د اروپایي کمېسیون مشرې د سوریې له ولسمشر احمد الشرع سره کتلي دي

د اروپایي ټولنې د کمېسیون مشرې اورسولا وان ډرلاین د سوریې له ولسمشر احمد الشرع سره تر لیدنې وروسته د دې هېواد د راتلونکو پړاوونو او ننګونو په اړه خپل دریځ څرګند کړی دی.

د اروپایي ټولنې د کمېسیون مشرې اورسولا وان ډرلاین د سوریې له ولسمشر احمد الشرع سره تر لیدنې وروسته د دې هېواد د راتلونکو پړاوونو او ننګونو په اړه خپل دریځ څرګند کړی دی.
نوموړې ویلي، سوریه د اوږدې جګړې او سیاسي کړکېچونو له امله له سختو ستونزو سره مخ ده او د اروپایي ټولنې لومړیتوب دا دی، چې د دې هېواد د خلکو په مشرۍ یو ریښتینی، پراخګډونه او سولهییز انتقالي بهیر رامنځته شي.
هغې ټینګار وکړ، چې دغه بهیر باید له هر ډول زیانمنې بهرنۍ لاسوهنې پاک وي، څو د سوریې خلک خپله راتلونکې په خپل لاس کې واخلي.
وانډرلاین زیاته کړه، چې اروپایي ټولنه د سوریې د اوسنیو او بېړنیو اړتیاوو په ځانګړي ډول د بشري مرستو په برخه کې ملاتړ ته ژمنه ده.
د هغې په وینا، اروپایي ټولنه به نه یوازې د بېوزلو کورنیو، کډوالو او جګړهځپلو خلکو د ژوند د اسانتیا لپاره هڅې وکړي، بلکې د سوریې د اقتصادي او ټولنیزې بیارغونې او بنسټیزو پروژو ملاتړ به هم وکړي.
د اروپایي ټولنې مشرې همداراز وویل، چې د سوریې په اړه به سیاسي خبرې او اړیکې لا پراخې کړي، څو د نړۍوالې همکارۍ له لارې د سولې، ثبات او پرمختګ لپاره عملي ګامونه پورته شي.
هغې په پای کې څرګنده کړه، چې د اروپایي ټولنې موخه یوازې لنډمهاله مرسته نه ده، بلکې غواړي د سوریې خلک په اوږدمهال کې د یوه باثباته، خپلواک او سوکاله هېواد خاوندان شي.

د اوکراین ولسمشر ولادیمیر زېلېنسکي له فاکس نیوز سره په مرکه کې ویلي، احساس کوي چې چین نه غواړي د اوکراین او روسیې تر منځ جګړه پای ته ورسېږي او زیاته کړې یې ده، چې ټرمپ کولی شي د دغې جګړې په اړه د چین نظر بدل کړي.
زېلېنسکي د سې شنبې په ورځ (د تلې لومړۍ) له فاکس نیوز سره په مرکه کې ویلي، «فکر کوم د پخوا پر تله اوس له ډونالډ ټرمپ سره ښې اړیکې لرم.»
زېلېنسکي همداراز په امنیت شورا کې ویلي، تمه لري چې د امریکا اقدامات به روسیه سولې ته سوق کړي او زیاته یې کړه، چې د روسیې د اقتصاد په تړاو یې له ټرمپ سره خبرې کړي، خو په اړه یې نور جزییات ورنکړل.
هغه په ډاګه کړه: «موږ ټولو دا درک کړې چې ډونالډ ټرمپ به له جګړې وروسته اوکراین ته امنیتي ضمانتونه ورکړي.» زېلېنسکي همداراز د اوکراین د جګړې په تړاو په ملګرو ملتونو کې د ټرمپ وروستۍ څرګندونې «لوی بدلون» بللی دی.
ټرمپ د ملګرو ملتونو په عمومي مجمع کې وویل، که په هغه وخت کې د امریکا ولسمشر وای، نو د روسیې او اوکراین تر منځ جګړه هېڅکله هم نه پیلېده. هغه زیاته کړه، «له درې نیمو کلونو راهیسې دغه جګړه روانه ده، په داسې حال کې چې باید په یوه اوونۍ کې پای ته رسېدلې وای.»
ټرمپ د اوکراین د جګړې د دوام لامل روسیه وبلله او ویې ویل، چین او هند هم له روسیې د نفتي موادو په پېرلو سره د دغې جګړې د دوام لپاره مرسته کوي. هغه د ناټو پر ځینو هېوادونو هم نیوکې وکړې چې لا هم له روسیې انرژي پېري.
ډونالډ ټرمپ په خپلې دغې وینا کې په ډاګه کړه، واشنګټن چمتو دی چې د روسیې پر وړاندې نوي بندیزونه ولګوي او له اروپا یې هم وغوښتل چې له ده سره یو ځای شي.
هغه په ټينګار سره وویل: «اروپاییان جګړې ته ډېر نږدې دي او دا ورته شرم دی چې لا هم له روسیې انرژي پېري.»

