په کابل کې د ایران سفارت ویلي، چې په نږدې راتلونکې کې به د دغه سفارت په نوښت د سیمې د هېوادونو د ځانګړو استازو ناسته راوبولي. د دغه سفارت په اېکس پاڼه لیکل شوي، چې دغې ناستې ته د تماس نوم ورکړل شوی.
په پاڼه لیکل شوي، چې په دې اړه د ایران ځانګړی استازی او په کابل کې د هغه هېواد سفیر یې په اړه له طالب چارواکو سره هم غږېدلی دی.
تر دې وړاندې د ملګرو ملتونو او روسیې په کوربهتوب هم د ورته غونډې د جوړېدو خبرونه خپاره شوي وو؛ خو د ایران لهخوا د دغې نوې ناستې د جوړېدو خبر تر نورو هغو تازه خبر دی، طالبانو بیا د دغې غونډې د جوړېدو په اړه تر دې دمه څه نه دي ویلي.یو شمېر کتونکي وايي، له هغه مهاله چې ایران د تاوتریخوالي او خونړیو بریدونو سره مخامخ شوی، ښايي ایران ګومان کوي چې یو شمېر وسلهوالې ډلې چې دا مهال په افغانستان کې فعاله دي، د ایران په نا امنیو کې ښکېلې وي؛ نو ځکه ایران غواړي چې خپل سیمهییز سیالان په افغانستان کې سره جرګه کړي او په دې توګه پر افغانستان فشار راوړي چې د دغو وسلهوالو ډلو مخه ونیسي.تېره ورځ د ایران د پارلمان مشر د خپل تاجکي سیال سره په کتنه کې د کرمان په ښار کې وروستیو چاودنو ته په اشارې سره ویلي و، چې د داعش سرچینې په افغانستان کې مېشتې دي.
ملا هبت الله اخوندزاده د سې شنبې په ورځ (د مرغومي ۱۹مه) په یوه پیغام کې چې د طالبانو تر کنترول لاندې ملي ټلویزیون پر اېکس ټولنیزې شبکې خپور کړی د مدرسو څخه فارغو زده کوونکو ته ویلي: «دعاگانې ډېرې کوئ، خصوصاً د اسلامي نظام د بقاء او خپلو امیرانو ته پر شریعت باندې د استقامت او عدالت دعاوې کوئ او موږ ته هم دعاء کوئ.»
ظاهرأ دلته یې له اسلامي نظام څخه موخه د طالبانو خپل حکومت دی.
تر دې مخکې هم د طالبانو رییس الوزرا ویلي وو: "راځئ چې خدای ته بغارې وکړو چې مشکلات مو حل کړي."
ملا محمد حسن اخوند پر افغانستان د طالبانو بیا واکمنېدو سره په خپلې لومړې وینا کې دې ته په اشارې سره چې ګواکې د دوی له راتګ سره خلک بېکاره شوي وویل: «دا ستونزې له امارت سره راغلې که مخکې موجودې وې؟ د رزق وعده امارت له تاسې سره نه ده کړې، د رزق وعده الله تعالی کړې او راځئ چې هغه ذات ته بغارې (چيغې) کړو، چې دغه مشکلات مو حل کړي.»
د طالبانو لوړ رتبه چارواکي اکثر وخت د دنیاوي چارو او د دوی د واکمنۍ د چارو لپاره له خلکو د دعاګانو غوښتنې کوي.
د کندهار د طالبانو د پوهنې ادارې مسولينو نن سې شنبه د پنجوايي ولسوالۍ د هغه ښوونځۍ د ترميم چارې شروع کړې، چې د تېرو جګړو پر مهال تخريب شوې وه.
د دې ادارې د نشراتو کارکوونکي قدرت الله عرفان رسنيو ته وويل، چې دا مهال په ښار او ولسواليو کې شاوخوا ۷۵ مدرسې او ښوونځي بيا ترميم ته اړتيا لري.
د هغه په خبره؛ له دې جملې يې دا مهال د ۳۱ ښوونځیو د ترميم چارې پيل کړي، چې د درېيو مياشتو په موده کې به ورغول شي.
د معلوماتو له مخې؛ پر هر ښوونځی د تخريب محاسبې ته په کتو له ۱۰۰ زره افغانيو څخه تر يو میليون افغانيو پورې لګښت راځي، چې د طالبانو د پوهنې وزارت له بوديجې ورکول کيږي.
عرفان وايي؛ د کندهار په پنجوايي، ژړۍ، ارغنداب، ارغستان، معروف، ښورابک، تخته پل، ميوند، غورک او يو شمېر نورو لرو پرتو سېمو کې دغه ښوونځي د تېرو جګړو پر مهال د جګړې په لومړۍ کرښه کې تخريب شوي دي.
د سېمې اوسېدونکي وايي، چې د جګړو او تخريب شويو ښوونځيو پر مهال يې اولادونه تر ډېره له زده کړو بې برخې وو.
طالبانو د افغانستان په ډېرو سيمو کې د تېر جمهوري نظام سره په جګړه کې ښوونځي، ښوونيز مرکزونه او نورو عامو ځايونو څخه د سنګر په توګه کار اخيست او د جګړې په ګرم ساتلو کې به یې استفاده ترې کوله.
د ځايي طالبانو د معلوماتو له مخې؛ دا مهال په کندهار کې ۳۶۶ ښوونځي فعال دي او تر سل زيات نور ښوونځي د تشکيل او بودېجې د نه شتون له کبله بندي پاتې دي.
په افغانستان کې د طالبانو واک ته له رسېدو را وروسته دغه ډلې د ښوونځیو او نصاب لويه برخه ديني مدرسو ته تغير کړې ده.
