ملګرو ملتونو ویلي، چې د ملګرو ملتونو د سرمنشي ځانګړې استازې روزا اوتنبایوا به د مارچ په لسمه د افغانستان په اړه د امنیت شورا ته وینا وکړي. دغه غونډه به د ډنمارک د نوبتي مشرۍ لاندې ترسره شي.
ملګرو ملتونو تر اوسه پورې د امنیت شورا په غونډه کې د یوناما د مشرې د وینا په اړه جزیات نه دي ورکړي.
د ملګرو ملتونو د امنیت شورا په تېره غونډه کې له افغانستان څخه د داعش د ګواښ په اړه خبرداری ورکړل شوی و.
په پاکستان کې د افغانستان انټرنشنل خبریال رفعت الله اورکزی وایي، په تورخم کې د دویم ځل لپاره پیل شوې جګړه، چې د شپې په لسو بجو د دواړوو خواوو ترمنځ پیل شوې وه؛ تر سهاره پورې روانه وه. د دغې نښتې د زیانونو په اړه بېلابېلې شمېرې خپریږي.
رفعت الله اورکزی وړاندې وایي، چې په تورخم کې په تازه نښتو کې د شپږو سرتېرو په ګډون لږ تر لږه اته کسان ټپیان شوي او یو موټر چلوونکي بیا د «زړه د حملې» له کبله ساه ورکړې ده.
اورکزي په سیمه کې د پاکستان سیمه ییزو سرچینو له قوله ویلي، چې د طالبانو خوا ته بیا یو طالب وژل شوی او اوه تنه نور ټپیان دي.
خو په پاکستان کې ځینو امنیتي سرچینو بیا ویلي، چې په دغې جګړه کې درې طالبان وژل شوي دي.
سرچینې زیاته کړې، چې د افغان طالبانو یو قوماندان ضیاالرحمان هم د وژل شویو کسانو په ډله کې دی.
خو د طالبانو د کورنیو چارو وزارت بیا د وړمې شپې د جګړې په اړه ویلي و، چې په دغې نښته کې یو طالب وژل شوی او دوه تنه نور بیا ټپیان دي.
طالبانو د تېرې شپې د جګړې په اړه لا جزیات نه دي خپاره کړي.
په تورخم سرچینې وایي، داسې اټکلونه کېږي چې ښایي دغه جګړه نن یو وار بیا له سره پیل شي.
په سیمه کې د افغانستان انټرنشنل خبریال اورکزي وايي، چې که څه هم د دغو نښتو په لړ کې د دواړه خواوو ترمنځ خبرې اترې نهدي بریالۍ شوې؛ خو ښایي نن د دواړه خواوو ترمنځ خبرې یوار وار بیا له سره پیل شي.
ورته مهال په خیبر کې د بېلابېلو قبیلو قومي مشرانو او مخورو د دواړو ګاونډیو هېوادونو ترمنځ د شته ستونزو د حل لپاره د منځګړیتوب وړاندیز کړی دی.
له بلې خوا سرچینې وایي، چې د دغې نښتې له امله ځایي خلک د ځان ژغورلو لپاره خپلو مېنو پرېښودو ته اړ شوي دي.
په لندي کوتل کې هم پاکستاني ځایي چارواکو خلکو ته سپارښتنه کړې، چې د جګړې تر بشپړ درېدو دې له کورونو نه وځي او ځانونه دې په امن ځای کې خوندي کړي.
سرچینو ویلي، په دغه نښته کې دواړه خواوو لومړی سپکې وسلې کارولې؛ خو وروسته یې درنې وسلې هم وکارولې، چې په سیمه کې یې ګڼې ودانۍ زیانمنې کړې.
سرچینې زیاته کړې، چې په تورخم کې د ګمرک ودانۍ په ګډون د دواړو لوریو ګڼې دولتي ودانۍ د توپ او هاوان ګولیو د لګېدو له امله هم سختې زیانمنې شوې دي.
سرچینې وایي، چې د جګړو پر مهال د پاکستاني امنیتي ځواکونو یوه پوسته هم سخته زیانمنه شوې ده.
افغانستان انټرنشنل ته په رسېدلو ویډیوګانو کې هم ښکاري، چې د ډیورنډ کرښې پورې غاړې ته د پرتې سیمې باچا مېنې ګن کورونه په دغې نښته کې زیانمن شوي دي.
د خیالي شاه په نوم د باچا مېنې یو اوسېدونکي ویلي: «د سیمې دوه اوسېدونکي هم د خپلو کورونو څخه د تېښتې پرمهال د هاوان ګولیو د لګېدو له امله ټپیان شوي دي.»
دا په داسې حال کې ده، چې د تورخم دروازه له تېرو یولسو ورځو راهیسې د هر ډول تګ راتګ لپاره تړلې ده.
دغه لاره تر هغه وروسته د پاکستان لهخوا وتړل شوه، چې طالبانو غوښتل ډیورنډ کرښې ته څېرمه یوه امنیتي پوسته جوړه کړي.
