سیمه ییزې سرچینې: په اندارب کې د ملي مقاومت جبهې یو مهم قوماندان وژل شوی

سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د ملي مقاومت د جبهې قوماندان قمرالدین اندرابي د دوشنبې په ورځ (د وږي ۱۳مه) د اندراب ولسوالۍ په بنوي سیمه کې وژل شوی دی.

سیمه ییزو سرچینو افغانستان انټرنشنل ته ویلي، چې د ملي مقاومت د جبهې قوماندان قمرالدین اندرابي د دوشنبې په ورځ (د وږي ۱۳مه) د اندراب ولسوالۍ په بنوي سیمه کې وژل شوی دی.
د دغو سرچینو د ادعا پر بنسټ دغه قوماندان د طالبانو د نفوذی کس په مرسته وژل شوی دی.
د افغانستان د ملي مقاومت جبهې تر اوسه د قمرالدین اندرابي مړینه نه ده تایید کړې.
د انداربي مقاومت جبهې په نوم پر اېکس شبکې یوې پاڼې هم د دغه انداربي قوماندان وژل کېدل تایید کړي دي. پر دې پاڼه دا هم ویل شوي، چې د قوماندان قمرالدین ورور قوماندان جمال الدین هم څه موده وړاندې له طالبانو سره په جګړه کې وژل شوی و.
تر اوسه د دغې پېښې په اړه طالبانو څه نه دي ویلي.
په دې وروستیو کې د مقاومت جبهې د افغانستان په مختلفو ښارونو کې د طالبانو پر پوستو او موټرونو د خپلو ځواکونو د بریدونو راپورونه خپاره کړي، چې د دغې ډلې د جګړه ییز شدت نښه بلل کیږي.


د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا ته په یوه پرانیستي لیک کې تر ۶۰ زیاتو کورنیو او بهرنیو مدني او د بشري حقونو سازمانونو په افغانستان کې د جرمونو او بشري حقونو د سرغړونو د څېړلو لپاره د یوه خپلواک میکانیزم د جوړولو غوښتنه کړې ده.
دوی له دې شورا غوښتي چې د طالبانو جنایتونه مستند کړي.
دغو بنسټونو د دوشنبې په ورځ په افغانستان کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه د ملګرو ملتونو د ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بېنېټ د ماموریت د غځولو غوښتنه وکړه.
دغه راز دغو بنسټونو د ملګرو ملتونو له غړو هېوادونو غوښتي، چې د ښځو پر وړاندې د تبعیض او د بشري حقونو د سرغړونو د نورو قضیو په اړه دې؛ د دې شورا د ځانګړي راپور ورکوونکي له خوا وړاندې شوي ریپوټونه تعقیب کړي.
په دې لیک کې د طالبانو له خوا د هدفي وژنو، اعدامونو، شکنجو او له خلکو سره د ناوړه چلند زیاتوالی هم د طالبانو د جنایتونو د بېلګې په توګه یاد شوی دی.
پر دې سربیره د طالبانو له خوا د بشري حقونو د مدافعینو، ژورنالیستانو او هنرمندانو خپلسري نیول، په زوره مهاجرت او د اقلیتونو ځورول، د پخوانیو دولتي چارواکو او په ځانګړې توګه د ملي امنیت د پخوانیو ځواکونو وژل نور هغه څه دي چې دغه مدني او د بشري حقونو سازمانونو یې په اړه غبرګون ښودلی دی.
دغو بنسټونو وړاندیز کړی، چې د نړۍوالو قوانینو له معیارونو سره سم د ټولو معلوماتو، اسنادو او شواهدو د منظم ثبت او ساتنې لپاره باید د طالبانو د سرغړونو او بشري حقونو د سرغړونو دوسیې جوړې شي.
دغه بنسټونه هیله لري، چې د اسنادو او شواهدو راټولول به د هغو چارواکو په قانوني تعقیب کې مرسته وکړي چې د طالبانو په منځ کې له بشري حقونو څخه سرغړونه کوي.
دوی وايي، چې د طالبانو د قضايي نظام د خپلواکۍ د نشتوالي له امله په افغانستان کې د طالبانو له خوا د بشري حقونو د سرغړونو او جنايتونو پر وړاندې مبارزه ممکنه نه ده.
له همدې امله یو خپلواک نړۍوال میکانیزم به عدالت ته د لاسرسي لپاره د بشري حقونو د سرغړونو له قربانیانو سره مرسته وکړي.
دغه بنسټونه د تاوتریخوالي د کمولو او د طالبانو تر واک لاندې افغانستان کې د بشري حقونو د لا زیاتې سرغړونې د مخنیوي لپاره د یوې خپلواکې څېړنیزې کمېټې جوړول مهم ګڼي.
هېره دې نه وي، چې ملګرو ملتونو هم په خپل وروستي راپور کې د طالبانو له خوا د پخواني حکومت د غړو خپلسري نیول،شکنجه کول او وژل تایید کړي دي.

