پخوانی سناتور او د سیمه ییزو چارو شنونکی
د اګست په ۱۵ په افغانستان کې د جمهوري نظام د پرځېدو او د طالبانو د واکمنۍ ۳ کاله پوره کېږي. طالبان تر اوسه خپلې واکمنۍ ته موقت حکومت وايي، ترڅو خلک په دې طمع وساتي چې د ټوپک په زور راغلې د جبر، استبداد او اختناق دوره موقته ده او په راتلونکي کې به دغه نظام د اصلاح لور ته لاړ شي.
خو افغانانو ته ښه په یاد دي چې د طالبانو وړومبۍ موقته واکمني هم تر اخره د برچې په زور چلیدونکې زورواکي پاتې شوې وه.
ښځې هم دغه رنګه د معارفو او د ژوند د ټولو چارو نه بهر ساتلی شوې وې او د طالبانو په امارت کې تر اخرې ورځې هیڅ قسمه اصلاح چا په سترګو نه ولیدله .
له نولسمې پیړۍ راهیسې پرافغانستان راغلو تاړاکونو او یرغلونو باندې د پوهیدلو لپاره دا لازمه ده چې بنیادم د روسي څارانو یا تزارانو او د انګلیسي امپراتورۍ تر مینځ د غلبې شخړه په لنډه توګه یاده کړي، چې په اصطلاح د لویې لوبې په نوم یادیږي.
روسي څارانو له شپاړسمې عیسوي پېړۍ راهیسې دا تصمیم درلود چې خپله امپراتوري د شرق لوري ته یعنې د منځنۍ اسیا خوا ته وغځوي.
بالاخره هغوی په نولسمه پیړۍ کې د منځنۍ اسیا په اشغالولو بریالی شول.
په عینې زمان کې د انګلیسانو امپراتوري د هند د نیمې وچې شمال غرب خوا ته د روسي امپراتورۍ د مخه نیولو په پلمه راغله.
د افغانانو د درانه مقاومت په وجه یې ټول افغانستان اشغال نه کړی شو، خو د افغانستان په ځینو شرقي، جنوبي او جنوب غربي سیمو یې ګیډه واچوله.
په شلمه پیړۍ کې د روسي امپراتورۍ ځای شوروی اتحاد ونیو او د بریتانیاپر ځای امریکا د انګلو ساکسیون هیوادونو د ډلې مشري په لاس کې واخسته.
دغه تش په نوم لویې لوبې ادامه وکړه. افغانستان د زبرځواکونو په دې لوبه کې بې طرفي غوره کړه او د غرب په کومک جوړیدونکی پاکستان د غرب په نظامی پایګاه بدل شو.
افغانستان کې د شاهي نظام او د سردار محمد داود خان د جمهوریت له پرځېدو وروسته د زبرځواکونو د ساړه جنګ لوبه توده شوه.
شوروي اتحاد افغانستان د خپلو عسکرو په رالیږلو اشغال کړ او د امریکا په مشرۍ غربیانو د میلیاردونو ډالرو په پانګونه په خپله پوځي پایګاه پاکستان کې د جهاد په نوم جنګي فابریکې پرانستلې او دواړو خواوو د خپلې غلبې او سیالۍ د جنګونو لپاره افغانستان د جنګ په میدان بدل کړو.
دغه جنګي فابریکې له افغانستان د شوروي عسکرو د وتلو نه وروسته هم چالان پاتې شوې، په دغو جنګي فابریکو کې وړومبی د مجاهدینو په نوم جنګ سالاران تولید شول، بیا د هغوی ځای ناستي طالبان هم د پاکستان په عیني فابریکو کې زیږیدلي دي.
طالبان د پاکستان او د غرب په پانګونه جوړه شوې نیابتی ډله او پروژه ده چې پاکستان پرې په افغانستان کې ستراتیژیکه ژورتیا لاس ته راوړی ده.
غرب له طالبانو د چین او روسیې سره په نوې سړه جګړه کې د منځنۍ اسیا په بې ثباتولو کې له طالبانو او د هغوی له «میلمنو» تروریستي ډلو استفاده کول غواړي.
د دوحې د معاملې په وسیله د پاکستان میشتو طالبانو په افغانستان کې د پچکاري کولو هدف هم دغه دی، کوم خلک چې فکر کوي طالبان د خپلو مربیونو یعنې پاکستانی جنرالانو سره مخالف دي ایا هغوی دا نه ویني چې پاکستان په ډیورنډ کرښه دواړو غاړو ته پرتو قبایلو باندې د عبور او مرور لپاره د ویزې او پاسپورټ شرط « کوم چې حتا د ډیورنډ په معاهده کې هم نه وو » د طالبانو د همکارۍ په وجه تحمیل کړ.