له بل پلوه د پاکستان او افغانستان د سوداګرۍ او صنایعو ګډې خونې د دغه تاوتریخوالي او له ۱۱ ورځو راهیسې د تورخم دروازې د تړل پاتې کېدو په اړه اندېښنه څرګنده کړې او ویلي یې دي، چې دغه کړکېچن حالت د دواړو هېوادونو سوداګرو ته لوی مالي زیانونه اړولي دي.
د دغې خونې مشر مرستیال ضیا الحق سرحدي ویلي، چې د تورخم دروازې له تړل کېدو راهیسې شاوخوا پنځه زره بار وړونکي موټرونه دواړو خواوو ته بند پاتې دي.
هغه له پاکستان او طالبانو غوښتي، چې د تورخم دروازې د تړل کېدو له امله سوداګرو او عام خلکو ته ورپېښې ننګونې دې ژر تر ژره حل کړي.
هغه وویل، چې د لارې بندېدو نه یوازې د دواړو ګاونډیو هېوادونو ترمنځ سوداګري په ټپه درولې؛ بلکې د پولې دواړو خواوو ته یې زرګونه خلک له ګڼو ستونزو سره هم مخ کړي دي.
د ماشومانو د زدهکړو فعال وزیر خان، ورور امیرخان ځلاند انډیپنډنټ ورځپاڼې ته ويلي: «د هغه له نیول کېدو څه باندې یوه اوونۍ تېره شوه؛ خو موږ هیڅ نه پوهېږو، چې هغه اوس چېرته او حالت یې څنګه دی.» تردې وړاندې هم طالبانو د زدهکړو فعالان نیولي او بندیان کړي.
د ماشومانو د زدهکړو فعال وزیرخان تېره دوشنبه د (کب شپږمه نېټه) د طالبانو استخباراتو له خپل کوره وړی دی.
د وزیرخان کورنۍ د طالبانو لهخوا د هغه نیول تایید کړي دي.
د نیول شوي وزیر خان ورور امیر خان وايي، طالبانو هغه د کابل په بتخاک کې له خپل کور څخه په داسې حال کې وړی چې لاسونه او سترګې یې تړلې وو.
امیرخان زیاته کړې: «وزیر خان د بشري حقونو لپاره کار کاوه، د ماشومانو د زدهکړو فعال و، ولې ونیول شو؟ هغه څه ګناه کړې وه؟ د ستاینې پر ځای هغه اوس بندي دی.»
وزیر خان د کابل په بتخاک سیمه کې د قومي مشرانو په مشوره د ماشومانو لپاره وړیا د زدهکړو ټولګی جوړ کړی و.
د وزیرخان خپلوانو تر دې وړاندې افغانستان انټرنشنل پښتو ته ویلي و، چې هغه له نیول کېدو یوه میاشت وړاندې د بغلان استخباراتو هم ور غوښتی و.
د وزیر خان کورنۍ هغه مهال ویلي و، چې د ټیلیفوني اړیکې پرمهال یې د طالبانو استخباراتو ته هغه ویلي و، چې دی حاضر دی په کابل کې د طالبانو استخباراتو ریاست ته ورشي؛ خو هغوی وزیرخان له کوره لاس تړلی نامعلوم ځای ته انتقال کړ.
خو طالبانو لاتر اوسه پورې د ماشومانو د زدهکړو فعال وزیر خان د نیول کېدو په اړه څه نه دي ویلي.
طالبانو تر دې وړاندې هم د زدهکړو یو بل فعال مطیع الله ویسا نیولی و.
مطیع الله ویسا شاوخوا ۲۱۵ ورځې د طالبانو لهخوا بندي و.
یوه افغان الاصله جرمنۍ مهریه اشفته د هامبورګ ایالتي پارلمان ته بریالۍ شوې ده. هغه د هامبورګ په ایالتي ټاکنو کې د سوسیال ډیموکراټ ګوند نومانده وه.
اغلې اشفته د نهه زرو رایو په ګټلو سره بریالۍ شوه، چې د هامبورګ ایالتي پارلمان ته لاره ومومي.
دغه ټاکنې د یکشنبې په ورځ (د کب په ۱۲مه) ترسره شوې.
هغې پر انسټاګرام پاڼه په یوه پیغام کې ویلي، چې خپلوان یې لا له وړاندې پارلمان ته د هغې له بریالیتوب خبر وو؛ خو هغې په خپله د ورځې په اوږدو کې له هر ډول وړاندوینې او بیان ورکولو ډډه کړې وه.
دغه افغان الاصله جرمنۍ سیاسي فعاله وایي، چې د پوهاوي لوړولو او د خلکو په زړونو کې د هیلو زېږولو په برخه کې خپلې موخې ته رسېدلې ده.
هغې په ټاکنیزو منډو ترړو کې دا په ډاکه کړې وه، چې موخه یې په جرمني کې د افغان کډوالو غږ اوچتول دي.