د فرانسې ولسمشر امانوېل مکرون د ملګرو ملتونو په عمومي اسامبلۍ کې د وینا پر مهال د نړۍ د اوسني وضعیت په اړه اندېښنه څرګنده کړې او وایي، سره له دې چې د دې سازمان غړي له ۵۱ هېوادونو څخه ۱۹۳ ته رسېدلي، نړۍ لا هم د ژور وېش او اړیکو د ماتېدو له ستونزې سره مخ ده.
مکرون پر خپل اېکس لیکلي: «موږ باید په دې ځان پوه کړو چې د نړۍ د وېش او ټوټې کېدو بهیر د سترو شخړو په حل او د ګډو ننګونو پر وړاندې د مبارزې په برخه کې زموږ ګډ ظرفیت سخت اغېزمن کړی دی.»
د هغه په وینا، د نړۍوالو ګډو ستونزو په ځانګړي ډول د جګړو، بشري ناورینونو او اقلیمي بدلونونو پر وړاندې نړۍ هغه واحده اراده نه لري چې په ګډه پرېکړه وکړي او د عملي حل لارې پر لور حرکت وکړي.
ولسمشر مکرون زیاته کړه: «اوس له هر بل وخت ډېره اړینه ده چې هغه د همکارۍ روحیه بېرته راژوندۍ کړو چې له اتیا کلونو مخکې یې د ملتونو ترمنځ د ملګرو ملتونو د رامنځته کېدو بنسټ کېښود.»
هغه له نړۍوالو مشرانو څخه وغوښتل، چې د سیاسي او اقتصادي ګټو پر ځای دې د ګډو ارزښتونو پر بنسټ د سولې، عدالت او همکارۍ فضا بېرته ټینګه کړي، څو نړۍ د ګډو ګواښونو پر وړاندې په یو واحد صف ولاړه شي.