دا د ډیورنډ د استعماري ناخوالې د پاسه دویم استعماري ګام دی، چې د افغانستان ضعیف نه ضعیف حکومت به هم نه و منلی، خو طالبانو د چمن د لس میاشتني پرلت او د لکونو خلکو په احتجاج سپڼ ونه کړ او پاکستان هغه ګټه وکړه چې په تیرو ۷۷ کلونو کې یې نه وه کړې.
د دې نه وروسته د ډیورنډ کرښې د نه منلو دعوې تش د خولې باد دی، بلې خوا ته دا هم جالبه ده چې چین ډاډه دی چې هغه به د افغانستان غني طبیعي منابع او زیرمې د پاکستان په کومک د طالبانو د غیرمشروع واکمنۍ نه خپلو صنعتونو ته د اومو موادو په توګه په ارزانه بیه تر لاسه کړي.
د نجونو پر زدکړو او کار بندیز
د افغانستان په داخل کې د خپلو خارجي مربیونو لپاره د طالبانو عمده لاس ته راوړنه د افغانستان ملي هویت زیانمنول دي.
د اسلام د کلیمې لاندې د افغانستان درې رنګه تاریخي ملي بیرغ او د الله اکبر د شعار د تکرار سره د افغانستان ملي سرود له منځه وړل یې وړومبی ګام و، چې ورپسې اساسي قانون ختمول، د ملي قهرمانانو د عکسونو مخونه تورول او د ملي ابداتو سپکول وشول.
د دغو علامتونو او نښو نښانو نه پرته د پاکستان نه بهر، بیل او ازاد مملکت څنګه وجود لرلی شي؟
د جینکیو په تعلیم بندیز لګول او د هیواد د نیم نفوس یعنی د ښځو د کار روزګار او ژوند او ژواک نه بهر ویستل په افغانستان باندې یو بل مرګونی ګوزار دی، چې په اوږده موده کې افغانستان بهرني بردګۍ او اسارت ته برابروي.
په نړۍ کې د پنځوسو شاوخوا اسلامي مملکتونه دي، خو په دې ټولو کې د طالبانو نه پرته بل یو هیواد هم داسې نشته چې ملي هویت ونه لري، اساسي قانون ونه لري، جینکۍ په کې تعلیم ونه کړی شي او خلک یې څه نه څه حقوق ونه لري.
په درې کلونو کې طالبانو یو وار هم د افغانستان وګړو نه د نظام او حکومت په باره کې د هغوی د نظر او رضا پوښتنه ونه کړه.
دویی وازې د پاکستاني استخباراتو سره خپلې پټې اړیکې، د امریکا څخه راتلونکې د ډالرو کڅوړې، د چین په لاس د افغانستان د معدنیاتو لیلامي او له روسانو سره راشه درشه خپل مشروعیت ګڼي.
د طالبانو د عمومي عفوې دروغ هم اوس په کامله توګه افشا شوي، داسې ورځ نه تیریږي چې د افغانستان په مختلفو سیمو کې د پخواني حکومت د مامورینو د وژل کیدو خبر نه را رسي.
د اولس د غړو د غیر انساني شکنجې عکسونه بوږنونکي دي، تر دې چې اوس خو د طالبانو هغه پخواني لابيګران هم د هیواد نه په تیښته دي، چې وړومبی ډیر په شوق د طالبانو د امارت د خدمت په خیال ورغلي وو.
لوږه ، فقر او بې چارګي د دې د پاسه دي، چې د یوه غټ بشرين اورین شکل یې غوره کړی دی.
که د افغانستان ټول وګړي پاسپورټ ولري او د هیواد نه د بهر وتلو زمینه ورته مساعده شي، نو سړی په پوره ډاډ دا ویلې شي چې ټول افغانان به بهر را وځي او طالبان او د هغوی امارت به سکوټ یوازې پاتې شي، ځکه چې د دریو کلونو تجربو نه خلک په دې پوهه شوي، چې دا امارت نه بلکې اسارت دی.
یادونه: افغانستان انټرنشنل - پښتو د یوې بې پرې رسنۍ په توګه د ټولو لیکوالو نظریاتو ته درناوی لري؛ خو د چا د نظر ملاتړ نه کوي.
