د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په تازه راپور کې راغلي، طالبانو په ۲۰۲۴کال کې په افغانستان کې د بشري حقونو په پراخو سرغړونو لاس پورې کړی. په راپور کې راغلي، د طالبانو تر واکمنۍ لاندې د افغان ښځو بنسټیز حقونه محدود شوي او دوی د زدهکړو، کار او ازاد تګ راتګ له حقونو بېبرخې شوې دي.
راپور زیاتوي، چې طالبانو د نویو محدودو قوانینو په خپرولو سره نه یوازې د ښځو ژوند له سختو بندیزونو سره مخ کړی، بلکې د افغانانو په ټولنیز ژوند یې پراخ محدودیتونه لګولي دي.
د امریکا د بهرنیو چارو وزارت په راپور کې د نورو سرغړونو ترڅنګ په ځانوژنې، جبري تښتونې، شکنجه، د ماشومانو کارول په وسلهوالو جګړو کې، د بیان او رسنیو پر ازادۍ بندیزونه او د انسانانو قاچاق هم یاد شوي دي.
راپور وايي، طالبانو د انټرنټ لاسرسی محدود کړی، خبریالان یې ګواښلي او د تاوتریخوالي تر فشار لاندې ځینې رسنۍ تړل شوې دي او ګڼ شمېر خبریالان له هېواده وتلو ته اړ شوي دي.
امریکا د طالبانو دغه کړنې په کلکه غندلي او ټینګار یې کړی، چې د افغانانو تر څنګ به ولاړ وي، څو هغوی وکولای شي د خپلو اساسي حقونو، ډېموکراسۍ او ازادۍ لپاره مبارزه پر مخ یوسي.
دا په داسې حال کې ده، چې د اسلامي جمهوري نظام له پرځېدو وروسته افغانې ښځې له بېساري تاوتریخوالي، بندیزونو او محدودیتونو سره مخ شوې. طالبان چې د ۲۰۲۱م کال د اګسټ په ۱۵ نېټه بیا په غېر مشروع ډول واک ته ورسېدل، د ټولګډونه حکومت او د ښځو د حقونو ژمنې یې وکړې، خو عملي ګامونه یې له دغو ژمنو سره په ټکر کې و.
واک ته د طالبانو تر سېدو وروسته ښځې او نجونې له ښوونې، کار، سفر او ان له عامه ژوند څخه محرومې شوې، دغه بدلونونو یوازې د افغانستان د مېرمنو پر فردي ژوند ناوړه اغېز نه دی کړی، بلکې د ټولنې پر ټولییز پرمختګ، ټولنیز جوړښت او اقتصادي پیاوړتیا یې هم ژور اغېز کړی دی.
د مېرمنو پر وړاندې دا بندیزونه یوازې یو داخلي سیاسي او مذهبي پرېکړه نه وه، بلکې نړۍوال غبرګونونه یې راوپارول. ملګرو ملتونو، اروپايي ټولنې، اسلامي همکاریو سازمان او د نړۍ بېلابېلو بشري او حقوقي بنسټونو دا محدودیتونه د افغان مېرمنو د بنسټیزو انساني حقونو ښکاره سرغړونه وبلله.