طالبان د امریکا د نوي ولسمشر ډونالډ ټرمپ له ادارې سره تازه اړیکو ته هیله من دي او غواړي د افغانستان بانک کنګل شویو څه باندې ۹ میلیارده ډالره شتمنیو ته لاسرسی ومومي. د طالبانو د قطر دفتر رییس بلومبرګ ته وویل، چې دوی له ټرمپ غواړي دې غوښتنې ته ځواب ووايي.
شاهین په امریکا کې د افغانستان بانک کنګل شویو څه باندې ۹ میلیارده ډالره شتمنیو په اړه وویل، « موږ غواړو چې د افغانستان بانک ټولې کنګل شوې زیرمې له کنګل حالته و اېستل شي او بېرته موږ ته وسپارل شي.»
شاهین زیاته کړې، چې « موږ د ټرمپ له دولت سره د نویو اړیکو په لټه کې یو او د ټرمپ له دولت نه غواړو چې دې غوښتنې ته ځواب ووايي».
بلومبرګ وايي، روښانه نه ده چې له واشنګټن سره د اړیکو د ښه والي په تړاو د طالبانو هیلې څومره واقعي دي.
ډونالډ ټرمپ په ۲۰۲۰ کال کې له افغانستان نه د امریکايي ځواکونو د وتلو په تړاو له طالبانو سره د لومړي هوکړه لیک په چارو کې منځګړتوب وکړ او خپل د بهرنیوچارو وزیر مایک پمپیو یې له طالب مشرانو سره د مخامخ خبرو اترو لپاره دوحې ته ولېږه.
خو له افغانستان نه د امریکايي ځواکونو نامطلوب وتل د ټرمپ په ټاکنیزو منډو ترړو کې څو ځله مطرح شوي.
د بلومبرګ د رپوټ له مخې، ټرمپ تازه په افغانستان کې پخوانی پوځي او د پنټاګون سلاکار مایک والټز د خپل نوي امنیتي سلاکار په توګه غوره کړی چې د طالبانو په تړاو د راتلونکي دولت پر دریځ اغیز پرې ایستلای شي.
له متحده ایالتونو سره د طالبانو نورمالې اړیکې دې ډلې ته توان ور کوي چې د خپل ګوښه حکومت د نړیوال رسمیت لپاره هڅې ګړندۍ کړي.
امریکا او د هغې لویدیزو ملاتړو طالبانو ته له دې وړاندې په ډاګه کړې چې د نړیوال تعامل لپاره باید د بشرحقونو په تړاو ځواب ووايي او دا ډاډمنه کړي چې په افغانستان کې هیڅ ترهګره ډله وده نه کوي. خو برعکس په افغانستان کې د بشري حقونو وضعیت کړکېچن شوی او طالبانو پر ښځو لا ډېر بندیزونه لګولي دي.
د امریکا اوسني ولسمشر جوبایډن د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته د افغانستان بانک شتمنۍ کنګل کړې او د افغانستان د واکمنانو په توګه یې د طالبانو له رسمیت پېژندنې ډډه وکړه.
بایډن وروسته هوکړه وکړه چې د کنګل شویو زېرمو درې اعشاریه پنځه میلیارده ډالر په سویس کې د افغانستان خپلواک صندوق ته ولیږي او نیمې نورې د سپټمبر د ۱۱مې پېښې د قربانیانو کورنیو ته بېلې کړي.
د افغانستان بانک کنګل شوې شتمني شاوخوا ۹ نیم میلیارده ډالره کیږي، چې ډېره برخه یې د نیویارک د پانګو په فدرالي بانک او پاتې نوره د سویس په بانکونو کې ساتل کېده.
مایک والټز په افغانستان کې له ۲۰۰۰ تر ۲۰۰۴ کلونو تر منځ د امریکا له پوځ او ځانګړو ځواکونو د افسر په توګه د ترهګرۍ ضد مبارزه او د افغان ځواکونو د مشاور په توګه دندې ترسره کړې.
والټز د امریکا د مرستیال ولسمشر ډیک چیني سره د ترهګرۍ ضد مشاور په توګه هم دنده ترسره کړې، چې هغه د افغانستان لپاره د متحده ایالاتو په پالیسۍ او ستراتیژۍ جوړولو کې ښکېل و.
د امریکا د ملي امنیت سلاکار د امریکا په حکومت کې یو پیاوړی چارواکی وي، چې په امریکا کې د ډېرو لوړ پوړو دولتي چارواکو برعکس د هغه ټاکل د مشرانو جرګې تایید ته اړتیا نه لري.
د تېر کال په سلواغې میاشت کې، د افغانستان د سولې لپاره د امریکا پخوانی ځانګړی استازی زلمی خلیلزاد د کانګرس یوې استماعیه غونډې ته ورغوښتل شوی و، هغه ویلي و چې طالبان د القاعدې او داعش په ځپلو کې بریالي شوي، چې ښاغلي والټز پرې نیوکه وکړه او ویې وویل: «د یوې ترهګرې ډلې د له منځه وړلو لپاره په بلې ترهګرې ډلې تکیه کول خطرناک او لویه تېروتنه ده.»
مایک والتز دا مهال د امریکا د استازو په جرګه کې د فلوریډا ایالت استازی دی او د ډونالډ ټرمپ کلک ملاتړی دی.
۵۰ کلن مایک والټز خپلې پوځي او سیاسي تجربې په خپل یوه کتاب «جنګي ډیپلوماټ: له واشنګټن څخه تر افغانستان پورې د شین خولي سرتیري جګړې» کې خپرې کړې دي.
