خبریال او د چارو شنونکی
د سه شنبې په ورځ ناوخته د پاکستان د ملي عمل پلان کمېټې په بلوچستان ایالت کې د بلوڅ بېلتون پالو ډلو خلاف پوځي عملیات تصویب کړل. بلوچستان په دې وروستیو کې د ناکراریو او بلوڅ جنګیالیو د مرګونو بریدونو شاهد دی چې اصلي تمرکز یې پر چینايي پروژو او په دغه ایالت کې د چین پر ګټو دی.
د بلوچستان عملیات د «عزم استحکام» په اډانه کې اعلان شوي، چې د روان کال په جون کې لومړي وزیر شهباز شریف تایید کړي وو. دغه پرېکړه داسې مهال کیږي چې په بلوچستان او خیبر پښتونخوا په ځانګړې توګه قبایلي سیمو کې د جنګیالیو ډلو فعالیتونه پراخ شوي او امنیتي ځواکونو ته یې درنده مرګ ژوبله اړولې ده.
د پاکستان لومړي وزیر شهباز شریف د ایالتي او مرکزي حکومتونو د چارواکو او د پوځ د استازو په غونډه کې وویل چې « دا یوازې د ترهګرۍ ضد جګړه نه ده، بلکې د پاکستان د راتلونکي جګړه ده».
په دې غونډه کې اصلي تمرکز د بلوڅانو پر ازاد پوځ، د بلوچستان ازادۍ جبهې او براس شوی او دا ډلې د پاکستان امنیت،حیاتي اقتصادي پروژو، سوداګریزو لارو او د چین پاکستان د څو میلیارد ډالري اقتصادي کوریډور پروژې، په ټوله کې ددغه هېواد اقتصادي ودې ته ستر ګواښ ګڼل شوې دي.
پوځ د جنګیالیو ایکو سیسټم په نښه کوي
د پاکستان د ملي عمل پلان کمیټې د پرېکړو پر بنسټ به د بلوچستان عملیات د جنګیالیو ډلو د شبکو پر له منځه وړومتمرکز وي او دغه راز د ترهګرۍ ضد جګړې ملي اداره به بېرته فعاله کیږي چې په مرکز، ایالتونو او ولسوالیو کې په ملي او سیمه ییزه کچه له دغو عملیاتو سره په همغږۍ عمل وکړي.
د پاکستان د پوځ لوی درستیز دې ناستې ته ویلي، چې « په ترهګرۍ ضد جګړه کې هر پاکستانی یو سرتېری دی، څوک چې د پاکستان امنیت ګواښي، ځواب به یې وویني». پوځي چارواکو ویلي چې دا یوازې د جنګیالیو د له منځه وړو عملیات نه دي بلکې هغه «ایکو سیسټمونه» به هم له منځه وړي چې جنګیالیو ډلو ته د ودې لارې برابروي.
دغه پوځي عملیات به له سیاسي، امنیتي او اقتصادي بدیلونو سره مل وي چې د عملیاتو له اړخه رامنځته کېدونکې اغیزې جبران کړای شي. په ناسته کې د عزم استحکام عملیاتو لرلید هم وړاندې شوی، چې د بې ثباتۍ پر وړاندې د نظامي، سیاسي او اجتماعي-اقتصادي لارو پر یو کولو متمرکز دی.
پاکستان د چین فشارونو ته غاړه ږدي
په جنوبي وزیرستان کې د ۲۰۰۲ کال او په شمالي وزیرستان کې د ۲۰۱۴ کال عملیاتو په اړه چې ډېری پکې چین ضد جنګیالي په نښه شول، داسې اټکل دی چې دغه عملیات د بیجنګ او امریکا تر ګډو فشارونو لاندې ترسره شول. د نویو عملیاتو «عزم استحکام» په برخه کې هم پاکستانی پوځ د بیجنګ تر شدید فشار لاندې دی.
د اکتوبر میاشتې په وروستیو کې په پاکستان کې د چین سفیر د خبریالانو له لارې اسلام اباد ته پیغام ولېږه، چې د امنیت په برخه کې عملي ګامونه واخلي. وروسته یې په یوه غونډه کې د بیجنګ او اسلام اباد ترمنځ د ګډ امنیتي میکانیزم په اړه خبرې وکړې، چې د شنونکو په باور، بیجنګ غواړي د خپلو وګړو او پروژو د خوندیتابه لپاره پاکستان ته امنیتي کمپنۍ ولیږي.
