د طالبانو د امربالمعروف وزارت وایي د دې وزارت مامورنیو د لوګر ولایت د خوښۍ ولسوالۍ څخه د څارنې پر مهال په دې ولسوالۍ کې د کوډو او تعویزونو د لیکلو پر حراموالي ټینګار کړی.
دغه وزارت د چهارشنبې په ورځ د زمري پر یوولسمه په یوه خبرپانه کې لیکلي «د ښځو د حجاب ساتنه او د سنت په شکل د ږيرې لرل فضیلت دی».
د طالبانو له واکمنیدو وروسته دغې ډلې د «امر بالمعروف او نهی عن المنکر» وزارت په چوکات کې خپل سلګونه غړي د «محتسبانو» په توګه ګمارلي دي.
د طالبانو امربالمعروف دغه «محتسبان» هره ورځ د ښځو د حجاب، د نارینو د ږیرې اندازه او د جامو په ګدون د خلکو له ورځني ژونده څارنه کوي.
د طالبانو د محتسبانو او د امربالمعروف وزارت کړنو د بشري حقونو د فعالانو پراخ اعتراضونه راپارولي او هغوی ویلي چې دې ادارې او مامورینو یې د خلکو ورځنۍ چارې محدوده کړي دي.
خو طالبان بیا د شریعت د پلي کولو لپاره د دغه وزارت کړنې اړینې بولي.
د یادونې ده چې امر بالمعروف او نهی عن المنکر وزارت د طالبانو ادارې له مهمو بنسټونو څخه شمېرل کیږي.
هغه افغان پیلوټ چې روانډا ته یې د اخراج ګواښ شوی، مېرمن یې د برتانیا له حکومته د خپلې کورنۍ لپاره د پناه غوښتنه کړې ده. هغې د برتانیا له حکومته احساساتي غوښتنه کړې چې کورنۍ ته یې په برتانیا کې پناه ورکړي.
دغه مېرمن چې اوس د افغانستان په یوه نامعلوم ځای کې ده وايي؛ چې کورنۍ یې له برتانویانو سره د خپل مېړه د کار کولو له امله درنه بیه پرې کوي او د مرستې په تمه یې ژوند توره تیاره دی.
افغان پیلوټ د طالبانو تر واکمنۍ وروسته، خپله ځوانه کورنۍ په وطن کې پرښوده او په یوه وړه کښتۍ کې یې خپل سفر برتانیا ته پیل او ځان یې تر منزله ورساوه.
مګر برتانیا ته په رسیدو سره د افغان هوایي ځواک دغه چارواکي هغه مرسته ترلاسه نه کړه چې تمه یې کیده او پرځای یې د کورنیو چارو وزارت لخوا روانډا ته د لېږلو له ګواښ سره مخامخ شو.
د پیلوټ مېرمنه د برتانیا د لومړي وزیر ریشي سونګ د حکومت لخوا د مرستې نشتوالي له امله نا هیلې ده. هغې د برتانیا حکومت په دې تورن کړ چې د کورنۍ لپاره یې د خوندي ځای چمتو کولو کې پاتې راغلی.
هغې ریشي سونګ ته په اشارې وویل: «دا څرګنده ده چې ستاسو دنده څه وه او له دوی سره مو څنګه مرسته وکړه؟ ستاسو حکومت احسان هېروونکی او بې اعتباره دی».
د افغان پیلوټ میرمنې انډېپېنډنټ نیوز ته وویل:«نړۍ راته توره تیاره ده، نه پوهیږم څه وکړم؟ زه نوره لیونۍ کیږم، د طالبانو له ویرې موږ له کوره نشو وتلی، ورځې او شپې مو په ویره کې تېریږي».
هغې زیاته کړه: «د برتانیا حکومت یې د کورنۍ لپاره د خوندي ځای په چمتو کولو کې پاتې راغلی. باور وکړئ زه واقعا له دې حالته ستړې یم، دا معلومه ده چې د هغه ځای حکومت نه غواړي له موږ سره مرسته وکړي».
د کابل له سقوط څو میاشتې وروسته کله چې افغان پیلوټ له افغانستان د وتلو ستونزمنه پرېکړه وکړه؛ چې خپله کورنۍ پریږدي او د خوندي ځای موندلو لپاره ولاړ شي. د تګ پر وخت یې میرمنې ورته وویل: « ولاړ شه په خدای مې سپارلی یې».