د ملګرو ملتونو سرمنشي انتونیو ګوترېش د ملګرو ملتونو په عمومي اسامبلۍ کې د وینا پر مهال د نړۍ د راتلونکي په اړه څرګندونې کړي او له هېوادونو یې غوښتي، چې په ګډه پرېکړه وکړي چې غواړي څه ډول نړۍ راتلونکو نسلونو ته پرېږدي.
ګوترېش وویل: «موږ باید د سولې لاره غوره کړو، هغه سوله چې پر نړۍوالو قوانینو ولاړه وي، ځکه یوازې د نړۍوال قانوني چوکاټ په رڼا کې د ملتونو ترمنځ باور او تلپاتې ثبات رامنځته کېدای شي.»
هغه د بشري حقونو او انساني کرامت پر ارزښت ټینګار وکړ او زیاته یې کړه، چې نړۍ باید د هر انسان د حقونو د خوندیتوب پر اصل راټوله شي.
د ګوترېش په وینا، که بشري حقونه تر پښو لاندې شي، نو نه یوازې د هېوادونو سیاسي جوړښتونه زیانمنېږي، بلکې د نړۍوال ثبات بنسټونه هم کمزوري کېږي.
د ملګرو ملتونو سرمنشي د اقلیم د بدلون ستونزه د بشریت لپاره ستره ننګونه وبلله او ویې ویل، چې د اقلیم عدالت یوازې یو شعار نه، بلکې د ټول بشریت ګډ مسوولیت دی. هغه پر نړۍوالو مشرتابه ټینګار وکړ، چې باید د چاپېریال د خوندیتوب او د اقلیمي ګواښونو د کمولو لپاره بېړني او ګډ اقدامات وکړي.
انتونیو ګوترېش په ټکنالوژۍ هم خبرې وکړې او ټینګار یې وکړ، چې نوې ټکنالوژۍ باید د انسان د خدمت لپاره وکارول شي.
نوموړي وویل: «موږ باید ډاډ ترلاسه کړو چې ټکنالوژي د بشریت لپاره د هوساینې وسیله وي، نه دا چې د وېش، تاوتریخوالي او جګړو د لا پراخېدو لامل شي.»
هغه په پای کې د ملګرو ملتونو د بنسټونو د پیاوړتیا غوښتنه وکړه او څرګنده یې کړه: «موږ باید د ملګرو ملتونو ځای او رول نور هم ټینګ کړو، ځکه یوازې د ګډې همکارۍ له لارې کولای شو د سولې، عدالت او انساني کرامت پر لور یو با ثباته راتلونکی تضمین کړو.»
ګوټرېش په خپله وینا کې د نړۍ له مشرانو وغوښتل، چې د تګلارو پر ځای عملي ګامونه واخلي، څو بشریت د جګړو، بې عدالتۍ او د اقلیم له ناوړه پایلو وژغورل شي.

د قطر امیر شېخ تمیم بن حمد بن خلیفه الثاني د ملګرو ملتونو په عمومي مجمع کې د خپلې وینا په ترڅ کې په دوحه کې د حماس پر مشرتابه د اسراییل برید خاینانه او دولتي ترهګري وبلله او زیاته یې کړه، چې اسراییلي پلاوی دوحې ته راغلی و او تر هغې وروسته یې د بمبارۍ پروګرام طرحه کړ.
د قطر امیر زیاته کړه، «پر قطر د اسراییل برید دا ثابته کړه چې د نتنیاهو دولت یو «قانون ماتونکی» دولت دی. دغه ډول چارې د نړۍوالو قوانینو ښکاره نقض ګڼل کېږي.»
هغه د دغه مطلب په څرګندولو سره چې «د اسراییل دولت د برمته شویو کسانو د ازادۍ لپاره له هڅو په شا شوی او اوس یې اصلي موخه د غزې له منځه وړل دي.» وویل، «اسراییل د دوښمنانو په محاصره کې یو ډيموکرات هېواد نه دی، بلکې څېرمه هېوادونو لپاره یو ګواښ دی.»
د قطر امیر د فلسطین د رسمیت پېژندنې په برخه کې د ځينو هېوادونو اقدام وستایه او زیاته یې کړه: «نتنیاهو په غزه کې له سولې پر مخنیوي ویاړي او خپلې دغې چارې ته دوام ورکوي.»
ال ثاني همداراز په ډاګه کړه، که چېرې په غزه کې د جګړې بیه د برمته شویو کسانو ازادول وي، نو اوس اسراییل د هغوی ازادولو ته شا کړې او په وینا یې اسراییل اوسنۍ روانه جګړه د ښارګوټو د پراختیا او په تل ابیب کې د شته وضعیت د بدلولو لپاره ښه فرصت ګڼي.
هغه همداراز زیاته کړه: «سوریه نوي پړاو ته د ننوتلو په حال کې ده او هیله مند یم چې دغه پړاو د سوریې د خلکو د ارمانونو د تحقق لپاره پیلامه شي. اسراییل د سوریې د تجزیه کېدو په لټه کې دی. اسراییل باید د لبنان له سوېل څخه هم شاتګ وکړي.»
ال ثاني د خپلې وینا په پای کې په سوډان کې له ښکېلو خواو وغوښتل، چې خپلې ستونزې د خبرو له لارې حل کړي.