چین پاکستان ته دوه انتخابونه پر وړاندې اېښي: یا د جنګیالیو او چین ضد ډلو خلاف عملیات وکړي او یا بیجنګ ته اجازه ور کړي چې پخپله د خپلو میلیارد ډالري پروژو د خوندیتابه لپاره امنیتي ځواکونه راولي. د پاکستان لپاره دویم انتخاب ځکه د منلو وړ نه دی چې د بهرني ځواک په حضور کې د جهادي ډلو لپاره د اشغال پر ضد د جهاد او بلواوو پلمه په لاس ورځي، له همدې امله یې دویم انتخاب ته، سره له دې چې اسلام اباد ته په سیاسي، امنیتي او اقتصادي لحاظ دروند تمامیږي، مخه کړې ده.
چین به د نومبر په وروستیو کې پاکستان ته خپل ترهګرۍ ضد روزونکي او جنګیالي استوي چې له پاکستاني پوځ سره ګډ تمرینات وکړي. دغو تمریناتو ته «د ترهګرۍ ځپنې ګډ ضربتي عملیات» نوم ورکړل شوی چې ټول تمرکز به یې په بلوچستان کې د پیلېدونکو عملیاتو لپاره پر جنګي ستراتیژۍ، پلان جوړونه او تمرین وي.
پاکستان دامهال په دوو جبهو- بلوچستان او خیر پښتونخوا- کې له امنیتي ننګونو سره مخ دی.
پوځي ستراتیژیستان نه غواړي پوځ هممهاله په دواړو جبهو کې جګړې ته کښېوځي، ځکه په دې توګه ددې دواړو جبهو ترمنځ د اتحاد امکان دی، چې د بې ثباتۍ په پراخولو سره پوځ او امنیتي ادارې د تاوتریخوالي په مدیریت کې له ننګونو سره مخ کوي او جګړه اوږدیږي.
بلوچستان د قبایلي سیمو په پرتله د پاکستان لپاره په څو دلایلو لومړیتوب دی. لومړی چین تر ټولو ډېر په دغه ایالت کې ښکیل دی او غواړي خپلې اقتصادي ګټې او پر پروژو کړې پانګونې خوندي کړي. دویم، بلوڅ وسله وال د پاکستان او ایران دواړو لپاره ګواښ دی او د تهران او اسلام اباد د ګټو له ټکر سره سره، چې یو د هند په ملاتړ چابهار او بل د چین په ملاتړ ګوادر بندر ابادول غواړي، دواړې خواوې په دې پوهیږي چې په دې سیمه کې ناکرارۍ د دواړو هېوادونو ټیکاو ګواښي او بهرنیو عواملو ته لار پرانیزي. برعکس په پښتونخوا کې وضعیت متفاوت دی، ځکه طالبان د ټي ټي پي په ځپلو کې د اسلام اباد همکاري نه کوي، یا یې له توان نه بهر ده.
د روان میلادي کال په جنوري میاشت کې تهران او اسلام ابادد یوه او بل په خاوره کې ناڅاپي بریدونه وکړل او دواړو خواوو د بلوڅ جنګیالیو مرکزونه هدف وګرځول، خو په اپرېل کې دواړو اړخونو هوکړه وکړه چې د ترهګریزو کړنو د مخنیوي لپاره پر ګډه پوله خپلې ترهګرۍ ضد هڅې سره همغږې کړي. دواړو خواوو خپلې اړیکې بېرته نورمال حالت ته راوستې او د دواړو هېوادونو ترمنځ د بیلتون پالو ډلو خلاف هڅې چټکې شوې.
د نومبر په لومړیو کې په اسلام اباد کې د پاکستان د پوځ له لوی درستیز سره د ایران د بهرنیو چارو وزیر له کتنې دوه ورځې وروسته داسې رپوټونه خپاره شول، چې پاکستان او ایران پر پوله د قاچاق وړونکو پرضد ګډ عملیات کړي. ایراني پوځي چارواکو وویل چې دوی د تېل وړونکو په جامه کې ځانمرګي وژلي دي.
