په تخار ولایت کې د طالبانو امنیتي چارواکو رسنیو ته ویلي، چې دغه کان کېندونکي د چاه اب ولسوالۍ په سمتي سیمه کې تېره شپه هغه مهال د کان د غورځېدا له امله مړه شول، چې خپل سرې کېندنې یې کولې.
په دغه ولایت کې ډېر ځله ورته پېښې شوې، چې تېره میاشت هم د دغه ولایت د خواجه غار په ولسوالۍ کې یو شمېر کان کېندونکي د کان د ښوېیدو له امله وژل شوي وو.
که څه هم چې د تېر حکومت پر مهال هم د تخار ولایت په یو شمېر کانونو کې خپلسرې کېندنې روانې وې؛ خو د طالبانو له واکمنېدو وروسته دغه خپلسرې کېندنې زیاتې شوې او په سیمه کې خلک وايي، چې د وزګارتیا او لوږې له امله خلکو دغه کار ته مخه کړې ده.
د جاپان لهخوا د یو مېلیون ډالرو بشري مرسته به د نږدې ۳۳۰۰۰ اغېزمنو خلکو ته ورسېږي. د ملګرو ملتونو د خوړو نړۍوال پروګرام (ډبلیو اېف پي) د افغانستان په لوېدیځ د هرات ولایت په زلزله ځپلو سیمو کې د بېړنیو خوراکي توکو د مرستې لپاره د جاپان لهخوا د یو مېلیون ډالرو مرستې هرکلی وکړ.
دغه اداره وایي، چې دغه مرسته به په هرات ولایت کې د زلزلې له امله پر اغېزمن شويو نږدې ۳۳۰۰۰ زره خلکو ووېشل شي.
په دغو زلزلو کې لسګونه کلي اغېزمن شوي او ډېری یې په بشپړه توګه ویجاړ شوي دي.
له دې سره په افغانستان کې د جاپان سفیر ښاغلي تاکاتوشي کرومیا ویلي:«جاپان د افغانستان د خلکو کلک ملاتړی دی او له دغو ویجاړونکو زلزلو وروسته هم له هغوی سره ولاړ دی. موږ د هرات ولایت د وضعیت په ژورتیا پوهېږو او په بشپړه توګه ژمن یو، چې د خلکو د ژوند او ټولنې د بیا رغولو لپاره د مرستې لاس وغځوو.»
د خوړو نړۍوال پروګرام وایي:« دغه زلزلې په داسې وخت کې وشوې، چې په ټول افغانستان کې ۱۵ مېلیونه خلک لا دمخه نه پوهېږي، چې د دوی راتلونکې خواړه به له کوم ځایه راځي.»
په داسې حال کې چې د پاکستان د حکومت له خوا د بې اسنادو کډوالو د اېستلو مهال ویش پای ته رسیږي، د جرمني حکومت اعلان وکړ، له هغو زیانمنو افغان کډوالو سره چې له پاکستانه د اېستلو له ګواښ سره مخ دي، د کډوالو د منلو د پروګرام له لارې مرسته کوي.
د جرمني خبري اژانس د جرمني فدرالي حکومت ته د نېږدې سرچینو په حواله ویلي چې، دوی د پاکستان له حکومت سره په اړیکه کې دي چې له هغو افغانانو سره چې د جرمني د فدرالي حکومت د منلو پروګرام ته وړ دي، همکاري وکړي.
د جرمني خبري آژانس د راپور په یوه برخه کې راغلي، چې، د د دغه هېواد د بهرنیو چارو وزارت له پاکستاني چارواکو سره په اړیکه کې دی، د هغو افغانانو له پاره چې د جرمني د حکومت د منلو په پروګرام کې د شاملیدو وړ دي، کار وکړي.
د اکټوبر له دریمې نیټې راهیسې د پاکستان حکومت پرېکړه کړې چې هغه افغان کډوال له دغه هیواده وباسي چې د اوسیدو قانوني اسناد نه لري.
د پاکستان حکومتي چارواکو تر دې دمه د ملګرو ملتونو او نړیوالو چارواکو غوښتنې ته پام نه دی کړی چې دا پرېکړه وځنډوي یا یې لغوه کړي، خو د نومبر له لومړۍ نیټې څخه د جبري اېستلو بهیر پیلوي.
د پاکستان حکومت په وروستیو میاشتو کې زرګونه نا قانونه کډوال نیولي دي.
