي عزیزي ویلي چې په نږدې راتلونکي کې به د دوی د سوداګریزې ډلې تخصصي ټیمونه افغانستان ته راشي او د دې پانګونې د موخو په اړه به له چارواکو سره خبرې وکړي.
دغه پانګه وال چې تر ډېره په متحده عربي اماراتو کې سوداګري کوي وايي چې په دې پانګونې سره به په افغانستان کې شاوخوا یو لک کسانو ته د کار زمینه برابره شي.
هرات ته د ښاغلي عزیزي له سفر وروسته په دغه ولایت کې د طالبانو د والي ویاند نثار احمد الیاس د یادې پانګونې په اړه د ایکس ټولنیزې رسنۍ له لارې یو پیغام خپور کړ چې وروسته د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد د ښاغلي الیاس دغه پیغام تایید کړ او ویې ویل چې ښاغلی عزیزي په پام کې لري په راتلونکو ورځو کې د لس میلیارده ډالرو پانګونې چارې پیل کړي.
ښاغلي عزیزي په خپل یادښت کې په مستقیمه توګه د طالبانو ډلې ته اشاره نه ده کړې او د خپلې پرېکړې جزیات یې نه دي روښانه کړي.
ميرويس عزيزي ویلي، چې هرات زلزله ځپلو لپاره د استوګنې د یو ښارګوټي د پرانیستې په موخه یې افغانستان ته یو ورځينی سفر کړی. نوموړي په هرات کې له خونړۍ زلزلې وروسته د دغې پېښې له قربانیانو سره د ۲۰۰ میلیونه افغانیو مرسته اعلان کړې وه. ښاغلي عزيزي ویلي چې په څه کم څلورو مياشتو کې يې د هرات زلزله ځپلو ته ٣٠٠ نوي کورونه جوړ کړي او پر خلکو يې وېشلي دي.
دا په داسې حال کې ده چې د ۱۴۰۰کال په زمري میاشت کې د طالبانو تر واکمن کیدو وروسته ګڼو کورنیو او بهرنیو پانګوالو له افغانستانه خپلې پانګې ایستلې دي.
د طالبانو له خوا د رسنیو د سانسور په اړه د نړۍیوالو بنسټونو له غبرګونونه وروسته، د طالبانو د حکومت ویاند ذبیح الله مجاهد ویلي، چې د دیکتاتورۍ او سانسور له لارې حکومت نه کېږي.
هغه د طالبانو د بنسټونو له ویاندویانو وغوښتل چې له رسنیو سره دې ښې اړیکې ولري.
د هغه ویډیو له مخې چې د طالبانو تر کنټرول لاندې ملي ټلویزیون د پنجشنبې په ورځ - د مرغومې ۲۱ مه - په خپله اېکس پاڼه خپره کړه، د طالبانو ویاند دغه څرګندونې د دغې ډلې د ویاندویانو لپاره په یوه روزنیز ورکشاپ کې کړي دي.
په دغه ورکشاپ کې ښاغلي مجاهد د طالبانو ویاندویانو ته ویلي چې له رسنیو سره دې « دوستانه چلند» وکړي او له خبریالانو سره دې معلومات شریک کړي.
هغه د طالبانو تر کنټرول لاندې ادارو ویاندویانو ته ویلي: «سانسور مه کوئ. د تاریخ په اوږدو کې ډېری دیکتاتور رژیمونه تېر شوي. دیکتاتورۍ سره نظامونه دوام نه کوي. په زور حکومت نه کېږي او د فشار په وسیله د خلکو زړونه نه ګټل کېږي.»
د طالبانو ویاند زیاته کړه چې د افغانستان له پخواني حکومت سره د جګړې پر مهال یې هم له هغو رسنیو سره ښې اړیکې درلودې چې «امریکا ته یې کار کوو».
هغه د طالبانو ویاندویانو ته ویلي: «که تاسو یو چا ته سپکاوی کوئ او پر هغوی فشار راوړئ، ایا هغوی لیوني دي چې ستاسو مثبت مطالب خپاره کړي؟»
ذبیح الله مجاهد په داسې حال کې د طالبانو د ویاندویانو پر چلند نیوکه کړې، چې د بې پولې خبریالانو سازمان په دې وروستیو کې افغانستان د خبریالانو لپاره یو له خطرناکو هېوادونو څخه بللی دی.
د ۱۴۰۰ لمریز کال د زمري په میاشت کې د طالبانو له واکمنۍ له پیلیدو وروسته په زرګونو خبریالان او د رسنیو کارکوونکي له هېواده وتلو ته اړ شوي او یا هم بې روزګاره شوي او ډېری رسنۍ تړل شوې دي.
پر طالبانو د خبریالانو د نیولو له امله د خبریالانو د ملاتړو بنسټونو له خوا په کراتو نیوکې شوي دي.
