ډونالډ ټرمپ: د اوکراین د کانونو تړون به راتلونکې پنجشنبه لاسلیک شي
د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ وویل، چې له اوکراین سره د ستراتیژیکو کانونو د کیندنې په اړه تړون به راتلونکې اونۍ د پنجشنبې په ورځ لاسلیک شي.
د متحده ایالاتو ولسمشر ډونالډ ټرمپ وویل، چې له اوکراین سره د ستراتیژیکو کانونو د کیندنې په اړه تړون به راتلونکې اونۍ د پنجشنبې په ورځ لاسلیک شي.
تمه کیده چې د کییف او واشنګټن ترمنځ دغه تړون د فېبرورۍ په میاشت کې د امریکا د ولسمشر ډونالډ ټرمپ او د اوکراین د ولسمشر ویلادیمیر زېلېنسکي ترمنځ لاسلیک شي، مګر د دوی ترمنځ شخړه رامنځته شوه او یاد تړون وځنډید.
ټرمپ په سپینه ماڼۍ کې خبریالانو ته وویل: "موږ د منرالونو یو تړون لرو چې زما په اند د راتلونکې پنجشنبې په ورځ به لاسلیک شي. زه فکر کوم چې دوی به ډېر ژر دغه تړون ته غاړه کېږدي."
ټرمپ په دغه وینا کې دا هم وویل چې هغه زېلېنسکي په خپل هېواد کې د روسیې د برید لپاره "مسوول" نه بولي. نوموړي زیاته کړه، چې که زېلېنسکي مسول نه دی نو کوم لوی کار یې هم نه دی کړی.
نوموړي وویل: "زه زېلېنسکي مسوول نه بولم، خو زه د دې حقیقت په اړه چې دا جګړه پیل شوه، په بشپړ ډول خوښ نه یم. زه هغه نه ملامتوم، مګر زه دا هم نه وایم چې هغه کوم لوی کار ترسره کړی.»
د بښنې نړۍوال سازمان د فلسطیني بندیانو د ورځې په مناسبت ویلي، چې دمګړی د اسراییل په زندانونو کې ۹۵۰۰ فلسطیني زندیانان ساتل کیږي، دغه سازمان له اسراییل څخه غوښتنه کوي، چې په خپلسري او غیري قانوني توګه بندي شوي فلسطیني بندیان دې ژر تر ژره خوشې کړي.
د بښنې نړۍوال سازمان د فلسطین بندیانو ورځې په مناسبت ویلي چې دمګړی په اسراییل کې له ۹۵۰۰ څخه ډېرو بندیانو له ډلې ۵۲۰۰ فلسطیني بندیان له کوم تور یا محکمې پرته د اسراییل په زندانونو کې ساتل کیږي.
د بشري حقونو دغه نړۍوال سازمان وايي، چې د اسراییل له زندانونو تازه خوشي شویو بندیانو په زندانونو کې د ربړونې، عادلانه محکمې څخه د محرومولو، د خوړو کمښت او طبي پاملرونو نه شتون په اړه هم شهادتونه ورکړي.
د بښنې نړۍوال سازمان د اسراییل له خوا دا ډول خپلسري توقیفونه ناقانونه بولي.
د یاد سازمان د معلوماتو له مخې، د ۲۰۲۳ کال د اکټوبر میاشتې راهیسي د ۱۷ کلن ولید احمد په ګډون د اسراییل په زندانونو کې ۶۱ فلسطیني بندیان مړه شوي دي.
یاد سازمان له اسراییل څخه غوښتنه کړي، چې ټول بندیان دې ژر تر ژره خوشې او د یرغمل شویو بندیانو ځایونه دي په ډاکه کړي.
د فلسطین د بندیان ورځ هر کال د اپریل میاشتې په ۱۷مه نېټه د اسراییل په زندانونو کې د بندي فلسطینیانو د یادونو، ملاتړ او بشري حقونو لپاره د غږ پورته کولو په هدف نمانځل کیږي.
د ایران ستر مذهبي مشر ایتالله علي خامنهيي د پنجشنبې په ورځ خپل د بهرنیو چارو وزیر مسکو ته ولېږه او ولسمشر ولادیمیر پوتین ته یې یو لیک استولی، چې له کرملین سره د تهران او واشنګټن د اټومي خبرو جزئیات شریک کړي.