مهریه اشفته مدافع وکیله او د هامبورګ پوهنتون په حقوق پوهنځي کې استاده ده.
هغه په کابل کې زېږېدلې او یو کلنه وه، چې مور او پلار یې د جرمني دغه پېژندل شوي ښار ته کډوال شول.
هغه دویمه افغانه مېرمن ده، چې د هامبورګ ایالتي پارلمان ته بریالۍ شوې ده.
په تېرو څلورو کلونو کې زهره مجددي بله افغان مېرمنه وه، چې د دغه ایالات د پارلمان غړې وه.
اېنټرفاکس نړۍوالې رسنۍ د تاجکستاني چارواکو په حواله راپور ورکړی، چې د کاسا-۱۰۰۰ پروژه به په ۲۰۲۷ کال کې په بشپړه توګه ګټېاخیستنې ته وسپارل شي.
دغې رسنۍ د دوشنبې په ورځ (د مارچ ۳مه) د تاجکستان د اوبو او انرژۍ وزیر جمعه دلېر په حواله ویلي، چې په تاجکستان او قرغزستان کې د کاسا ۱۰۰۰ پروژې د رغونې چارې بشپړې شوي او زیاتوي، چې په پاکستان کې هم د دغې پروژې چارې په چټکۍ سره روانې دي.
په راپور کې دغه راز د دلېر په حواله ویل شوي، چې د کاسا ۱۰۰۰ د قوي برېښنا د لېږد مزي پروژه چې تاجکستان او قرغزستان له افغانستان او پاکستان سره نښلوي، په ۲۰۲۷ کال کې به ګټېاخیستنې ته وسپارل شي.
د اېنټرفاکس په راپور کې راغلي، په وروستیو کلونو کې د دغې پروژې اصلي ننګونې د پراختیایي شریکانو له لوري د افغانستان برخې لپاره د مالي لګښتونه درېدلي وو او په وینا یې، تر یو لړ مذاکراتو وروسته پر مخ پرتې ننګونې حل شوي او دمګرۍ په دغه هېواد کې د یادې پروژې د رغونې چارې روانې دي.
څه موده مخکې د طالبانو تر واک لاندې د افغانستان برېښنا شرکت رییس هم ویلي و، چې د کاسا-۱۰۰۰ پروژې پاتې چارې بیا پیل شوي او د دوو کلونو په موده کې به بشپړې شي.
د کاسا-۱۰۰۰ پروژه له منځنۍ اسیا څخه سوېلي اسیا ته برېښنا لېږدوي او د اسیا په کچه یوه لویه پروژه بلل کېږي.
دا پروژه په ۲۰۱۶ کال په تاجکستان کې د سیمهییزو هېوادونو د مشرانو په ګډون پرانېستل شوه او تمه کېده، چې د ۲۰۲۲ کال تر مارچ پورې بشپړه شوې وای.
د کاسا-۱۰۰۰ د برېښنا د لېږد مزي د ۵۰۰ کیلوواټه برېښنا په لرلو د افغانستان له اوو ولایتونو تېرېږي او پاکستان ته لېږدول کېږي.
باوري سرچینو افغانستان انټرنشنل - پښتو ته پر ډیورنډ کرښه د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ تازه نښتو کې د یوه طالب قومندان د وژل کېدو او د ۸ پاکستاني سرتېرو د ټپي کېدو خبر ورکړی دی.
د سرچینې په خبره، په دغو نښتو کې د طالبانو وژل شوی قومندان ضیاءالرحمان نومېږي.
سرچینه همداراز زیاتوي، چې تر اوسه هم د طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ نښتې روانې دي.
دغه نښتې نن شپه شاوخوا لس بجې د افغان طالبانو او پاکستاني ځواکونو ترمنځ پیل شوې، چې ویل کېږي پکې د پاکستاني ځواکونو یوه پوسته هم تر ډېره تخریب شوې ده.
د سیمه ییزو سرچینو له خوا افغانستان انټرنشنل - پښتو ته په لېږل شویو ویډيوګانو کې ښکاري، چې په دې نښتو کې له سپکو او درنو وسلو څخه کار اخیستل شوی دی.
اخوا د ځینو نورو راپورو له مخې، په برید کې لیزري وسلې کارول شوي دي.
دا په داسې حال کې ده، چې تېره شپه هم د دواړو لوریو ترمنځ نښتې شوې وې، چې له امله یې یو طالب وژل شوی او دوه نور ټپيان دي.
له پاکستان څخه سرچینو بیا ویلي، چې په دې نښتو کې یو ملکي کس وژل شوی او درې پاکستاني سرتېري ټپیان شوي.
دغه نښتې په داسې حال کې کېږي، چې په دې وروستیو ورځو کې د دواړو هېوادونو ترمنځ په تورخم کې ترینګلتیاوې زیاتې شوې دي.
یاده دې وي، چې د تورخم دروازه له لسو ورځو راهیسې د هر ډول تګ و راتګ پر مخ هم بنده ده.