مګر نن یې میرمن وایي: «کاشکې چې د راتلونکي وړاندوینه مې کولی شوی او په دې پوهېدی چې څه پېښېږي، ما به هېڅکله هغه ته د تګ اجازه نه وی ورکړې».
د هغې خاوند په برتانیا کې د افغان کډوالو او مرستې د پالیسۍ (Arap) له مخې د پناه اخیستو غوښتنه کړې وه.
دغه پالیسي د هغو کسانو لپاره ده چې د جګړې پر مهال یې له برتانوي ځواکونو سره مرسته کړې وي خو ونه منل شوه.
په برتانیا کې د پناه غوښتنې له ځنډېدو سره پیلوټ دې ته اړ شو چې مرستې ترلاسولو لپاره متحده ایالتونو ته مخ واړوي، ځکه سپینې ماڼۍ د هغو خلکو د خوندیتوب ژمنه کړې چې له دوی سره یې تر ټولو اوږده جګړه کې همکاري کړې ده.
نوموړی د متحده ایالاتو د یوه چارواکي له خوا د P1 پروګرام ته معرفي کیږي چې لومړنۍ مرکه یې شوې او بله تعقیبي مرکه به یې د دې میاشتې په وروستیو کې وي.
وروسته له هغه چې د برتانیا د دفاع وزارت وویل چې د یاد افغان پیلوټ د بیا مېشتېدو هېڅ پلان نشته، د امریکا د مشرانو جرګې غړو د افغان پیلوټ لپاره د خوندي ځای د غوښتنې ملاتړ وکړ.
د برتانیاد حکومت یوهد انډیپېنډنټ ویاند وویل:که څه هم موږ پر انفرادي قضیو خبرې نه کوو، خو دا تاییدوو چې ټول غوښتنلیکونه د هغو وړتیا شرایطو له مخې کلک ارزول کیږي چې انلاین خپاره شوي دي.
هغه زیاته کړه:"موږ په دې پوهیږو چې افغانان په اوسني حالت کې له هېواده وتل غواړي، خو موږ نشو کولی د ټولو افغان امنیتي ځواکونو د پخوانیو غړو ملاتړ وکړو، چې شمېر یې په سلګونو زره دی."
د پاکستان په بلوچستان ایالت کې د پوځ پر یوې اډې د وسله والو له خونړي برید څخه شل ورځې وروسته؛ د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزارت اعلان وکړ چې په دغه برید کې یو شمېر افغان اتباع لاس لري.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د چهارشنبې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې لیکلي، چې دغه کسان د کندهار ولایت اوسېدونکي وو.
د پاکستاني رسنیو د راپورونو له مخې، د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت په اسلام اباد کې د افغانستان سفارت ته یو لیک استولی او د طالبانو استازو ته یې ویلي چې ډېر ژر به د درېیو وسلوالو جسدونه ور ورسپاري.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د چهارشنبې په ورځ په خپله اعلامیه کې په پاکستان کې دننه په ترهګریزو فعالیتونو کې د افغانستان څخه د ترهګرو د "دوامداره ګډون" غندنه کړې ده.
وسله والو د سرطان په ۲۱ مه په ږوب کې د پاکستاني پوځ پر اډې او په سیوۍ ولسوالۍ کې پر امنیتي ځواکونو بریدونه کړي وو چې په پایله کې یې ۱۲ پاکستاني امنیتي سرتیري وژل شوي وو.
پاکستاني طالبانو په تېرو څو مياشتو کې د پاکستان پر امنيتي ځواکونو څو بريدونه کړي دي. په افغانستان کې د دغې ډلې په شتون پاکستاني چارواکو څو ځله توندې نیوکې کړي دي، خو افغان طالبانو بیا پر پاکستان د برید لپاره د افغانستان له خاورې د دغو وسله والو له خوا کار اخیستل رد کړي دي.
پاکستاني چارواکو او د دغه هېواد پوځ د بیانونو په خپرولو سره د طالبانو ادعا رد کړې او ویلي یې دي چې پاکستاني طالبان په افغانستان کې له پناه ځایونو او وسلو څخه په استفادې خپل بریدونه پلانوي او په پاکستان کې یې عملي کوي.
