اشرف غني: افغانستان کې له ځنګلونه ظالمانه استفاده کیږي
د افغانستان پخواني ولسمشر محمد اشرف غني د ځنګلونو په اړه په یو پوډکاسټ کې ویلي، چې افغانستان کې له ځنګلونو ظالمانه استفاده کیږي او د دغه هیواد ځنګولونو په تیرو لسیزو کې خوار ډیر زیان لیدلی دی.
د افغانستان پخواني ولسمشر محمد اشرف غني د ځنګلونو په اړه په یو پوډکاسټ کې ویلي، چې افغانستان کې له ځنګلونو ظالمانه استفاده کیږي او د دغه هیواد ځنګولونو په تیرو لسیزو کې خوار ډیر زیان لیدلی دی.
هغه وايي، چې افغانستان د ۲۰ مې پیړۍ په اخري ۲۲ کلونو کې، د شوروي له یرغله وروسته، د خپلو ځنګلونو څلورمه برخه له لاسه ورکړې وه.
“د ځنګلونو ځینې برخې د پوځي عملیاتو په ترڅ کې په ډیرې بې رحمانه توګه پرې شوې، بل خوا ولس وږی او تږی و، نو د ځان د تودولو لپاره یې ځنګلونه پرې کړل. د ځنګلونه یوه بله برخه بیا پاکستان ته قاچاق کیده.”
ښاغلی غني وايي، په تیر وخت کې په بغلان، کندز، تخار، سمنګان، بلخ، سرپل، جوزجان او بادغیس کې پریمانه ځنګلونه وو، خو اوس دغه کچه خورا راټیټه شوې ده. هغه وايي، د فاریاب ولایت مرکز میمنه دومره شنه وه چې نږدې یو میلیون پسونه یې درلودل، خو د اقلیمي بدلون له امله دغه وضعیت بدل شوی دی.
ښاغلی غني وايي: “د اقلیم بدلون د خلکو د کار له طریقې سه تړاو لروده، بدبختانه زمونږ د یو نسل تسلسل له بل نسل سره د طبیعي زیرمو د محافظت په برخه کې ډیر وحشیانه او ظالمانه و. د ځنګلونو استفاده هم ډیره ظالمانه وه. مونږ د شیرین بویې په شان خپل ډیر ارزښتانه بوټي له بیخه ویستل چې په سیمه ییزو مارکیټونو کې یې وپلورو.”
د پخواني ولسمشر په وینا، بدخشان، تخار، سمنګان، بلخ، فاریاب، بادغیس او هرات ولایتونو چې وړاندې د پستې د ځنګلونو یو دهلیز و، خو د وروستيو اسنادو له مخې، په تخار کې د پستو ځنګلونه په مطلقه توګه له منځه تللي، او په بادغیس کې په شدیده توګه کم شوي دي او د دغې سیمو ځنګلونو ډیر لوی زیان لیدلی دی.
نوموړی وايي، په بغلان، کندز او تخار کې هم ځنګلونو د ۱۹ مې پیړۍ په پرتله په پراخه کچه زیان لیدلی دی، بل خوا کونړ، نورستان، خوست، پکتیا، پکتیکا، لوګر او ننګرهار کې هم ځنګلونو پراخه صدمه لیدلې ده.
پخوانۍ ولسمشر وايي، خلک باید ونې او ځنګلونه لکه خپلو بچیانو غوندې وګڼي او په دې پوی شي چې د دوی د لمسیانو او ګړوسیانو ژوند دغو ځنګلونو پورې تړلی، که نه نو افغانستان نه به یوه سحرا جوړه شي.
هغه وايي، چې د ملګرو ملتونو بیلابیلو موسسو او امریکایانو تر یو میلیارد ډالر د افغانستان په اطلاعاتي منابعو لګولي، خو اکثره یې بې ګټې دي.
نوموړي وايي، چې د افغانستان د ځنګولونو، څرځایونو او نورو بیلابیلو برخو په اړه ډیر معلومات شته دی، خو دغه معلومات په منسجم دول کله هم نه دی راټول شوی چې د استفادې وړ وي.
په دغه لیک کې د افغانستان په تړاو د سیمه ییزې اجماع پر رامنځته کېدا ټینګار شوی او له ملګرو ملتونو غوښتل شوي، چې د افغانستان د اوسني کړکېچ د هواري لپاره د یوې لارنقشې د جوړولو لپاره ځانګړی استازی وټاکل شي.
