افغانستان انټرنشنل ـ پښتو
په کندهار کې د طالبانو اړوند سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې د طالبانو مالیې او اقتصاد وزارتونو او د افغانستان بانک د نوري فایبر انټرنیټ قطع کېدو په تړاو د دې ډلې د مشر له پرېکړې سره مخالفت کړی دی. ملا هبت الله ددغو وزارتونو او ادارو پلاوي ته ویلي، چې بدیلې لارې ولټوي.
په کندهار کې د طالبانو سرچینو نن سې شنبه د (وږي ۲۵مه) افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې څو ورځې وړاندې د طالبانو د اقتصاد وزارت په مشرۍ یو پلاوی چې د دې ډلې د مالیې وزارت او د افغانستان بانک چارواکي پکې شامل وو، د طالبانو له مشرتابه سره د نوري فایبر خدماتو د قطع کېدو په تړاو د خبرو اترو لپاره دغه ولایت ته سفر کړی و.
د سرچینو په وینا، د پلاوي ټینګار دا و، چې د یادو ادارو ټولې چارې د انټرنېټ له لارې ترسره کېږي او د انټرنېټ په قطع کېدو سره به یې سیسټمونه له ستونزو مخ شي.
سرچینو وویل:« ملاهبت الله دغه پلاوي ته ویلي، چې دا پرېکړه به په تدریجي ډول عملي کېږي او د هغه استلال دا و، چې د لوي ملاصاحب (ملا عمر) د واکمنۍ پرمهال انټرنېټ نه و، هغه کارونه سم روان ول، اوس دې ورته بدیلې لارې ولټوي.»
د سرچینو په وینا، بهر ته د ملاهبت الله د ادارو د رسمي سندونو او معلوماتو لیک کېدل او نوري فایبر باندې نه کنټرول یې دلایل په ګوته شوي دي.
سرچینې وايي، ملاهبت الله د طالبانو د مخابراتو او معلوماتي ټکنالوژۍ وزارت ته ویلي، چې د ټولو مکالمو او ډېټا د کنټرول لپاره له ټیلیفوني شرکتونو ضمانت واخلي.
سرچینو دغه راز وویل، له ټیلیفوني شرکتونو څخه غوښتل شوي، چې «خاص لغاتونه\کوډونه» وټاکي او څوک چې له ځینو خاصو لغتونو استفاده کوي باید د هغه کس ټول ریکارډ او ډېټا د طالبانو د استخباراتو لوی ریاست ته په واک کې ورکړای شي.
د ترلاسه شویو معلوماتو له مخې، له بلخ وروسته به په کندهار او هرات ولایتونو کې هم ډېر ژر د نوري فایبر انټرنېټ قطع شي او بیا به په تدریج نورو ولایتونو ته دا بندیز وغځول شي.
د سرچینو په وینا، ځینو سختدریځه ملایانو او په ځانګړی توګه د بلخ والي محمد یوسف وفا د ملا هبت الله دددې پرېکړې ملاتړ کړی دی.
دوی زیاته کړه:« په تېرو ورځو کې په یوه مجلس کې د بلخ والي ملاهبت الله ته وویل چې د انټرنېټ له بندېدو سره به د ادارو معلومات بهرنیو استخباراتو ته په لاس نه ورځي او د ادارو معلومات به خوندي وي».
په کابل کې د طالبانو تر واک لاندې د ملي ټلویزیون ځینو کارکوونکو افغانستان انټرنشنل ته وویل چې طالبانو د ملي ټلویزیون پر کارکوونکو هم نیټ بند کړی خو څوک یې، چې کاروي ځانګړی اکاونټ ورته جوړیږي او وروسته یې ټولې چارې څارل کیږي.
په بلخ ولایت کې د طالبانو د والي ویاند حاجي زید د افغانستان انټرنشنل هغه راپور تایید کړی، چې د ملا هبتالله په فرمان په دغه ولایت کې د نوري فایبر انټرنېټ پر کارونې بندیز لګول شوی.
هغه وایي، له دې وروسته به «له منکراتو د مخنيوي لپاره» له نوري فایبر څخه کار نه اخیستل کېږي او دوی یې د بدیل په لټه کې دي.
لږ تر لږه درېو سرچینو ویلي، چې له شاوخوا دریو اونیو راهیسې په ټول افغانستان کې د نوري فایبر شرکت انټرنېټ قطع شوی او یا کمزوری شوی دی.
د مزارشریف اوسېدونکو د دوشنبې په ورځ افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې طالبانو په دغه ښار کې د وای فای انټرنېټ شبکه بنده کړې ده.
د مخابراتي شرکتونو چارواکو هم دغه موضوع تایید کړې او ویلي یې دي، چې دغه کار د طالبانو د مشرتابه په امر شوی دی.
شنونکي وايي چې د فایبر او انټرنیټي خدماتو د قطع کولو له لارې د ډیجیټل معلوماتو د جریان محدودول د طالبانو لپاره د معلوماتو کنټرول یوه لنډمهالې وسیله کېدای شي، خو په اوږدمهاله توګه اقتصادي، تعلیمي او ټکنالوژیکي پرمختګ ته زیان رسوي.
د نیپال وروستی وضعیت ښيي چې لنډمهاله امنیتي او سیاسي موخې ممکن ترلاسه شي، خو د خلکو د اعتراض، ټولنیزې نارضایتۍ او حکومتونو د نسکورېدو لامل هم ګرځېدای شي.
په نیپال کې مظاهرې پر ۲۶ ټولنیزو شبکو د حکومت د بندیز په غبرګون کې پیل شوې. دغه بندیز د ځوانانو او عامو خلکو د پراخې نارضایتۍ لامل شو او د فساد پر وړاندې د مبارزې د محدودولو هڅه یې وګڼله.
د مظاهرو له امله شاوخوا ۱۹ کسان په لومړۍ ورځ ووژل شول او وروسته یې شمېر ۷۲ تنو ته ورسېد. د مظاهرو په پایله کې لومړي وزیر کي پي شرما اولي استعفا وکړه، پارلمان منحل شو او نوې لومړۍ وزیرې واګې په لاس کې واخېستې.
