د جرمني د زرغون ګوند یو جګپوړی سیاستوال کونستانتین فون نوتڅ دغه هېواد ته د افغان کډوالو د لېږدونې دفاع وکړه او ویې ویل، چې یاد پروګرام د قانوني، مدیریت شوي او د امنیت له پلوه ارزول شوي مهاجرت استازیتوب کوي.
فون نوتڅ د جرمني رسنیو ته وویل، چې که دا پروګرام له منځه یووړل شي، دا به په دې معنا وي، چې دولت عمداً خپلې ژمنې ماتوي او بشردوستي قرباني کوي.
د مېرکور د رپوټ له مخې، هغه زیاته کړه، « دا ډول ټرمپیزم باید په جرمني کې هېڅ ځای ونه لري».
ټرمپ په دې وروستیو کې پر کډوالو بندیزونه ډېر کړي او ګڼ پروګرامونه یې لغو کړي دي.
د چارشنبې په ورځ له ۱۳۸ افغانانو ډکه الوتکه د جرمني په لایپزیګ هوايي ډګر کې کښېناسته، خو پر وړاندې یې ګڼ غبرګونونه او نیوکې هم شوي دي.
د جرمني د بهرنیو چارو وزارت په نږدې ورځو کې دوه نورې الوتنې هم په پام کې لري.
د جرمني ځایي همکارانو د ملاتړ شبکې د دغو الوتنو هرکلی کړی دی. د دې پروژې یوه مسوول مارکوس کورچېک ار این ډي ته ویلي،«د اوسنۍ امنیتي ارزونې کچه ډېره لوړه شوې».
د جرمني د بهرنیو چارو وزارت ویاند ویلي، اوس هغو دوسیو ته لومړیتوب ورکول کېږي چې د منلو ژمنه یې لا له مخکې ورکړل شوې. دا شاوخوا ۲۶۰۰ کسان دي.
په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت وايي، چې د دغې ډلې د سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي په مشرۍ پلاوي په اسلام اباد کې د پاکستان د سوداګرۍ د وزیر جام کمال خان په مشرۍ دوه اړخیزه ناسته کې د سوداګرۍ، شته ستونزو، احتمالي حل لارو او د کډوالو د ایستلو په اړه بحثونه وکړل.
د طالبانو د سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي په مشرۍ ۱۶ کسیز پلاوی د پاکستان د سوداګرۍ وزرات په رسمي بلنه تېره ورځ اسلام اباد ته ولاړ.
په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت د پنجشنبې په ورځ پر خپل اېکس لیکلي، چې د نورالدین عزیزي په مشرۍ طالب پلاوي د پاکستان د سوداګرۍ د وزیر جام کمال خان په مشرۍ پلاوي سره د دوه اړخیزې سوداګرۍ، ټرانزیټي همکاریو، شته ستونزو، د احتمالي حل لارې په اړه هر اړخیزې خبرې وکړې.
په اسلام اباد کې د طالبانو سفارت ویلي، چې له دې ناستې وروسته به د دواړو لوریو تخنیکي ډلې د سوداګرۍ په برخه کې د شته ستونزو د له منځه وړو او حل لارو په تړاو هم ژور بحثونه وکړي.
په یاده ناسته کې د طالبانو د کډوالو وزارت معیین کلیم الرحمن فاني د افغان کډوالو د اوسني وضعیت او د هغوی د جبري ایستلو په اړه هم خبرې کړې دي.
نوموړي په جبري ډول د افغان کډوالو پر ایستلو خواشیني ښودلې او یلي یې دې، چې پاکستان باید د افغانانو د څلویښت کلن کوربه توب ښه نیت خراب نه کړي.
نوموړي ټینګار کړی، چې پاکستان دې د افغان کډوالو بېرته ستنول په پړاوونو، باعزته او د انساني کرامت په نظر کې نیولو سره ترسره کړي.
په اسلام اباد کې د طالب او پاکستاني پلاوي دغه ناسته په داسې حال کې کیږي، چې تېره ورځ د افغانستان په چارو کې د پاکستان د ځانګړي استازي محمد صادق په مشرۍ پاکستاني پلاوي د طالبانو د بهرنیو چارو له وزیر امیرخان متقي سره د همغږۍ ګډې کمیټې په ناسته کې د دواړو هېوادونو د اړېکو او په ځانګړې توګه د افغان کډوالو د جبري ایستلو په اړه خبرې وکړې.