والټز له افغانستانه د امریکا د وتلو په اړه د جوبایډن پر ادارې سختې نیوکې کوي او دغه بهیر یې «شرموونکی» بللی دی.
هغه د تیر کال په مئ میاشت کې د کانګرس یوې استماعیه غونډې ته دا هم وویل چې طالبان د پخوانیو افغان سرتیرو وژلو او ځورولو ته دوام ورکوي.
دغه امریکايي چارواکي د تېر کال په وږي میاشت کې فاکس نیوز ته ویلي و چې په افغانستان کې القاعده د طالبانو د حکومت او د امریکا د تجهیزاتو په مرسته یو ځل بیا را ژوندۍ شوې او د «بن لادن خوب» یې پوره کړ.
مايک والټز زياته کړه، چې امريکايي ځواکونه به په راتلونکي کې له ترهګرۍ سره د مبارزې لپاره افغانستان ته راستانه شي.
د سرچینې په خبره طالبانو له تېرو دوو ورځو راهیسې د یادو فابریکو د برېښنا د پرې کولو چارې پیل کړي دي.
سرچینه زیاتوي، که څه هم طالبانو تر دې وړاندې فابریکه لرونکو ته ویلي و، چې له اوسنیو بېلونو سره خپل پخواني پورونه هم په قسطونو خلاصولی شي، خو یادې ډلې اوس دغو کسانو ته ویلي، چې باید خپل ټول حسابونه او پورونه خلاص کړي.
له کندهار څخه سرچینې افغانستان انټرنشنل - پښتو ته دغه راز ویلي، طالبانو اوسمهال ان پر هغو فابریکو برېښنا بنده کړې، چې یوازې دوه ورځې وړاندې یې بېلونه راغلي و.
دا په داسې حال کې ده، چې په کندهار ولایت کې د طالبانو د برېښنا حوزوي رياست مطبوعاتي مسوول بیا د دغې ډلې تر واک لاندې باختر خبري اژانس ته ویلي، چې د هغو ۲۲ فابریکو میټرونه قطع شوي، چې تعرفه یې رهایشي وه، خو د برېښنا استفاده په سوداګریزو ځایونو کې کېدله.
نوموړي ویلي، چې له دغو فابریکو څخه د اوو فابریکو د برېښنا مزې له دې امله پرې شوي، چې د میټرونو د ستونزو تر څنګ یې له دوو دورو څخه زیات د برېښنا بېلونه نه وو ورکړي.
په کندهار ولایت کې د طالبانو د برېښنا حوزوي رياست مطبوعاتي مسوول همداراز زیاته کړې ده، چې ځایي مسوولانو تېره اونۍ د فابریکو له مسوولینو سره په کتنه کې له دوی څخه په جدي توګه غوښتي و، چې خپل مخکیني حسابونه ژر تر ژره خلاص کړي.
د افغانستان انټرنشنل - پښتو د سرچینې په خبره، فابریکه لرونکو باید په څلورو قسطونو کې خپل پورونه خلاص کړي وای، خو په دې وروستیو کې فابریکه لرونکو و نه شو کړای خپل پورونه خلاص کړي.
د راپورونو له مخې، ډېری دغه فابریکې د یخ د تولید په برخه کې فعالیتونه لري.
په کندهار ولایت کې اوسمهال شاوخوا ۴۰ فابریکې فعالې دي، چې ډېری یې بیا د طالبانو د حکومت په رامنځته کېدو سره جوړې شوي دي.
طالبانو په داسې حال کې د برېښنا د بېلونو د ورکړې په برخه کې فشارونه زیات کړي، چې د دغې ډلې تر واک لاندې برېښنا شرکت ویلي، چې که د جمهوري نظام پخواني چارواکي او سیاستوال د برېښنا د لګښتونو له درکه خپل پورونه ور نه کړي، د دوی کورونه او شتمنۍ به ضبط کړي.
د یاد شرکت عمومي اجرایوي رییس عبدالباري عمر وویل، چې د تیر نظام پر دولتي ادارو، چارواکو او زورواکانو ۱۳ میلیارده افغانۍ د برېښنا پورونه پاتې چې تر اوسه یې نه دي ورکړي.
د ۲۰۲۲ کال په اکتوبر کې د برېښنا شرکت اعلان وکړ، چې ۶۸۱ میلیونه ډالره پورونه یې راغونډ کړي دي.
دغه پیسې ډیری له پخوانیو سیاستوالو، شرکتونو او سوداګریزو او صنعتي کمپنیو راټولې شوې وې.
د دغه وزارت په وینا، د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر له نیمايي څخه د ۲۰۲۴ کال د نوامبر تر ۱۱ مې پورې، پر لبنان باندې د اسراییلو د بریدونو په پایله کې لږ تر لږه ۳ زره ۲۴۳ تنه وژل شوي او ۱۴ زره ۱۳۴ تنه ټپیان شوي دي.
بل خوا، په منځني ختیځ کې د جکړو په دوام سره، د جرمني هوايي شرکت لوفتانزا ویلی، چې په غزه او لبنان کې د روانو جګړو له امله به تل ابیب ته د خپلو الوتنو ځنډول د ډسمبر تر ۱۵مې پورې وغځوي.
د لوفتانزا د الوتنو په ځنډولو کې د هغې ټول فرعي شرکتونه شامل دي، چې اسراییل او منځني ختیځ ته الوتنې کوي.
تهران ته د دغه شرکت الوتنې د راتلونکي کال د فبرورۍ تر ۱۲مې نېټې پورې ځنډول شوې دي.
د لبنان پلازمینې بیروت ته بیا د لوفتانزا الوتنې د ۲۰۲۵ کال د مارچ تر ۱۰ پورې ځنډول شوي.