په لیک کې ویل شوي، چې په لنډه موده کې افغانان د بشري حقونو او انساني کرامت څخه د سرغړونې په ګډون له ګڼو ستونزو سره مخ دي.
د جمهوري غوښتونکو خوځښت زیاته کړې ده، چې د طالبانو له خوا د پخواني دولت له غړو سره غیر انساني او خشن چلند شوی، چې مستندې قضیې یې ثبت شوي.
په لیک کې ویل شوي: " په ځانګړې توګه د طالبانو تر کنټرول لاندې زندانونو کې له ښځو سره د ناوړه چلند راپورونه د افغاني، اسلامي او نړۍوالو انساني ارزښتونو سره په ټکر کې دي؛ موږ له ملګرو ملتونو څخه غوښتنه کوو، چې مداخله وکړي او دا ډول سرغړونې ودروي."
دغه خوځښت د ملګرو ملتونو سرمنشي ته ویلي، چې په افغانستان کې د انجونو او ښځو لپاره د زده کړې او کاري فرصتونو څخه انکار یوه جدي اندېښنه ده، چې د ملګرو ملتونو تر نظارت لاندې د نړۍوالو میکانیزمونو له لارې د اسلامي او غیر اسلامي هېوادونو له خوا اقدام ته اړتیا لري.
په دغه لیک کې په ایران او پاکستان کې له افغان کډوالو سره د ناوړه چلند یادونه هم شوې ده او پکې راغلي: "هغه افغانان چې په ګاونډیو هېوادونو؛ لکه ایران او پاکستان کې مېشت دي د وژنو، شکنجې، د شتمنیو ضبطولو او جبري بېرته ستنول له ننګونو سره مخ دي".
د افغانستان جمهوري غوښتونکو پر ملګرو ملتونو غږ کړی، چې خپل نفوذ وکاروي او ډاډ دې تر لاسه کړي، چې یاد هېوادونه نړۍوالو معیارونو ته غاړه کیږدي او دا ظلمونه ودروي.
په لیک کې زیاته شوې: "پر افغانانو د ظلم، ستم او غیر انساني چلند دغه ستونزې د ټولو نړۍوالو بشري حقونو او انساني کرامت خلاف دي."
په دغه لیک کې په بشري برخه کې د ملګرو ملتونو له مرستې مننه شوې او ویل شوي، چې افغانان د نړۍ مرستې ته اړتیا لري او نړۍواله ټولنه باید خپله مرسته ونه سپموي.
په دې وروستیو کې د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په خپل کلني راپور کې ویلي وو، چې د طالبانو په بندخونو کې یو شمېر زنداني مېرمنې د جنسي تېري ښکار شوي او ۱۶ مېرمنې حامله شوې دي.
په ورته وخت کې په ایران او پاکستان کې له افغان کډوالو سره روان چلند هم د یو شمېر بشري حقونو د بنسټونو پام ځانته را اوړولی دی.
ښاغلي هاشمي زیاته کړه: دغه ښوونځی چې یو نیم کال وړاندې د اسلام اباد په (بي ۱۷) سیمه کې د افغان کډوالو ماشومانو لپاره جوړ شوی و، دمګړۍ یې ۴۰۰ زدهکوونکي لرل چې د شاوخوا ۳۰ ښوونکو لهخوا ورته زدهکړې ورکول کېدې.
ښاغلی هاشمي وایي، دوی د افغانستان د تعلیمي نصاب له مخې ماشومانو ته درس ورکاوه او هغوی ته یې د انګلیسي ژبه هم ور زده کوله، چې په دغه ښوونځي کې ټولې زدهکړې وړیا وې.
ښاغلي هاشمي دا هم وویل، تر دې مهاله د دوی مالي لګښت په بهر کې د یو شمېر افغانانو لهخوا تمویلېده چې دا مهال دغه مرستې بندې شوې او تر راتلونکې یوې میاشتې دوی کولای شي د ښوونځي کرایه پرې کړي.
پاکستان ته ډېر کډه شوي افغانان د خپلو ماشومانو د زدهکړو له امله اندېښمن دي.
دوی وايي، په پاکستاني ښوونځیو کې د فیس د پرې کولو وس نه لري او تر دې مهاله نړۍوالې ټولنې هم دې برخې ته لازمه پاملرنه نه ده کړې.