په اسلام اباد کې یو شمېر افغان کډوال چې د پناه غوښتنې قضیې یې د امریکا د مهاجرت په اداره کې تر څېړنې لاندې دي، د یوې غونډې په ترڅ کې له امریکا څخه د دوی د "پي ۱ او پي ۲" قضیو د ژر تر ژره حل غوښتنه وکړه.
دغه اعتراض کوونکو نن دوه شنبه په اسلام اباد کې د یوې اعتراضیه غونډې په ترڅ کې د امریکا پر حکومت غږ وکړ، چې دوی په پاکستان کې له ګڼو ستونزو سره مخ دي او ژر تر ژره دې د دوی د پناه غوښتنې دوسیو ته رسیده ګي وکړي.
د افغانستان د اسلامي جمهوري دولت له سقوط وروسته زرګونه د P1 او P2 د پناه غوښتنې د قضیو لرونکي افغانان د خپلو قضیو د تعقیب لپاره پاکستان ته تللي؛ مګر لویه برخه یې لا هم بې سرنوشته پاتې دي.
دغو افغانانو په اسلام اباد کې د پولیسو له ناوړه چلند څخه هم شکایت وکړ او زیاته یې کړه، چې اکثره پناه غوښتونکي له ګڼو اقتصادي ستونزو سره مخ دي.
دغه اعتراض کوونکي زیاتوي؛ دوی ته ویل شوي وو، چې د پناه غوښتنې قضیه به یې له ۱۲ تر ۱۸ میاشتو وخت ونیسي؛ مګر د دوو کلونو په پوره کېدو لا هم دوی کوم قانع کوونکی ځواب نه دی تر لاسه کړی.
د یادونې وړ ده، چې تېره اونۍ هم په اسلام اباد کې یوې افغانې پېغلې چې د پي ۲ قضیه یې لرله، د نامعلوم برخلیک او اقتصادي ستونزو له امله ځانوژنه کړې ده.

د اسلامي همکاریو د سازمان پلاوي د دوشنبې په ورځ د طالبانو د کورنیو چارو له وزیر سره په کتنه کې ویلي، چې طالبان باید د افغانستان د پرمختګ په خاطر ښځو ته د عصري علومو د زده کړې زمینه برابره کړي.
خو په ځواب کې یې حقاني ویلي، چې سازمان باید په "صبر او حوصلې" سره د ښځو په تعلیم د بندیز لېرې کېدو انتظار وکړي.
په دې غونډه کې سراج الدين حقاني د نجونو لپاره د ښوونځيو د پرانيستلو په اړه کومه ځانګړې ژمنه ونه کړه؛ هغه وويل چې په دې لاره کې ستونزې شته.
د طالبانو د کورنیو چارو وزیر وویل: "موږ په خپله ټولنه کې ښځو ته اړتیا لرو او دا ستونزه باید د شرایطو په پام کې نیولو سره حل شي".
د اسلامي هېوادونو د تر ټولو مهم سازمان د استازو دا غوښتنه په داسې حال کې کېږي، چې د طالبانو د ازموینو ملي ادارې د نجونو پرته د ۱۴۰۲ کانکور ازموینو پایلې اعلان کړې.
په دې سیالیو کې نجونې په پرله پسې توګه د دویم کال لپاره غیر حاضرې دي.
تر دې مخکې د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت سیاسي مرستیال عباس ستانکزي ویلي وو، چې د نجونو د تعلیم په اړه د طالبانو ترمنځ اختلاف موجود دی.
که څه هم ځینو لویدیځو چارواکو پر ښځو او نجونو د زده کړو بندیز د څو تنو افراطي طالبانو کار بللی؛ خو دغې ډلې د خپل تاسیس راهیسې په رسمي ډول د ښځو له تعلیم سره مخالفت کړی دی.
طالبان وايي چې د اسلامي همکاریو سازمان له دغې ډلې سره د همکارۍ ژمنه کړې ده.
تر اوسه دې سازمان غړو هېوادونه د طالبانو حکومت په رسمیت نه دی پيژندلی.

