پیامدهای بازگشت طالبان؛ "این آتش‌فشان خفته روزی فوران خواهد کرد"
احمدضیا سراج
رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان
.
رئیس پیشین امنیت ملی افغانستان
.
در بخش‌های هفت‌گانه این نوشتار درباره پیامدهای ملی و منطقه‌ای بازگشت طالبان به قدرت،به فعالیت گروه‌های هراس‌افگن در قلمرو طالبان، مهارت‌های ویرانگر ترویست‌ها، بستر نیروی انسانی تروریسم در افغانستان، نقش مدارس دینی در افراط و تروریسم، فناوری در خدمت هراس‌افگنی فرامرزی و اقتصاد مواد مخدر و جرایم سازمان‌یافته در خدمت طالبان اشاره شد.
با ارزیابی بازگشت طالبان به افغانستان با پیامدهای افزایش تهدید علیه ثبات و امنیت منطقه و جهان به نتیجه چندبعدی دست می‌یابیم. گروهی با اهداف بزرگ منطقه‌ای و بین‌المللی، وفور نیروی انسانی برای سربازگیری، مهارت ترور، بهره‌برداری از تکنالوژی برای مقاصد تروریستی و پیوند با هسته‌های جرایم سازمان‌یافته برای منطقه و جهان بی‌نهایت پرمخاطره می‌تواند باشد.
بدون شک وقایع بیانگر آن است که عوامل فوق الذکر با گذشت زمان در یک نقطه‌ای احتمالأ فوران خواهد کرد. دلایل فراوانی مبنی بر احتمال آغاز درگیری کشو‌رهای همسایه در یک جنگ نیابتی منطقه‌ای در افغانستان وجود دارد. طالبان طی دو سال گذشته تقریباً با همه همسایه‌های افغانستان به جز چین درگیری مرزی داشته است. حتی ترکمنستان که تماس‌هایش را همواره با طالبان حفظ کرده و ادعای بی‌طرفی داشته است. اما بنا بر عواملی از سوی طالبان در آینده تهدید می‌شود.
برخلاف این نظر تبلیغاتی که گویا طالبان اصلاح شده‌اند و این تبلیغات عمداً به منظور توجیه امضای توافقنامه دوحه راه‌اندازی شده بود، حتی یک مثال وجود ندارد که طالبان دهه ۲۰۲۰ را از طالبان نیمه دوم دهه ۱۹۹۰ زمانی که تروریستانی را پناه داد و حمایت کرد که بالاخره منجر به حملات ۹ و ۱۱ سپتامبر شد، از هم مجزا باشد.
رابطه طالبان با گروه‌های هراس‌افگن خارجی و گروه‌های جرایم سازمان‌یافته چند لایه، مستحکم و منفعت‌اور برای تمام جناح‌هاست. پس توقع از طالبان که علیه این عناصر اقدام کند یک خیال واهی و فکر باطل است. یگانه چیزی که می‌توان منحیث پاسخ از طالبان انتظار داشت این است که حضور هراس‌افگنان خارجی را رد کنند، یا وعده‌ای بدون زمانبندی و عمل واقعی بدهند.
ایدیولوژی طالبان اجازه نمی‌دهد که در رفتارشان میانه‌روی اختیار کنند. ساده‌لوحانه خواهد بود اگر باور کنیم که طالبان حالا که سر قدرت‌اند بیشتر میانه‌رو خواهند شد، زیر اگر چنین شود، اساساً به معنای پایان دوره طالبان قابل تعریف خواهد بود. بنابر این توقع اینکه همه چیز تغییر خواهد یافت هرگاه اینها واقعیت حکومتداری را درک کنند، نیز ساده‌لوحانه است. روی همین دلیل بود که طالبان زمانی که صرف چند ولسوالی افغانستان در کنترول‌شان بود، به هیچ نوع توافق صلحی تن ندادند؛ زیرا آن‌ها نمی‌توانند در هیچ نوعی از حکومت مشترک زندگی کنند که ایدیولوژی افراطی را که امروز دنبال و اجرا می‌کنند، تضعیف کند.
با این هشدارها، جامعه جهانی صرف دو گزینه در اختیار دارد: اول اینکه جدیت مشکل را تشخیص داده و راه‌حلی را برای مردم افغانستان به منظور رفاه و آرامش منطقه و جهان جستجو کند. گزینه دوم این است که منتظر باشد یا این تهدید را نادیده بگیرد تا زمانی‌که دامنگیر دیگر کشور‌ها شود.
تردیدی وجود ندارد که راه حل در نقش خود مردم افغانستان نهفته است. اتحاد و همبستگی مردم بی‌گمان علاج این سرطان است. قابل یادآوری است که دریافت راه‌حل مسئولیت صرفاً بخشی از جامعه نیست، هریک از اعضای جامعه که از وضعیت کنونی متأثر شده‌اند، مسئولیت دارند تا سهم مشترک برای برقراری صلح پایدار اتخاذ کنند.
در دورهء جمهوریت، عده‌ای ادعای بی‌طرفی و عدم حمایت از هیچ‌یک از طرف‌های درگیر، را می‌کردند مگر امروز زندگی برای همه به شمول آنهايی که بی طرفی اختیار کردند، جداً تغییر کرده است. این مسئولیت تمام افغان‌های مربوط به همه اقوام و اقشار جامعه است تا جزیی از این پیکار باشند. با آن هم این مشکلی نیست تا حل آن صرف برای افغانها رها شود زیرا این یک معضل منطقه‌ای و جهانی است و نیاز به اقدامات بزرگ دارد.
در پایان قابل ذکر است که زمانی که بحث تهدیدات در حال ظهور از یک جمعیت تروریستان با الهام از وضعیت در افغانستان مطرح شود، بسیاری از مردم در مورد وقوع یک حمله تروریستی بزرگ و چشمگیر دیگری مثلاً هدف قرار دادن یک آسمان‌خراش توسط یک هواپیما سخن می‌گویند. ولی آن روزها گذشت، تهدید تروریستی آینده به‌مراتب پیچیده‌تر، وسیع‌تر و ویرانگرتر خواهد بود.
بخش‌های دیگر این نوشتار:
تروریسم بین‌المللی در قلمرو طالبان؛ چند گروه تروریستی در افغانستان حضور دارند؟
مهارت‌های ویرانگر تروریست‌ها در افغانستان؛ سازندگان بمب برای همیشه بیکار نخواهند نشست
نقش مدارس دینی در افراط و تروریسم؛ 'یک میلیون طالب دیگر دارند آماده می‌شوند'
بستر نیروی انسانی تروریسم طالبان؛ 'پدران را به کشتن دادند حالا چشم به پسران‌شان دوخته‌اند'
فناوری در خدمت هراس‌افگنی فرامرزی؛ تروریست‌هایی که پهپاد دارند و ارز دیجیتال مصرف می‌کنند
اقتصاد مواد مخدر و جرایم سازمان‌یافته، برای چرخش ماشین جنگی تروریسم در افغانستان و منطقه
