له ایرانه د افغانانو جبري اېستل: په جون کې له ۲۳۰ زرو ډېر افغانان جبري اېستل شوي
د ملګرو ملتونو د کډوالو ادارې د دوشنبې په ورځ راپور ورکړی، چې د ۲۰۲۵ کال په جون کې له ایران څخه شاوخوا ۲۳۳ زره افغان کډوال اېستل شوي، چې زیاتره په جبري ډول بېرته لېږل شوي، ځکه تهران د بې اسنادو افغانانو لپاره د وتلو وروستۍ نېټه د جولای شپږمه ټاکلې.
د دې وروستیو راستنو شویو افغانانو په اړه راپورونه وایي، چې په تېرو څو اوونیو کې د ایران حکومت له بې اسناده افغانانو څخه د وتلو غوښتنه ډېره کړې او پرته له دې چې له ځان سره اړین اسناد ولري، ګڼ شمېر افغانان د نیولو او بېرته اېستلو له ګواښ سره مخ شوي دي.
دغه کار د افغان کډوالو د بشري حقونو لپاره لویه ننګونه بلل کېږي او نړۍوالو بشري سازمانونو په کلکه غندلی دی.
د ملګرو ملتونو ادارو ویلي، چې د ایران په بېلابېلو سیمو کې بې شمېره افغانان د بېرته تګ پر لاره د سختو اقتصادي او ټولنیزو ستونزو سره مخ دي، چې سرپناه، روغتیايي خدمات او د کار مناسب فرصتونه نه لري.
د افغانستان د سرحدي ښارونو په ګډون د راستنېدونکو افغانانو شمېر په دوامداره توګه زیاتېږي، چې دې وضعیت د بېړني بشري مرستو اړتیا رامنځته کړې ده.
د ملګرو ملتونو کډوالو ادارې د نړۍوالې ټولنې او مرسته کوونکو هېوادونو څخه غوښتنه کړې، چې د راستنېدونکو افغانانو لپاره عاجلې او دوامداره مرستې برابرې کړي، څو هغوی وکولی شي په امن او باعزته ډول خپل ژوند بیا پیل کړي.
په ورته وخت کې، د ایران حکومت بیا په دې اړه څه نه دي ویلي چې له کومو ځانګړو اقداماتو سره به د بې اسناده افغانانو ستونزې هوارې کړي او د دې پرېکړې دوامداره اغېزې لا هم په سیمه کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه اندېښنې رامنځته کړي دي.
په داسې حال کې چې د ایران او اسراییل ترمنځ اړیکې تر بل هر وخت زیات کړکېچ ته رسېدلي، دې سیاسي ترینګتیا نه یوازې د سیمې امنیت اغېزمن کړی، بلکې پر افغان کډوالو هم منفي اغېزې کړې دي، چې له ایران څخه د دوی د جبري اېستلو لړۍ یې نوره هم چټکه کړې ده.
وروسته له هغه چې د ایران او اسراییل ترمنځ پوځي شخړې، هوایي بریدونه او متقابل ګواښونه زیات شول، د ایران حکومت پر داخلي امنیت تمرکز ته لومړیتوب ورکړ.
د داخلي فشارونو د کمولو او د اقتصادي ستونزو پټولو لپاره افغان کډوال چې اکثره یې بې اسناده دي، په ښکاره ډول د حکومت له خوا د "ناوړه اقتصادي بار" او "امنیتي ګواښ" په توګه معرفي شول.
د ایران حکومت د جولای ۶مه نېټه د ټولو غېر قانوني افغان کډوالو لپاره د وتلو وروستۍ نېټه وټاکله او له دې سره سم د افغانانو جبري اېستلو نوې څپه پېل شوه.
له دې سره هممهاله، د ایران پر اقتصادي وضعیت د نړۍوالو بندیزونو فشار، د ارزښتمنو وارداتو کمښت او د ولسي ناخوښیو زیاتوالی د دې لامل شوی، چې د افغان کډوالو پر ضد عامه ذهنیت لا منفي شي.
د ځينو راپورونو له مخې، د رسنیو له لارې داسې تبلیغات هم شوي چې افغانان د کار بازار خرابوي یا له منابعو غېرعادلانه ګټه اخلي، چې دا هڅې د اېستلو لړۍ ته توجیه برابروي.