د پنجاب د اطلاعاتو وزیر د جمعې په ورځ اعلان وکړ چې د نومبر له لومړۍ نیټې څخه چې د پاکستان حکومت د کډوالو د وتلو لپاره ټاکلی ضرب الاجل دی، شاوخوا ۹۹ زره نا قانونه کډوال نیول شوي دي.
یوه اونۍ وړاندې پاکستاني رسنیو اعلان وکړ، چې له پاکستانه تر ۶۰ زره ډېر افغان کډوال افغانستان ته ایستل شوي دي، خو ښایي دغه شمیر اوس تر اتیا زرو رسیدلي وي.
د طالبانو د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت هم د افغانستان له ګاونډیو او نورو هیوادونو لکه ترکیې څخه هره اونۍ د زرګونو افغان کډوالو د ستنیدو خبر ورکوي.
د جرمني د کډوالو د منلو پروګرام د هغو خلکو ملاتړ کوي چې د بشري حقونو، عدالت، سیاست، رسنیو، تعلیم، کلتور او سپورټ په برخو کې د دوی د فعالیتونو له امله ګواښل کیږي.
جرمني په داسې حال کې له هغو افغانانو سره چې له پاکستانه د اېستلو له ګواښ سره مخ دي د همکارۍ خبر ورکوي چې، دغه پروګرام تیر کال له سختو نیوکو سره مخامخ شو.
تر ګواښ لاندې افغانانو ته د منلو پروګرام د ۲۰۲۲ کال په اکټوبر میاشت کې پیل شو، خو تر دې مهاله د دغه پروګرام له لارې یوازې ۱۳ کسان له افغانستانه جرمني ته لېږدول شوي دي.
د جرمني له خوا د منلو له ژمنو سره سره، اوس هم زرګونه افغان کډوال د افغانستان په ګاونډیو هېوادونو په تېره بیا پاکستان کې د ویزو او منلو په تمه دي، چې په زوره یې د ایستلو لپاره فشارونه زیات شوي دي.
د خراسان رضوي د سرې مياشتې ټولنې مشر ويلي، چې د عامه مرستو ۱۱ لارۍ د دوشنبې په ورځ (د لړم ۸ مه) د هرات ولايت زلزله ځپلو سیمو ته ولېږدول شوې.
په دغو مرستو کې د جامو ترڅنک خوراکي او روغتیایي توکي شامل دي.
د ایرانۍ رسنیو د راپورونو پر بنسټ د خراسان رضوي د سرې میاشتې ټولنې مشر محسن ذاکریان ویلي، چې دغه مرستې د خراسان رضوي په ختیځ کې د دوغارون پولې له لارې هرات ولایت ته استول شوې دي.
نوموړي وويل، دا د هرات ولايت د زندهجان ولسوالۍ له زلزله ځپلو سره د ايران د خلکو د مرستو شپږمه جوپه ده چې تر اوسه لېږل شوې ده.
په مرسته شویو توکو کې خوراکي توکي، غوړي، وریجې، کنسرو، کمپلې، غالۍ او روغتیایي توکي شامل دي.
ښاغلي ذاکریان وویل، چې په تېرو پنځو پړاوونو کې له ۷۶۰ ټنو څخه زیات مرسته شوي توکي په ۲۸ لاریو کې هرات ولایت ته لېږدول شوي دي.
د تلې میاشتې په پنځلسمه نېټه د ریښتر په کچه د ۶،۵ درجې یوې زورورې زلزلې د افغانستان لویدیځ ولړزاوه، چې له امله یې ۲۴۰۰ کسان په کې مړه شوي وو.
د ملګرو ملتونو د پرله پسې غوښتنو سره، سره چې د افغان کډوالو د شړلو بهير دې ودرول شي، د پاکستان بهرنیو چارو وزارت د دوشنبې په ورځ وویل چې ټول «ناقانونه» کډوال به د ملیت پام کې نیولو پرته، له پاکستانه اېستل کیږي. دغه وزارت ویلي چې د دوی اېستل د نړیوالو قوانینو سره سم روان دي.
د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت په داسې حال کې چې د بې اسنادو افغان کډوالو د اېستلو په پرېکړه کلک ولاړ دی، د نړۍ له هېوادونو یې غوښتي چې په دغه هېواد کې د مېشتو افغان کډوالو د ستونزې په حل کې له پاکستان سره همکاري وکړي.