د امریکا هاډسن انسټیټیوټ پر ویبپاڼه تازه خپره شوې مقاله کې ویل شوي، چې د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ باید د طالبانو پر ضد د مقاومت جبهې سره خپلې اړیکې ټینګې او د دغې ډلې لاسنیوی دې وکړي.
مقاله کاږي، د احمد مسعود په مشرۍ د مقاومت جبهه د طالبانو د دریځونو پر ضد یوه مشروع جنګیدونکې ډله ده چې ټرمپ یې باید ملاتړ وکړي.
یاده جبهه چې اصلي مرکز د پنجشیر ولایت دی ادعا لري، چې د افغانستان په یو شمېر نورو ولایتونو کې هم د طالبانو پر ضد جګړې او چریکي عملیات کوي.
په مقاله کې راغلي، چې ملي مقاومت جبهې نه یوازې وسلهواله مبارزه کړې، بلکې په سیاسي او ډېپلوماټیکو ډګرونو کې یې هم هڅې کړي دي.
مقاله وړاندې وايي، تر ټولو مهمه سیاسي هڅه یې د وین بهیر دی، چې هر کال دوه ځله د اتریش په پلازمېنه وینا کې ترسره کېږي.
دغه بهیر د طالبانو مخالفو سیاسي او مدني څېرو ته دا زمینه برابروي، چې د افغانستان د راتلونکي لپاره ګډ پلانونه جوړ کړي.
هاډسن انسټیټیوټ ټینګار کوي، چې د ملي مقاومت له جبهې ملاتړ څخه ملاتړ د امریکا د سټراټېژیکو موخو لپاره ګټور تمامیدلی شي لکه د ترهګرۍ پر ضد مبارزه، د چین، روسیې او ایران د نفوذ مهارول.
دغه انسټیټیوټ وړاندیز کړی، چې د امریکا راتلونکی حکومت دې په تاجکستان کې د ملي مقاومت له سیاسي دفتر سره اړیکې ټینګې کړي.
مقاله کې دا هم ویل شوي، چې امریکا دې خپل ډېپلوماټیک تمرکز له دوحې نه دوشنبې ته انتقال یا پیاوړی کړي، او امریکایي لوړپوړي چارواکي دې د وین په راتلونکو غونډو کې ګډون وکړي.
مقاله زیاتوي، چې واشنګټن باید طالبان هېڅکله په رسمیت ونه پېژني، بګرام هوايي اډه دې بیا فعاله کړي او د ګرمو جامو، درملو، او مخابراتي وسایلو ترڅنګ ان د پټو تسلیحاتي مرستو اختیار هم وساتي.
په پای کې د هاډسن انسټېټوټ مقاله کې ټینګار شوی، چې باید د افغانستان د کنګل شوېو شتمنیو یوه برخه د مقاومت جبهې سیاسي او رسنیزو فعالیتونو ته ځانګړې شي.
همداراز وړاندیز شوی، چې احمد مسعود دې واشنګټن ته راوبلل شي تر څو د امریکایانو او نړۍوالو سیاستوالو پر وړاندې د افغانستان د مقاومت دریځ بیان کړي.
هاډسن خبرداری ورکوي، چې افغانستان د تاریخي ناورینونو ځای دی او دې هېواد تل له نړۍوالو ځواکونو سره ډغرې وهلي دي.
د افغانستان لپاره ملګرو ملتونو د کډوالو عالي کمېشنرۍ استازی عرفات جمال تورخم ته تللی تر څو له پاکستان نه راستانه شویو افغان کډوالو وضعیت و ارزوي. د دغو کډوالو پر وړاندې د سرپناه نشتوالی، بې روزګاري او اړین خدمتونه تر ټولو لویې ننګونې ګڼل کېږي.
د چهارشنبې په ورځ د (وري ۲۷مه) د کډوالو چارو عالي کمیشنرۍ یو شمېر انځورونه خپاره کړي، چې ښيي ښاغلی جمال د ډیورنډ کرښې ته څېرمه په تورخم ښارګوټي کې له ستنو شویو افغانانو سره لیدلي دي.
د راپورونو له مخې، دا مهال د ستنو شویو افغانانو د بیړنیو اړتیاوو د پوره کولو لپاره د نغدي مرستو ورکولو پروګرامونه پیل شوي دي.
د ملګرو ملتونو دغه لوړ پوړی غړی داسې مهال تورخم ته سفر کوي، چې ویل کېږي د طالبانو له لوري ستنیدونکو افغان کډوالو کافي خدمتونه نه دي چمتو شوي او په موقتي ډول جوړ شوي استوګنیز کمپونه هم ورته بسنه نه کوي.