د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق وايي، چې د روان کال په لومړۍ نیمايي کې یې په افغانستان کې ۲،۲ میلیونه ماشومانو سره رواني مرستې کړي دي.
د یونیسیف د افغانستان څانګې تېره ورځ پر خپلې اېکس (ټویټر) پاڼې لیکلي، چې دوی په افغانستان کې له ماشومانو سره په رواني برخه کې د هغوی ملاتړ کړی او دغه ملاتړ لا هم دوام لري.
دوی نور جزیات نه دي ورکړي؛ خو زیاته کړې یې ده، چې افغان ماشومان لا زیاتو مرستو او کومکونو ته اړتیا لري.
تېره میاشت د ملګرو ملتونو د ماشومانو دغې ملاتړې ادارې ویلي وو، چې لا هم میلیونونه ماشومان د خپلو کورنیو د ملاتړ لپاره درنو کارونو ته مجبوریږي او د کار په جریان کې پرې زور زیاتی کیږي.
د یادونې وړ ده، چې په افغانستان کې د خوړو نړۍوال پروګرام تېره ورځ ویلي، چې په دغه هېواد کې ډېری زده کوونکي د بې وزلۍ او اقتصادي کړکېچ له امله وږي ښوونځي ته ځي.
د ملګرو ملتونو اړوند د دغه سازمان له خوا د خپرې شوې ویډیو له مخې له ۱۰ کورنیو څخه ۹یې کافي خواړه نه لري.