د سوریې ولسمشر احمد الشرع د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې پر مهال په نیویارک کې د امریکا د پوځ متقاعد جنرال او د «سي ای اې» پخواني مشر ډېوېد پټریوس سره کتلي. د دواړو خواوو د پخوانۍ دوښمنۍ تاریخ ته په کتو دا لیدنه غېر معمولي او بې سارې بلل کېږي.
ډېوېد پټریوس د الشرع د شخصیت بدلون د پام وړ بدلون بللی او زیاته کړې یې هه، چې د الشرع لاره له یوه «یاغي مشر» څخه تر «ولسمشرۍ» پورې د منځني ختیځ یو له سترو بدلونونو څخه دی.
جنرال پټریوس هغه مهال (۲۰۰۶ – ۲۰۱۱) د امریکايي ځواکونو مشري کوله چې د عراق جګړه په اوج کې وه. د همدې کلونو پر مهال، الشرع د امریکا پر وړاندې جګړه کوله او د امریکايي ځواکونو له لوري ونیول شو او زندان ته ولېږدول شو.
له بند څخه تر خلاصېدو وروسته، الشرع په ۲۰۱۲کال کې د «جبهه النصره» ډله جوړه کړه چې د بشار الاسد پر ضد یې جګړه کوله.
دا ډله وروسته له القاعدې بېله شوه او په ۲۰۱۷کال کې د نورو ډلو په یوځای کېدو سره «تحریر الشام» په نوم ځانګړی جوړښت شو. امریکا په ۲۰۱۸کې دا ډله ترهګره وبلله، خو د ۲۰۲۵کال په جولای کې یې له تور لېست څخه واېسته.
د امریکا حکومت د الشرع د نیولو لپاره ۱۰میلیونه ډالره انعام هم اعلان کړی و، چې د تېر ډسمبر په پای کې لغوه شو.

احمد الشرع د یکشنبې په ورځ نیویارک ته ورسېد. هغه لومړنی سوریایي ولسمشر دی چې نږدې په شپږو لسیزو کې د ملګرو ملتونو په عمومي اسامبله کې ګډون کوي. د هغه پلاوي له بېلابېلو چارواکو، په ځانګړي ډول د امریکا له بهرنیو چارو وزیر مارکو روبیو سره هم ولیدل.
الشرع د ډیوډ پټریوس په ملتیا د «کنکورډ یا ۲۰۲۵» کلني نړۍوال کنفرانس کې هم ګډون وکړ.
جنرال پټرویوس د الشرع د سیاسي بدلون ستاینه وکړه او ویې ویل: «هغه اوس پراخ ملاتړ لري او زه هم د هغه له ملاتړو یم.»
په دې خبرو کې د جنرال پټرویوس یوه پوښتنه د الشرع د روغتیا او خوب اړوند وکړه. الشرع په ځواب کې وویل: «موږ پخوا د جګړې په ډګر کې مخامخ وو، نن د خبرو پر لاره روان یو. چا چې جګړه کړې وي، د سولې ارزښت ښه پېژني.»
هغه زیاته کړه: «تېر د نن له معیارونو سره نشو سنجولای او نن د تېر له معیارونو سره نه شي قضاوت کېدای.»
الشرع په خپلو خبرو کې ټینګار وکړ، چې د هغه حکومت د بیارغونې، اقتصادي پراختیا او ملي یووالي پر پروګرام تمرکز لري او یوازې پوځ او حکومت باید د وسلو د کارونې مشروع حق ولري.
هغه وویل، د اساسي قانون په رڼا کې به د لږکیو حقونه په ځانګړي ډول د کردانو خوندي شي، خو د کردانو وسلهوال ځواکونه باید د دولت له چوکاټ بهر فعالیت ونه کړي.
الشرع د اسراییل په اړه وویل، چې د بشار الاسد د حکومت له پرځېدو وروسته یې تراوسه پر سوریې له زرو ډېر بریدونه کړي او د جولان د لوړو سیمه یې لا هم اشغال کړې ده، خو د ده په وینا، د دمشق تمرکز پر بیارغونې او د نوي جګړې د مخنیوي دی او له اسراییل سره د ۱۹۷۴ د اوربند پر اساس امنیتي خبرې روانې دي.