د ایکسپریس ټرېبیون ورځپاڼې د راپور له مخې؛ پاکستاني چارواکو په شخصي توګه ویلي چې افغان او پاکستاني طالبان د "د یوې سکې دوه اړخونه" دي.
په کابل، بدخشان او اسلام اباد کې یو شمېر لاریون کوونکو مېرمنو له طالبانو سره د خبرو لپاره د افغانانو د ټینګار په اړه د امریکا د متحدو ایالاتو د استازې رینا امیري پر څرګندونو اعتراض وکړ او هغه یې د طالبانو لابیګره یاده کړه.
دوی د چهارشنبې په ورځ وویل چې په دوحه کې د هېوادونو د سیاسي استازو او طالبانو غونډه د اعتراض کوونکو ډلو له شتون پرته د منلو وړ نه ده.
د افغانو ښځو، جونو او بشري حقونو لپاره د امريکا ځانګړې استازې رینا امیري د طالب چارواکو سره د لیدنې په اړه په خپل ټویټ کې لیکلي وو: «د افغانانو او بشري حقونو د ملاتړو د پراخو غوښتنو له امله چې وايي په بشري چارو په ځانګړې توګه پر ښځو او نجونو د افراطي بندیزونو په اړه باید له طالبانو سره تعامل وشي، له خپلو همکارانو سره یوځای طالبانو سره خبرو ته کېناستم».
د افغانستان د ښځو پیوستون غورځنګ د چهارشنبې په ورځ (د اسد ۱۱مه) په یوه بیان کې د رینا امیري څرګندونې (بې اساسه) وبللې او رد یې کړې.
په خبرپاڼه کې راغلي: "د افغانستان د ښځو پیوستون غورځنګ د ښځو د بشري حقونو پر غوښتنې یو ځل بیا ټینګار کوي او د طالبانو له رژیم سره هر ډول تعامل د ښځو له حقونو سره خیانت ګڼي."
دغه راز په پاکستان کې مېشتو افغان مېرمنو د چهارشنبې په ورځ د «په سکوت کې اعتراض» تر عنوان لاندې په یوه احتجاجي کنفرانس کې د رینا امیري د څرګندونو په وړاندې غبرګون وښود. دوی په خپل پیغام کې ټینګار کړی چې "د طالبانو د ډلې ښځینه لابيګرانې په هېڅ ډول د افغان ښځو استازي نه دي."
دوی په خپل احتجاجي پیغام کې ویلي: "موږ هیچا ته اجازه نه ورکوو چې د افغان ښځو په استازیتوب له طالبانو سره اړیکه ونیسي."
دغو ښځو په لاريون کې خپلې خولې تړلې وې او د رينا اميري عکسونه يې سوځولي وو.
دغه راز د بدخشان د ښځو د خوځښت غړې هم په یوه بند ځای کې راټولې شوې وې، د رینا امیري په خبرو یې نیوکه وکړه او له هغې یې وپوښتل: (د ښځو په استازیتوب کومو ښځو او په ځانګړې توګه معترضو مېرمنو دا اجازه درکړې چې زموږ په نماینده ګۍ له طالبانو سره خبرې وکړئ ؟).
د دغه غورځنګ غړو د افغان ښځو، جونو او بشر حقونو په چارو کې د امریکا ځانګړې استازې د طالبانو لابیګره یاده کړه.
د یادونې ده چې څه موده وړاندې رینا امیري د طالبانو له خوا د بشري حقونو څخه د سرغړونې له امله له دغې ډلې سره له خبرو کولو ډډه کړې وه.
ایراني پوله ساتي چارواکي وايي چې له تېرې یوې اونۍ راهیسې یې د ناقانونه افغان کډوالو د بېرته ستنېدو پروسه چټکه کړې او په همدې موده کې یې ۷۵۶۳ غېر قانوني افغان کډوال بېرته افغانستان ته لېږلي دي.
تهران ټایمز په یوه راپور کې د ایران د خراسان رضوي ولایت د سرحدي ځواکونو د قوماندان مجید شجاع له قوله ویلي چې په تېره اونۍ کې یې دا ناقانونه کډوال افغانستان ته بېرته ستانه کړي دي.
