نتانیاهو وایي، ټرمپ د سولې جایزې لپاره بېخي وړ کس دی
د اسراییل لومړي وزیر بنیامین نتانیاهو فاکس نیوز ته په یوې مرکه کې ویلي چې «که یو څوک د نوبل سولې جایزې ته وړ وي» نو هغه به د امریکا ولسمشر دونالډ ټرمپ وي.
د اسراییل لومړي وزیر بنیامین نتانیاهو فاکس نیوز ته په یوې مرکه کې ویلي چې «که یو څوک د نوبل سولې جایزې ته وړ وي» نو هغه به د امریکا ولسمشر دونالډ ټرمپ وي.
هغه وړاندې وویل: «دویم دا چې هغه په نړۍ کې د سولې لپاره په ډېرو هڅو بوخت دی. هغه په افریقا کې د روانډا او کانګو تر منځ سوله رامنځته کړه. دا جګړه یوه خونړۍ شخړه وه چې ګڼ شمېر انسانان پهکې ووژل شو. همداراز، هغه د هند او پاکستان ترمنځ هم چې دواړه اټومي ځواکونه دي، د سولې هڅې وکړې. زما په اند دا یوه خورا مهمه موضوع ده او د نوبل جایزې وړ ده».
نتانیاهو ویلي، ټرمپ لږ تر لږه په درېیو نورو برخو کې هم د سولې هڅې کوي ې یوه یې له اسراییل سره د ابراهیمي تړون د پراخولو هغه ده. هغه ټینګار کړی چې د نوبل جایزې ته د ډونالډ ټرمپ د نوماندۍ ملاتړ باید وشي.
په داسې حال کې چې ډېرو هېوادونو خپلو وګړو ته خبرداری ورکړی چې افغانستان ته سفر ونه کړي، طالبان هڅه کوي چې افغانستان د بهرنیو سېلانیانو، په ځانګړې توګه امریکایانو لپاره د یوې نوې تبلیغاتي ویډیو په خپرېدو سره د یو خوندي ځای په توګه وړاندې کړي.
ویل کېږي چې دغه ویډیو د یوسف اریوبي په نوم د یوه افغان ځوان لهخوا جوړې شوې ده. هغه یو کاروباري دی او ډېری وخت د کلفرونیا او کابل ترمنځ تګراتګ کوي او د «رضا افغانستان» په نوم د ګرځندوی شرکت اداره هم پر غاړه لري.
هغه له امریکایۍ رسنیو سره په مرکه کې ویلي، د دې ویډیو د جوړېدو موخه یې دا ده چې په طنزیه ډول د افغانستان په اړه د لوېدیځ منفي نظر وننګوي او هغه واقعیتونه انځور کړي چې سیلانیان یې افغانستان ته د سفر پرمهال ورسره مخ کېږي. نوموړی غواړي وښيي چې افغانستان یوازې خطر او جنګ نه دی، بلکې د لیدنې لپاره ځایونه، کلتوري تجربې او مېلمهپاله خلک هم لري.
یوسف اریوبی دا څرګندونې داسې مهال کوي چې پر افغانستان د طالبانو تر واکمنېدو وروسته لوېدیځ خپلو وګړو ته خبرداری ورکړی چې دغه هېواد ته سفر ونه کړي، خو د طالبانو په ټولنیزو رسنیو کې د دې ویډیو په خپرېدو سره داسې ښيي چې افغانستان یو امن هېواد دی.
افغانستان په تېرو وختونو کې د طالبانو او نورو وسلهوالو ډلو د جګړو له امله د سېلانیانو لپاره خوندي ځای نه و، خو د دغې ډلې تر واکمنېدو وروسته طالب چارواکي وايي چې امنیت ښه شوی او شرایط د بهرنیو مېلمنو د هرکلي لپاره ډېر مناسب دي.
په افغانستان کې د طالبانو د امنیت خوندیتوب ادعاوو سربېره، په ځینو ولایتونو کې د وسلهوالو بریدونو خطر لا هم پر خپل ځای دی. د تېر ۲۰۲۴ کال په مۍ میاشت کې په بامیان کې د یوه وسلهوال برید په ترڅ کې درې هسپانوي سیلانیان او درې افغانان وژل شوي وو.