د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ څو ځله پر ایران د بمبارۍ ګواښ کړی او ویلي یې دي چې که تهران له واشنګټن سره د خپل لانجمن اټومي پروګرام په اړه هوکړې ته ونه رسېږي، نو پر هغو درېیمو هېوادونو به هم تعرفې ولګوي چې د ایران نفت اخلي. متحده ایالاتو سیمې ته اضافي جنګي الوتکې لېږلې دي.
د ټرمپ حکومت او ایران تیره اونۍ په عمان کې خبرې درلودې، چې دواړو خواوو دا خبرې «مثبتې او رغوونکې» وبللې.
تر راتلونکو خبرو چې ټاکل شوې د روانې اونۍ په پای کې په روم کې ترسره شي، د ایران د بهرنیو چارو وزیر عباس عراقچي وویل: «د ایران د یورانیمو د بډاینې حق د خبرو وړ نه دی».
روسیه چې له پخوا د تهران متحده ده، له لویدیځ سره د ایران د اټومي خبرو اترو برخه ده، ځکه د ملګرو ملتونو د امنیت شورا د ویټو حق لري او هغه اټومي تړون یې هم لاسلیک کړی و، چې ټرمپ په ۲۰۱۸ کال کې پرېښی و.
عراقچي ایراني دولتي تلویزیون ته وویل: «موږ تل د اټومي مسالې په اړه له خپلو دوستانو چین او روسیې سره نږدې سلا مشورې درلودې. اوس یو ښه فرصت دی چې له روسي چارواکو سره دا کار ترسره کړو».
هغه زیاته کړه چې پوتین ته داسې یو لیک رسوي چې د سیمهییزو او دوهاړخیزو مسایلو یادونه پکې شوې ده. د پوتین د بهرني سیاست سلاکار یوري اوشاکوف وویل، پوتین به عراقچي وویني.
لوېدیز هېوادونه وايي، ایران یورانیم تر هغه حده غني کوي چې د ملکي اټومي انرژۍ لپاره د توجیه وړ نه دي، بلکې دا د اټومي بم جوړولو ته نږدې کچه ده. خو ایران تل ویلي چې اټومي وسلې نه غواړي او د ملکي اټومي پروګرام حق لري.
روسیې د اوکراین جګړې لپاره له ایران نه وسلې پیرودلې او سږ کال یې له تهران سره یو ۲۰ کلن ستراتیژیک شراکت هم لاسلیک کړی.
د روسیې د بهرنیو چارو وزارت وویل «موږ اراده لرو چې د سیمې د ثبات او نړیوال امنیت لپاره له ایران سره دوه اړخیزې ګټورې اړیکې پراخې کړو».
پوتین هڅه کړې چې له خامنهيي سره ښې اړیکې وساتي، ځکه هم روسیه او هم ایران د لویدیځ لهخوا د دښمنانو په توګه انګېرل کېږي، خو مسکو نه غواړي چې په منځني ختیځ کې د اټومي وسلو سیالي پیل شي.
روسیې ویلي، پر ایران هر ډول پوځي برید به ناقانونه او د منلو وړ نه وي.
د سعودي عربستان د دفاع وزیر شهزاده خالد بن سلمان نن پنجشنبه تهران ته ورسېد چې له ایراني چارواکو سره پر دوه اړخیزو مسایلو خبرې وکړي. دغه سفر د ایران او امریکا ترمنځ د اټومي پروګرام پر سر له خبرو سره هممهاله دی.
د سعودي دولتي خبري اژانس د رپوټ له مخې، د ایران د وسله والو ځواکونو مشر محمد باقري شهزاده خالد بن سلمان ته د تهران هوايي ډګر کې هرکلی ووایه.
د رویټرز د رپوټ له مخې، دغه لیدنه داسې مهال ترسره کېږي چې د ایران او لوېدیزو هېوادونو ترمنځ د اټومي تړون په تړاو خبرې له نوي پړاو سره مخ دي او سعودي عربستان هڅه کوي د سیمهییز ثبات لپاره له تهران سره خبرې پیاوړې کړي.