د کډوالو نړۍوال سازمان (IOM) ویلي، په تېرو دوو اونیو کې لږ تر لږه ۶۰ زره افغان کډوال له پاکستانه ایستل شوي دي.
یاد سازمان وايي، کډوال چې تورخم ته راځي «ستړي، ویریدلي او ډېر زیان منونکي» حالت سره مخ وي او دا خلک بیړنۍ مرستې ته اړتیا لري.
دغه سازمان له نړۍوالې ټولنې غوښتنه کړې، چې د افغان کډوالو پر وړاندې دې بې غوري نه کوي.
افغان کډوال داسې مهال بېرته هېواد ته ستنېږي چې لا دمخه د طالبانو تر واکمنۍ لاندې افغانستان له ګڼو بشري او اقتصادي ناورینونو سره مخ دی.
د بشري حقونو یو شمېر بنسټونو اندېښنه ښودلې، چې د دغو ستنیدونکو افغانانو سره به په هېواد کې د بې کارۍ کچه او لوږه خورا ډېره شي.
پاکستان د روان اپرېل میاشتې له پیله هغه افغان کډوال چې قانوني اسناد نه لري او ان د افغان وګړو تابعیت کارتونو لرونکي کسان هم له دغه هېواده ایستل کېږي.
اټکل کیږي چې نږدې ۸ لکه افغان کډوال دا ډول کارتونه لري او په پاکستان کې ژوند کوي.
د پښتون ژغورنې غورځنګ مشر منظور پښتین له پاکستان څخه د افغان کډوالو د جبري ایستلو په غبرګون کې د پښتونخوا په ګډون په یو شمېر هېوادونو کې د پراخو لاریونونو خبر ورکړی دی.
منظور پښتین ویلي، چې د دوی غورځنګ به د اپرېل په شلمه د کاناډا به کالګري او ټورنټو ښارونو، د اپرېل په ۲۳مه د برېټانیا په لندن ښار کې د پاکستان سفارت مخې ته او همدا راز د ډینمارګ په ګډون په فنلینډ هېوادونو کې دغه لاریونونه وکړي.
هغه همدا راز خبر ورکړی، چې د پښتونخوا په ژوب، قلعه سیف الله، پشین، کوټې، پېښور او مسلم باغ سیمو کې هم په راتلونکو ورځو کې دغه لاریونونه کوي.
منظور پښتین له خلکو غوښتي، چې د پاکستان له لوري د دغه ظالمانه چلند خلاف دې په لاریونونو کې ورسره برخه واخلي.
د پښتون ژغورنې غورځنګ داسې مهال له پاکستان نه د ایستل کیدونکو افغان کډوالو په تړاو د لاریونونو د ترسره کیدو خبر ورکوي، چې د اپرېل له لومړۍ نېټې څخه د دغه هېواد په بېلابېلو ایالتونو کې د افغانانو نیول کیدو پسې کور په کور د پولیسو له لوري عملیات پیل شوي دي.
هره ورځ د تورخم او سپین بولدک له لارې سلګونه کورنۍ په جبري توګه خپل هېواد ته ایستل کېږي.
پر دغه بهیر نیوکه ده، چې په کې د افغان کډوالو مالونه او شتمنۍ هم لوټ کېږي.
د طالبانو په ګدون د بشري حقونو یو شمېر نړۍوالو سازمونو هم له پاکستان نه غوښتي، چې په جبري توګه د افغان کډوالو د ایستل کیدو بهیر دې ژر تر ژره ودروي، خو لیدل کېږي چې پاکستان دغو غوښتنو ته چندان ارزښت نه دی ورکړی او بهیر یې چټک ساتلی دی.
د رسمي شمېرو له مخې د افغانانو د جبري ستنیدونو په اوسني بهیر کې له تېرو څه دپاسه دوه اونیو راهیسې نږدې ۶۰زره افغانان له پاکستان نه خپل هېواد ته ستانه کړی شوي دي.
د پاکستان اېکسپرېس ټربیون راپور ورکړی، چې کابل ته د پاکستاني پلاوي په سفر کې له طالبانو سره د «ټي ټي پي» اړوند مثبتې خبرې شوې او په خبره یې چې د یادې وسله والې ډلې په تړاو د کابل په پخواني دریځ کې بدلون راغلی دی.