بلخوا، طالبانو د خپلې واکمنۍ له پیل راهیسې د عامه ژوند، کار او زدهکړې په ګډون پر افغان ښځو پراخ او ځپونکي محدودیتونه لګولي، خو څه موده مخکې د دغې ډلې د اطلاعاتو او کلتور وزارت د ګرځندوی، مالي او اداري چارو مرستیال قدرتالله جمال له اسوشیټېډپرېس خبري اژانس سره په مرکه زیاته کړې وه چې له نارینه او ښځینه سېلانیانو هرکلی کوي.
د ملګرو ملتونو د خوړو نړۍوال پروګرام «ډبلیو اېف پي» خبرداری ورکړی، چې د غزې د لوږې ناورین بېساري کچې ته رسېدلی، د مرستو رسول نږدې درېدلی او له هر درېیو کسانو یو یې څو ورځې له خوړو پرته تېروي.
دغې ادارې همداراز ویلي، چې د فلسطین په غزه کې د لوږې وضعیت «بېمخېنې» شوی او د نړۍوالو ادارو د مرستو رسول له سختو محدودیتونو سره مخ دی.
په ورته وخت کې د اسراییل له لوري د مرستو پر ترلاسه کوونکو هم بریدونه همداراز روان دي، چې یوازې د جمعې په ورځ ۴۵ تنه وژل شوي دي.
د خوړو نړۍوال پروګرام مرستیال کارل اسکاو چې تازه یې خپل څلورم سفر غزې ته پای ته رسولی، په نیویارک کې خبریالانو ته وویل: «وضعیت اوس تر هر بل وخت بدتره دی، هېڅکله مې دومره پراخې بشري اړتیاوې نه وې لیدلې، خو له بده مرغه نړۍوالو ادارو د دې اړتیاوو د پوره کولو توان له لاسه ورکړی.»
اسکاو زیاته کړه، «د ماشومانو ترمنځ د خوارځواکۍ کچه خورا لوړه شوې او شاوخوا ۹۰زره ماشومان بېړنۍ طبي مرستې ته اړتیا لري.»
هغه وویل: «په غزه کې له هرو درېیو تنو یو یې داسې ورځې تېروي چې هېڅ خواړه نه لري. دا نه یوازې د لوږې، بلکې د انساني کرامت د له منځهتلو نښه ده.»
د غزې خلک د روانو پوځي عملیاتو، بندیزونو، د مرستو مخنیوي او د روغتیايي مرکزونو د ړنګېدو له امله له سخت بشري ناورین سره مخ دي.
له بلې خوا، د الجزیرې د راپور له مخې، د جمعې په ورځ لږ تر لږه ۴۵ فلسطینیان د اسراییلي بریدونو له امله وژل شوي، چې پکې ۱۱تنه هغه کسان دي چې د مرستو ترلاسه کولو په لیکو کې ولاړ وو.
د ملګرو ملتونو د فلسطیني کډوالو لپاره د مرستو ادارې (UNRWA) مشر فیلیپ لازارېني اسراییل تورن کړ، چې په غزه کې «بېرحمانه وژونکي عملیات» ترسره کوي.
هغه وویل: «غزه اوس د ماشومانو او وږو خلکو په یوه لویه هدیره بدله شوې ده.»
د ناروې د کډوالو شورا وايي، هره ورځ شاوخوا ۴۰ زره افغانان له ایران څخه افغانستان ته ستانه کېږي، خو د هغوی اړتیاوو ته د رسېدنې لپاره لازم امکانات نشته. دغې شورا له نړۍوالې ټولنې غوښتنه کړې، چې د دې وضعیت د ښه مدیریت او ملاتړ لپاره عملي ګامونه پورته کړي.
د ناروې د کډوالو شورا د جمعې په ورځ (د چنګاښ ۲۰مه) پر اېکس پاڼې یوه ویډیو خپره کړې او ويلي يې دي، چې هره ورځ زرګونه افغان کډوال د اسلامکلا له پولې افغانستان ته داخلېږي.
د ناروې د کډوالو شورا مشر جیکوپو کاریډي له سیمې څخه د ليدنې پر مهال ویلي، چې په تېرو درېیو اوونیو کې شاوخوا ۴۰۰ زره کسان افغانستان ته ستانه شوي دي.