په ورته وخت کې د ایران ایرنا خبري اژانس د دغه هېواد د وسلهوالو ځواکونو د مطبوعاتي دفتر په حواله رپوټ ورکړی، چې د سعودي عربستان دفاع وزیر شهزاده خالد بن سلمان به په خپل دغه سفر کې د ایران له لوړپوړو سیاسي او امنیتي مقاماتو سره هم لیدنې او خبرې وکړي.
د دفاعي اړیکو پراخول، د سیمهییزې همکارۍ پیاوړتیا، د سولې او ثبات د ټینګښت لپاره هڅې او همداراز د ترهګرۍ ضد مبارزه، هغه موضوعات دي چې د ایران او سعودي عربستان د لوړپوړو دفاعي چارواکو ترمنځ به پرې بحث وشي.
رپوټ زیاتوي چې تېر کال هم د سعودي عربستان د وسلهوالو ځواکونو مشر د جنرال باقري په بلنه تهران ته سفر کړی و.
ساینسپوهانو د جېمز وېب فضايي ټيليسکوپ له لارې د داسې کیمیاوي ګازونو نښې موندلي، چې یوازې د ژوندیو موجوداتو له خوا تولیدېږي او دا په یوه داسې سیاره کې موندل شوې چې له ځمکې شاوخوا ۱۲۴نوري کاله واټن لري.
دا سیاره، چې نوم یې (K2-18 b) دی، له ځمکې ۸،۶چنده درنده ده او قطر یې ۲،۶ ځله لوی دی. دغه سیاره د یوه کوچني سره ستوري پر شاوخوا راڅرخي، چې د لمر په پرتله کمه رڼا ورکوي.
په دې سیاره کې ديمېتېل سلفايډ او ديمېتېل ډيسلفايډ ګازونه موندل شوي، چې په ځمکه کې یوازې د سمندري وښو او نورو میکروبي موجوداتو له خوا تولیدېږي. ساینسپوهان وايي، که څه هم دا د ژوند مستقیم ثبوت نه دی، خو دا یې تر ټولو قوي احتمال ګڼلی دی.
د رویټرز د رپوټ له مخې، دغه سیاره (K2-18 b) ممکن د «هایسین یا هایدروسمندر» یوه بیلګه وي چې تر هایدروجنلرونکي فضایي پوښ لاندې یې اوبهلرونکی سمندر او میکروبي ژوند شونی دی. تر دې مخکې د جېمز وېب ټيليسکوپ د دغې سیارې په فضا کې میتان او کاربن ډایاکسایډ هم موندلي وو.
د کمبرېج پوهنتون استروفزیک پوه نیکو مادوسودهان وویل: « موږ اوس یوې نوې مرحلې ته داخل شوي یو، چې له اوسنيو وسایلو سره د ژوند نښې پکې موندلای شو. دا د مشاهداتي ژوندفضا پوهنې نوی عصر دی».
مادوسودهان ټینګار وکړ، چې دا موندنه باید په احتیاط سره وڅیړل شي، « موږ باید د مشاهدې ثبوت دوه یا درې ځلې بیا تکرار کړو، څو یقیني شو چې دا تصادفي تېروتنه نه ده. همداراز، باید داسې نظريې هم وڅېړو چې دا ګازونه له حیاتي(abiotic) لارو هم جوړ شوي نه وي».
مادوسودهان وویل، د بهرنیو سیارو ساینس لپاره «سپېڅلی هدف» دا دی چې د لمر له نظامه بهر په داسې سیاره کې د ژوند نښې وموندل شي، چې د ځمکې په څېر وي. نوموړي زیاته کړه، چې « انسانان له زرګونو کلونو راهیسې دا پوښتنه لري چې ایا موږ په کایناتو کې یوازې یو؟ او اوس ښايي موږ له دې واقعیت سره یوازې څو کاله واټن ولرو چې د یوې "هایسین نړۍ" پر مخ د ممکنه بهرني ژوند نښې ومومو».