د راپور له مخې په کابل کې طالبانو پاکستاني پلاوي ته په یوې ناسته کې ویلي، چې د «ټي ټي پي» اړوند د اسلام اباد ځینو اندېښنو په تړاو یې «عملي اقدامات» کړي دي.
یاده ناسته چې د پاکستان او افغانستان د ګډې همغږۍ کمېټې (JCC) له لوري تر پنځلس میاشتني ځنډ وروسته شوې ده.
ویل کېږي به دې ناسته کې د دواړو خواوو لوړ پوړي پوځي او امنیتي چارواکي هم شامل وو.
د پاکستان د پلاوي مشري ځانګړي استازي محمد صادق خان کوله او د طالبانو مشري بیا د دغه ډلې د دفاع وزارت مرستیال ملا عبدالقیوم ذاکر پر غاړه لرله.
سرچینې اېکسپرېس ټربیون ته ویلي، چې پاکستاني پلاوي د طالبانو له لوري په پټه ناسته کې داسې مالومات تر لاسه کړي، چې ښيي طالبانو د ترهګرو ډلو په ځانګړي ډول د «ټي ټي پي» پر ضد ځینې اقدامات کړي دي.
که څه هم د دغو اقداماتو بشپړ جزییات نه دي افشا شوي، خو د پاکستاني پلاوي غړو ویلي چې دوی دا ځل د طالبانو له خوا جديت احساس کړی دی.
یو پاکستاني چارواکي، چې نوم یې نهدی څرګند شوی ویلي: «ټول غړي پوه شول چې د طالبانو دریځ اوس د ټي ټي پي پر وړاندې بدلون کړی دی».
له اوږدې مودې راهیسې، له افغانستان څخه د «ټي ټي پي» بریدونه او د دغه ډلې امنیتي ګواښونه د کابل او اسلام اباد ترمنځ د اړیکو مهم خنډ و.
مخکې دا شکایت موجود و، چې یا خو طالبان د پاکستان اندېښنو ته پام نه کوي، یا هم د دوی اقدامات کافي نه دي.
خو دا ځل، پاکستاني پلاوي د طالبانو دریځ او اقدامات مثبت بللي دي. یو چارواکي ویلي: «اوس به معلومه شي چې دا اقدامات په راتلونکو ورځو کې څه پایله ورکوي، خو تر اوسه طالبانو خپل جدیت ښودلی دی».
د پاکستان ځانګړي استازي محمد صادق خان، له کابل څخه تر ستنیدو وروسته په خپله اېکس پاڼه پاڼه لیکلي: «د ۱۵ میاشتو تر وقفې وروسته، د JCCاوومه ناسته په کابل کې ترسره شوه، چې دا د حساسو او سټراټېژیکو مسایلو د بحث لپاره یو ښه فرصت و».
هغه زیاتوي: «د داسې مېکانېزمونو له لارې دوامداره او منظم تعامل د شخړو د کمولو، د بناسم پوهاوي د ختمولو او د متقابل تفاهم د پیاوړتیا لپاره اړین دی».
سرچینې وایي، دواړو لوریو ژمنه کړې، چې له سختو او توندو څرګندونو څخه به ډډه کوي او اختلافات به د ډېپلوماټیکو لارو څخه هواروي.
په دې اړه چې طالبانو ولې اوس د «ټي ټي پي» پر وړاندې په خپل سیاست کې بدلون راوستی سرچینې وایی، دا بدلون د افغانستان د خراب اقتصادي وضعیت، د نړۍ والو مرستو بندېدو او د پاکستان لخوا د سیاسي او امنیتي فشارونو له امله رامنځته شوی دی.
په همدې ورځ د طالبانو د سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزی په مشرۍ یو ۱۶ کسیز پلاوی اسلاماباد ته لاړ. دا درې ورځنی سفر د سوداګریزو اړیکو د پراخېدو او د ټرانزیټي تړون د تمدید لپاره ترسره شوی دی.
د پاکستان د سوداګرۍ وزارت په وینا، د دې پلاوي په غړو کې د طالبانو د کډوالو وزارت مرستیال هم شامل دی.
له دغو کسانو نهه تنه د تورخم له لارې او اوه تنه د الوتنې له لارې اسلاماباد ته رسیدلي دي.
تمه ده چې د طالبانو د کډوالو وزارت مرستیال به په دې سفر کې له پاکستاني چارواکو سره د افغان کډوالو د ایستلو بهیر په تړاو هم خبرې وکړي.