د افغانستان انټرنشنل خبریال عبدالحق عمري ته د حامد کرزي په اړه تازه جزییات رسېدلي؛ نوموړی وايي، چې طالبانو پر پخواني ولسمشر حامد کرزي ګڼ بندیزونه لګوي دي.
د حامد کرزي سره د طالب مشرانو راشه - درشه، په کابل کې له مېشتو سفیرانو سره لیدنې، له عادي افغانانو سره ناستې ولاړې، له هېواد څخه بهر او دننه سفرونو ترڅنګ امنیتي ګواښونو په اړه تازه ترلاسه شوي معلومات ښيي، چې پر نوموړي بندیزونه زیات شوي دي.
حامد کرزی د خپلې واکمنۍ پر مهال د طالبانو په پر وړاندې ثابت او واضع دریځ نه درلود.
اوس په داسې حالاتو کې راګېر دی، چې کله یې هم داسې فکر نه وه کړی او نه یې هم د داسې حالاتو تمه درلوده.
حامد کرزي ته نېږدې سرچینې وايي؛ نوموړی اوس مهال د یو نامعلوم برخلیک سره مخامخ دی او یوازې په دې تمه دی، چې سیاسي وضعیت د بدلېدو سره به د ده اوسنی وضعیت هم تغیر وکړي.
افغانستان انټرنشنل -پښتو ته رسېدلي معلومات ښيي، چې تر اوسه پورې د طالبانو مشر ملا هبت الله او حامد کرزي ترمنځه کومه اړیکه نه شته او نه هم حامد کرزي د ملا هبت الله سره د خپل ځان په اړه چې بندیزونه ور څخه لېرې شي د اړیکو نیولو لپاره کومه هڅه کړې ده.
که څه هم حامد کرزی د کندهار دی؛ خو کندهاري طالب مشران ورسره چندانې ښې اړیکې نه ساتي.
د حقاني شبکې مشر او د طالبانو کورنیو چارو وزیر سراج الدی حقاني د پخواني ولسمشر حامد کرزي سره په دوامداره ډول په اړیکه کې دی.
افغانستان انټرنشنل ته رسېدلي معلومات ښيي په دې وروستیو کې څو ځله سراج الدین حقاني د کرزي کور ته ورغلی او له هغه سره یې لیدلي دی.
د طالبانو بهرنیو چارو وزیر امیر خان متقي، د کانونو او پټرولیم وزیر شهاب الدین دلاور، د استخباراتو رییس عبدالحق وثیق هغه طالب مشران دي، چې د حامد کرزي کور ته تګ - راتګ کوي.
ځینی وخت کابل مېشتي طالب مشران له کرزي سره زړه خواله هم کوي او پر خپلو ځینو مشترکاتو خبرې کوي.
د طالبانو یو شمېر مشران د کندهار د واک انحصار، د نجونو د تعلیم او کار بندیز، ټولګډونه حکومت نه جوړېدلو سره مخالفت لري او نظر یې دا دی چې اوسنی نظام باید د حامد کرزي یو شمېر غوښتنو ته غوږ ونیسي او نورو سیاسیونو سره خبرې اترې پیل شي.
پخواني ولسمشر حامد کرزي ته نېږدې سرچینې افغانستان انټرنشنل ته تایید کړه، چې شپږ ورځې وړاندې طالبانو حامد کرزي ته اجازه ورنه کړه چې د ایران اسلامي جمهوریت د استازو د مجلس د غړو یو پلاوي سره ملاقات وکړي او نه هم طالبانو په دې اړه کوم دلیل وړاندې کړ.
که څه هم کرزي د طالبانو تر واک لاندې څو ځله بهرنیو هېوادونو ته سفرونه وکړل او بېرته راستون شو، خو انکلستان هېواد ته د نوموړي له وروستي سفر وروسته طالبانو د نوموړي پر سفرونو بندیز ولګاوه او المان ته یې د سفر اجازه ورنه کړه.
المان ته د کرزي د سفر د مخنيوي دلیل دا و؛ چې د المان بهرنیو چارو وزیره دې د طالبانو له بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي سره وګوري اوس کرزی د افغانستان استازی نه دی.
چې بیا وروسته د المان بهرنیو چارو وزیرې انالینا بربوک له حامد کرزي سره د ویډیوي کنفرانس له لارې خبرې وکړې.
افغانستان انټرنشنل ته سرچینو ویلي، طالبانو له حامد کرزي سره د افغانانو لیدل کتل محدود کړي دي، د طالبانو د استخباراتو ریاست چې د حامد کرزي د کور د دروازې د امنیت مسوولیت پر غاړه لري، څو وارې کرزي ته ویلي چې د داعش خراسان څانګې له لوري ورته امنیتي ګواښونه متوجې دي؛ نو دوی ځکه د حامد کرزي ناستې محدودې کړي دي.
حامد کرزی اړ دی، چې له کور څخه د وتلو مخکې طالبان او په ځانګړې توګه ددې ډلې استخبارات خبر کړي، کابل دا واک نه لري یوازې کندهار کې د ملا هبت الله دفتر به اجازه ورکوي ،چې کرزی له چا سره وویني او یا هم چېرته سفر وکړي.
سرچینې وايي؛ بهرنۍ او داخلي رسنۍ اړیکې نیولي ترڅو د حامد کرزي سره خبرې وکړي، خو طالبانو له رسنیو سره په خبرو او مرکو باندې بندیز لګولی، چې وروستی ځل طالبانو د فرانسې ۲۴ ټلویزیون کارکونکو ته اجازه ورنه کړه چې د کرزي کور ته داخل شي او په دروازه کې مخنیوی وکړ.
له حامد کرزي څخه په کندهار کې د طالب چارواکو او په ځانګړي ډول د ملا هبت الله غوښتنه دا ده، چې د نجونو او مېرمنو پر زده کړو او کار بندیز، ټولګډونه حکومت او د افغانانو ترمنځ ملي ډیالوک په اړه له څرګندونو څخه ډډه وکړي.
بل دا غواړی که د طالبانو د حکومت ساختار ملاتړ نه کوي؛ نو نیوکه دې نه هم کوي او د عامو افغانانو په څېر دې چوپه خوله ژوند وکړي .
دوی په دې باور دي، چې حامد کرزی نور د افغانستان استازیتوب نه کوي او له عامو افغانانو او بهرنیانو سره دې لیدنې هم نه کوي.