د دغې سیارې د فضايي جوړښت د معلومولو لپاره ساینسپوهان هغه وخت د ستوري رڼا تحلیلوي، چې سیاره د ستوري مخې ته تېرېږي. یو کوچنی مقدار رڼا د سیارې د فضا له لارې تېرېږي، چې له مخې یې د فضا کيمياوي مواد معلومېږي.
دا لا هم یوه ابتدایي نښه ده، خو د ساینسپوهانو لپاره دا یو مهم پړاو دی. دوی باور لري، چې کېدای شي د ژوند نښې په راتلونکو څو کلونو کې لا روښانه شي ، خو له دې سره سره دا تر اوسه یوازې د میکروبي ژوند احتمال دی، نه پرمختللی یا هوښیار ژوند.
غزه کې روغتیايي سرچینو د الجزیرې ټلوېزیوني شبکې ته ویلي، چې د چهارشنبې له سهاره تر دې دمه لږ تر لږه ۳۵ کسان پر غزه د اسراییل په تازه بریدونو کې وژل شوي دي. په دغو بریدونو کې د پخوا په څېر ولسي ځایونه په نښه شوي دي.
سرچینې وایي، چې دا تازه بریدونه ډېر ویجاړونکي دي او له تېرو څو ساعتونو راهیسې د غزې په بېلابېلو سیمو دوام لري.
ملګرو ملتونو ویلي، چې د مارچ پر ۱۸مه، هغه مهال چې اسراییل اوربند مات کړ تر اوسه پورې نږدې ۵۰۰ زره کسان په غزه کې یا نوې بې ځایه شوي او یا دویم ځل له خپلو کورونو تښتېدلي دي.
د اسراییل د دفاع وزیر اسراییل کاتز ویلي، چې د دوی تګلاره روښانه ده او د غزې د محاصرې تر څنګ د بشري مرستو مخنېوي څخه پر حماس د فشار د یوې وسیلې په توګه کار اخلي.
د غزې د روغتیا وزارت ویلي، چې د جګړې له پیله تر اوسه پورې لږ تر لږه ۵۱،۰۲۵ فلسطینیان وژل شوي او ۱۱۶،۴۳۲ نور ټپیان شوي دي.
د غزې د حکومت د مطبوعاتي دفتر شمېره لا لوړه ښيي او وایي، چې له ۶۱،۷۰۰ ډېر کسان وژل شوي او زرګونه نور لا هم تر کنډوالو لاندې بند پاتې یا هم ورک دي.
له بلې خوا د حماس په مشرۍ د ۲۰۲۳ کال د اکټوبر ۷مې برید کې لږ تر لږه ۱،۱۳۹ کسان په اسراییلو کې وژل شوي او له ۲۰۰ ډېر نور یرغمل شوي وو.
له دې سره هم مهاله د فلسطین اسلامي جهاد غورځنګ (PIJ) د فلسطیني بندیانو د ورځې په مناسبت یوه خبرپاڼه خپره کړې ده.
دوی ویلي، چې نړۍ په دوهګونې معیارونو عمل کوي. ویل شوي هغه کسان چې د په غزه کې د برمته شويو اسرایلیانو د خوشې کیدو خبره کوي، برعکس بیا د زرګونه فلسطیني زندانیانو په درد غلي دي.
په خبرپاڼه کې ویل شوي چې د لسګونو کلونو راهیسې د زرګونو فلسطیني بندیانو کړاو ته د نړۍ والې ټولنې چوپتیا د شرم وړ ده.
د بندیانو د حقونو ملاتړو ډلو په وینا، نږدې ۱۰ زره فلسطینیان دا مهال د اسراییل په زندانونو کې بنديان دي، چې ۳،۴۹۸ تنه یې پرته له محکمې یا رسمي تورونو د «اداري بند» تر نوم لاندې ساتل کېږي.
سرچینې زیاتوي چې شاوخوا ۴۰۰ ماشومان او نږدې ۳۰ ښځې هم د زندانیانو په منځ کې دي. له اکتوبر ۷مې راهیسې، نږدې ۲ زره فلسطینیان د اسراییلي ځواکونو له لوري نیول شوي دي.
دغه راز ویل شوي چې ۶۳ زندانیان د شکنجې او طبي غفلت له امله په زندانونو کې مړه شوي دي.