سرچینه د قوماندان له قوله زیاتوي چې دا اقدامات د غېر قانوني کډوالو سره د مقابلې د سیاست یوه برخه ده او یاد کډوال یې د دغه ولایت د دوغارون څخه د هرات د اسلام کلا د بندر له لارې لېږلي دي.
نوموړی وايي: ( بهرني اتباع باید د قانوني او رسمي دروازو له لارې ایران ته را داخل شي او که څوک غېر قانوني را داخل شي له جدي چلند سره به مخ شي).
بلخوا د طالبانو د کډوالو چارو وزارت هم اعلان کړی چې په تېره یوه اونۍ کې له ایرانه نېږدې درې زره افغان کډوال بېرته راستانه شوي دي.
د رسمي شمېرو له مخې دا مهال په ایران کې نېږدې پنځه میلیونه افغان کډوال اوسي چې په تېر کال کې یې شا او خوا نوي زره بېرته خپل هېواد ته ستانه شوي دي.
په ننګرهار کې طالب چارواکو پر همېشه بهار رادیو تلوېزون سربېره د ځوانان او نن په نوم د دوو راډیوګانو خپرونې هم بندې کړې دي. په دې دوو تړل شویو راډیوګانو کې د یوې مسوول افغانستان انټرنشنل ته وویل، طالبانو ورته ویلي، چې ترڅو د همېشه بهار نشرات بند وي، دوی هم فعالیت نشي کولی.
دې دوو راډیوګانو د همېشه بهار رادیو تلوېزون په ودانۍ کې رسنیز فعالیت درلود.
د همېشه بهار رادیو تلوېزون مشر اتل ستانکزي د دې خبر په پخلي سره افغانستان انټرنشنل ته وویل، چې دې دوو راډیوګانو ځانګړی فعالیت درلود، خو له دوی سره یې په یوه ودانۍ کې دفترونه وو.
د هغه په خبره، د همېشه بهار راډیو تلوېزون ودانۍ پراخه ده، ځکه دې نورو دوو رسنیو هم ترې کار اخیست او د خپلې برخې د ودانۍ لګښت او نور مصارف یې پخپله پرې کول.
طالبانو د سې شنبې په ورځ د همېشه بهار راډیو تلوېزون خپرونې په دې پلمه بندې کړې چې په یوه ټولګي کې یې نرینه او ښځینه خبریالانو ته روزنیز درس ورکاوه.
خو ځینې سرچینو افغانستان انټرنشنل ته وویل، پر دغه شبکه د طالبانو د چاپې د خبر نشرېدو له امله دا رسنۍ تړلې ده.
د دې سرچینې په خبره، طالبان د دوشنبې په ورځ د دغې شبکې دفتر ته ورننوتي او د خبریالانو روزنیز کورس یې تړلی و چې ښځینه هم پکې وې.
عیني شاهدان وايي چې طالبانو د روزنیز کورس ګډونوال ګواښلي او د همېشه بهار راډیو- تلویزون کارکوونکي یې ډبولي دي.
سرچینه زیاتوي چې طالبانو د دغه خبر په خپرېدو خپه دي نو ځکه یې د همېشه بهار راډیو- تلویزون خپرونې وځنډولې.
دا ګډ روزنیز ورکشاپ په داسې حال کې جوړیږي چې طالبانو د واک ته له رسېدو وروسته د ښځو پر زده کړو او یو شمېر فعالیتونو بندیزونه لګولي دي.
د طالبانو یو شمېر غړو په ټولنیزو شبکو کې د ښځینه خبریالانو روزل د طالبانو له امر څخه سرغړونه بللې او ګواښ یې کړی که چېرې بیا دا سرغړونه تکرار شي عملي کوونکي به یې له سختې سزا سره مخ شي.
په ورته وخت کې له ازادو رسنیو د ملاتړ بنسټ (نۍ) یاده پېښه غندلې او د طالبانو دا چلند یې غېر اصولي او د بیان پر ازادۍ یو فشار یاد کړی دی.
د یادونې وړ ده چې تېر کال د زمري په میاشت کې طالبانو د همېشه بهار راډیو- تلویزون مشر اتل ستانکزی د یوې ورځې لپاره بندي کړی هم و.