شاوخوا یوه میاشت وړاندې د پاکستان حکومت ۱.۷ میلیونه کډوالو ته چې «د اوسېدو اسناد نه لري» د نومبر تر لومړۍ نیټې پورې وخت ورکړی و چې له دغه هیواده ووځي. او همدارنګه خبرداری یې ورکړی چې که و نه وځي دغه کډوال به ونیول شي او و به شړل شي.
د پاکستان حکومت دغه پرېکړه له نړیوالو غبرګونونو سره مخامخ شوې ده. تر دې مخکې د بخښنې نړیوال سازمان د پاکستان موقت لومړي وزیر ته په یوه پرانیستي لیک کې له هغه غوښتي وو چې د کډوالو په ځانګړې توګه له اسنادو پرته د افغانانو د جبري اېستلو پرېکړه دې بېرته واخلي.
د دې ترڅنګ د کډوالو له پاره د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ هم په دې وروستیو کې په یوه رسنیزه خبرپاڼه کې له پاکستانه غوښتي چې د «افغان کډوالو ډله ییز او په زور ایستل بند کړي.»
دغه سازمان ویلي، چې د پاکستان دغه پرېکړه به په پاکستان کې مېشت سلګونه زره بې اسناده افغان کډوال اغېزمن کړي.
د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو عالي کمېشنرۍ وايي، که افغان کډوال وشړل شي، نو دوی به له بشري حقونو څخه د سرغړونې له جدي ګواښ سره مخ شي، چې په دې کې خپلسري نیول، صحرايي محکمې، ربړونې او ظالمانه چلند شامل دي.
خو د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت د دوشنبې په ورځ د (لړم ۸مه) په یوه بیان کې وویل چې د کډوالو د ایستلو پرېکړه د پاکستان له کورنیو قوانینو او نړیوالو اصولو سره برابره ده.
دغه وزارت ویلي چې ټول هغه بهرني اتباع چې په قانوني توګه په پاکستان کې ژوند کوي نه اېستل کیږي.
تېره ورځ د پاکستان د کورنیو چارو وزیر ویلي و، چې په لومړي پړاو کې به له قانوني اسنادو پرته کډوال شړل کېږي او په راتلونکو پړاوونو کې به په ملګرو ملتونو کې ثبت شوي کډوال او د پاکستان حکومت د ثبت سند (پي او آر) کارتونه هم ولري. اېستل کیږي.
تر دې مخکې د پاکستان حکومت ډاډ ورکړی و چې په ملګرو ملتونو کې ثبت شوي کډوال به نه اېستل کيږي.
عرب نیوز راپور ورکړی، په پاکستان کې هغه ښوونځي چې افغان ماشومانو ته درس ورکوي، د دوشنبې په ورځ وتړل شول.
اسلام اباد د هغو ۱.۷ مېلیونو افغانانو پر وړاندې بې ساري ځپونکي عملیات پیل کړي چې وايي، په پاکستان کې په ناقانونه توګه ژوند کوي او د ډلهییزو نیونو له پیل مخکې یې ورته ضرب الاجل ټاکلی و.
په پاکستان کې د ځینو افغان نجونو لپاره د ښوونځیو تړل کېدای شي، هغوی ته د زدهکړو د پای ته رسېدو په معنا وي؛ ځکه چې دوی اړې دي بېرته داسې یوه هېواد ته ستنې شي، چې هلته د طالبانو په حکومت کې دوی ته تر شپږم ټولګیو پورته د زدهکړو اجازه نه شته.
یوې ښوونکي د نوم نه ښودلو په شرط رسنیو ته ویلي، په پلازمېنه اسلام اباد او راولپنډۍ کې پنځه ښوونځي چې افغان ماشومانو ته یې د دوی په ملي ژبه تدریس کاوه، د دوشنبې په ورځ وتړل شول.
په دغو ښوونځيو کې شاوخوا دوه زره زدهکوونکو زدهکړې کولې.
ملګري ملتونه وايي، د طالبانو له واکمنۍ راهیسې لږ تر لږه ۶۰۰ زره افغانان پاکستان ته کډه شوي دي.
سر له سبا به په پاکستان کې د ناقانونه کډوالو پر وړاندې چاڼیز عملیات پیل شي او تر نیول کېدو وروسته به دغه کډوال بېرته په جبري توګه افغانستان ته وستنول شي.
له بلې خوا د ملګرو ملتونو خبرداری ورکړی، چې جبري ستنول ممکن د "بشري حقونو ناورین" وي.