هغه ټینګار وکړ، چې راستنېدونکي کډوال په افغانستان کې د ژوند کولو لپاره هېڅ وسیله نه لري او دوی خورا ډېرې اړتياوي لري.
د ناروې د کډوالو شورا پر نړۍوالې ټولنې غږ کړی، چې د افغان کډوالو لپاره خپل ملاتړ زیات او د وضعیت د مدیریت لپاره د ایران او افغانستان ترمنځ د رغنده خبرو اترو ملاتړ وکړي.
ایران له اسراییل سره تر جګړې وروسته د افغان کډوالو اخراج زیات کړی دی، چې هره ورځ زرګونه کسان افغانستان ته ستنوي.
د کډوالو د حقونو فعالینو په ایران کې د نړۍوالې څارنې او د کډوالو د حقونو د لا زیاتې ساتنې غوښتنه کړې ده.
ایران ادعا کوي، چې له ۸۰ سلنې څخه ډېر افغان کډوال په خپله خوښه خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
د امریکا د کانګرس جمهوري غوښتونکي غړي مایک سیمپسون د هغې طرحې د ملاتړ اعلان کړی، چې له مخې به یې هغو امریکایي سرتېرو ته ځانګړي مډالونه ورکړل شي، چې د ایران د اټومي تاسیساتو پر ضد برید کې یې برخه اخیستې وه.
دا طرحه چې پخوا د بل جمهوري غوښتونکي استازي ټوني ګونزالس له خوا وړاندې شوې، موخه یې دا ده چې هغو پوځیانو ته دولتي مډالونه ورکړل شي، چې د ایران پر اټومي مرکزونو د برید پر مهال برخه وال وو، یا له ورته عملیاتو سره تړاو لري.
مایک سیمپسون د دې طرحې په ملاتړ کې ویلي: «هغه امریکايي قهرمانان چې په دې تاریخي عملیاتو کې یې برخه اخیستې، زموږ د ژور درناوي وړ دي. نړۍ نن د دوی د مېړانې له کبله یو خوندي ځای دی.»
د سیمپسون دا څرګندونې په داسې مهال مخې ته راځي، چې د ایران او امریکا ترمنځ ترینګلتیا، په تېره بیا د ایران د اټومي پروګرام له امله له کلونو راهیسې د نړۍوالې ټولنې د اندېښنو لامل شوې ده.
د طرحې جزییات لا هم رسما نه دي خپاره شوي، خو راپورونه ښيي چې دا مډال به د هغو سرتېرو لپاره ځانګړي شي، چې د استخباراتي، تخنیکي یا نظامي مشارکت له لارې د برید برخه وو.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزیر نورالدین عزیزي د قزاقستان د لومړي وزیر له مرستیال او د بهرنیو چارو له وزیر نور تلیو سره د دواړو هېوادونو ترمنځ د سوداګرۍ او اقتصادي اړیکو د پراخولو په اړه خبرې کړې دي.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت ویلي، په لیدنه کې دواړو لوریو هوکړه کړې چې د سوداګريزو اړیکو کچه به تر ۳ میلیارده ډالرو پورې لوړه کړي.
د طالبانو د صنعت او سوداګرۍ وزارت د جمعې په ورځ (د چنګاښ ۲۰مه) په یوې خبرپاڼه کې ټینګار کړی، چې همکاري باید د کرنیزو محصولاتو پر صادراتو محدوده نه وي او باید د صنعتي محصولاتو او ټکنالوژۍ د وارداتو او صادراتو ته هم ځانګړې پاملرنه وشي.
د طالبانو د سوداګرۍ وزارت په وینا، دواړو خواوو د سړک او اورګادي ګډو ټرانسپورتي شرکتونو د جوړولو او د افغان سوداګرو لپاره د ویزو په ورکولو کې د اسانتياوو رامنځته کولو هم موافقه وکړه.
د طالبانو په وینا، د قزاقستان د لومړي وزیر مرستیال ویلي، چې هېواد یې چمتو دی څو شاوخوا ۱۰۰ افغان محصلینو ته مسلکي او تخنیکي روزنه ورکړي.
هغه د قزاقستان له خوا افغانستان ته د یو میلیون ډالرو بشري مرستو د ځانګړي کولو یادونه هم وکړه.