د همکاریو دې نوې فضا اسلام اباد دې ته هڅولی، چې له تهران سره پر پوله خپلې هڅې همغږې کړي او بلوڅ جنګیالي، چې د پخوا په څېر په افغانستان کې پټنځایونه او سیاسي او امنیتي ملاتړ نه لري، محاصره کړي. طالبان د خپل مذهبي کرکټر له مخې له بلوڅو جنګیالیو سره خواخوږي نه لري او هند هم هغسې نفوذ نه لري، چې ددې جنګیالیو لپاره په سیمه کې د شاتګ جبهه رامنځته کړي. په همدغه دلیل او د بلوچستان جغرافیا ته په کتو، پاکستان ته په قبایلو کې تر پوځي عملیاتو د بلوچستان عملیات د مدیریت وړ او لومړیتوب برېښي.
پاکستان د بریټانیايي هند له تجربو په ګټنې سره، د وزیرستان په څېر وړه سیمه کې هم هممهاله په شمالي او جنوبي وزیرستان کې یوځايي عملیات نه دي کړي، ځکه د دغسې دوه جبهه یي جګړو مدیریت او بریالي کېدل ننګوونکي دي.
طالبانو ته سور څراغ
اسلام اباد د همدې اونۍ په اوږدو کې د افغانستان لپاره د چین او روسیې د ځانګړو استازو کوربه و. پاکستاني چارواکو مسکو او بیجنګ ته روښانه کړې، چې د افغان طالبانو حکومت د دوی د مخالفو وسله والو ډلو کوربه توب کوي.
سره له دې چې د اوس لپاره چین په قبایلي سیمو کې پوځي عملیات خپل لومړیتوب نه ګڼي، ځکه د کابل له اړخه ډاډمن دی چې تر نفوذ لاندې ډلې یې په پښتونخوا کې د بیجنګ ګټې نه ګواښي، خو په نږدې راتلونکي کې د عزم استحکام عملیاتو دویم ډګر قبایلي سیمې، په ځانګړې توګه شمالي او جنوبي وزیرستان دی. د قبایلي سیمو عملیات به ددې سیمو جغرافیا، جوړښتونو او په افغانستان کې یوې ملاتړې جبهې یا جغرافیا درلودو له امله اوږده او ډېر لګښته وي.چین هم ښايي دې ته لېواله نه وي چې ددغسې عملیاتو په لګښتونو کې ښکیل شي.
څومره چې پاکستان په بلوچستان کې بوختیږي او سیمې تصفیه کوي، په همغه کچه به په قبایلي سیمو کې د ټي ټي پي او نورو جنګیالیو ډلو نفوذ او حضور ډېریږي. القاعده به هڅه وکړي چې په خپلو فعالیتونو کې د ازاد لاس درلودو لپاره له خپلو ملاتړو ډلو سره بېرته وزیرستان ته ستنه شي.
خو دا به د کابل او اسلام اباد ترمنځ اړیکې نورې هم ترینګلې کړي، ځکه پاکستاني چارواکو په تکرار ویلي، چې د افغانستان په داخل کې هم خپل مخالفان په نښه کولای شي. د پاکستان د ملي عمل پلان په ناسته کې د جنګیالیو ډلو د « ایکو سیسټم» له منځه وړو یو پیغام په کابل کې د طالبانو واکمن حکومت ته دی چې د پاکستاني طالبانو په ملاتړ تورن دی.
سره له دې چې د طالبانو مشر ملا هبت الله اخوندزاده د یوه فرمان له لارې د وسلو د قاچاق د مخنیوي لپاره ځانګړی فرمان صادر کړی او درپوټونو له مخې خپل یو شمېر جنګیالي یې د ټي ټي پي له لیکو سره له یوځای کېدو راګرځولي، اسلام اباد له دې ګامونو ډاډمن نه دی او دا احتمال نه شي رد کېدلی چې په قبایلي سیمو کې تر عملیاتو وړاندې د ډیورنډ کرښې په اوږدو کې د ټي ټي پي او نورو پاکستاني جنګیالیو مرکزونه په نښه شي.
پاکستان به د ضرب عضب عملیاتو تجربو ته په کتو، چې پاموړ پایلې یې نه درلودې، دا ځل د پاکستاني جنګیالیو ملاتړې جبهه له منځه وړي او دا جبهه د اسلام اباد د ادعاوو پر بنسټ، له ډیورنډ کرښې پورې په افغانستان کې ده.
