په غزني کې یوې نوې واده شوې مېرمنې ځانوژنه کړې ده

په غزني کې د طالبانو ولایتي چارواکي وايي، چې د دغه ولایت په قره باغ ولسوالۍ کې یوې نوې واده شوې مېرمنې د زندۍ په وسیله ځانوژنه کړې ده.

په غزني کې د طالبانو ولایتي چارواکي وايي، چې د دغه ولایت په قره باغ ولسوالۍ کې یوې نوې واده شوې مېرمنې د زندۍ په وسیله ځانوژنه کړې ده.
د غزني د طالبانو د امنيه قوماندانۍ وياند خالد سرحدي نن پنجشنبه (د کب ۱۰مه) رسنیو ته ویلي، چې یاده پښه تېره شپه په قره باغ ولسوالۍ کې رامنځته شوې ده.
نوموړي ویلي، چې د دغې تازه واده شوې مېرمنې خاوند په ایران کې مزدوري کوله او نوموړې د خپل پلار په کور کې ځانوژنه کړې ده.
تازه د افغانستان د بشري وضعیت د ارزونې لپاره د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ور کوونکي ریچارډ بېنېټ په خپل راپور کې اندېښنه ښودلې، چې په افغانستان کې د ځوانو نجونو د ځان وژنې پېښې ډېرې شوي دي.
هغه دا هم وویل، چې د افغانستان په جنوب کې په ځانګړې توګه د ځوانو نجونو د ځان وژنې د زیاتوالي له امله حیران دی.
د ښاغلي بېنېټ په نوي راپور کې راغلي: «ځینې راپورونه ښيي چې د ځان وژنې ۵۰ سلنه پېښې د ځوانو نجونو په منځ کې کېږي."


د ایران د حکومت د چارواکو او طالبانو تر منځ له بې نتیجې څو ناستو وروسته ایراني رسنۍ افتاب یزد لیکلي، چې طالبانو په وار - وار د بېلابېلو دلایلو له مخې د هلمند د حقابې مخنیوی کړی دی.
دغې رسنۍ ویلي دي، چې «له طالبانو څخه د هیرمند د حقابې د ورکولو هیله نه شته».
د پنجشنبې په ورځ (د کب ۱۰مه) دغې رسنۍ په یوه مقاله کې لیکلي، چې «طالبانو اوبه نه دي ورکړي؛ خو امتیازات یې ترلاسه کړي دي».
ایران تل هڅه کړې، چې د هلمند پر سیند د خپلې دعوې مساله د ډېپلوماټیکو لارو تعقیب کړي؛ خو تر دې دمه بریالي شوي نه دي.
دغې رسنۍ لیکلي چې «د کیسې ترخه برخه» دا ده، چې د طالبانو له ټول «بد چلند» سره - سره، ایران بیا هم طالبانو ته ځانګړي امتیازات ورکړي دي.
د افتاب یزد د لیکنې د لیکوال په باور؛ په چابهار کې د طالبانو پانګونه د ایران د حکومت له خوا دغې ډلې ته ورکړل شوی امتیاز دی.
افتاب یزد لیکلي: "په داسې حال کې چې زموږ د هېواد په بېلابېلو برخو کې د طالب ترهګرو د نفوذ په اړه ډېرې اندېښنې موجودې دي، په چابهار کې د دغې ډلې د ځان اعلان شوي حکومت د لاسونو پرېښودل څه معنا لري؟"
تر اوسه طالبانو په دې اړه څه نه دي ویلي.

د ملګرو ملتونو د بشري حقونو په شورا کې د افغانستان استازی نصیر احمد اندېشه وايي، چې طالبانو د افغانانو مدني او سیاسي حقونه کمزوري کړي دي.
هغه د نړۍ هېوادونو ته په خطاب کې زیاته کړه، د افغانستان خلک د بشري حقونو په شورا کې له دوی غواړي، چې د بشري حقونو منشور مراعات کړي او د افغانستان د خلکو له حقونو دفاع وکړي.
نوموړي په افغانستان کې د بشري حقونو د سرغړونو په اړه د نړۍ پر نه پاملرنې نیوکه وکړه.
هغه زیاته کړه، چې د دوحې د تړون د لاسلیک په څلورم کال کې باید د ملګرو ملتونو غړي د طالبانو په رسمیت پېژندلو اړوند اقدام ونه کړي.
هغه ټینګار وکړ، چې په افغانستان کې د بشري حقونو د ملاتړ لپاره د نظرونو د توافق سره - سره نړۍ په دې برخه کې عملي اقدامات نه دي کړي.
د یادونې وړ ده، چې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا په غونډه کې د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري وضعیت د ارزونې ځانګړي راپور ورکوونکي ریچارډ بېنېټ د افغانستان د بشري وضعیت په اړه خپل راپور وړاندې کړ.

د قزاقستان د اوبو د تنظیم وزارت مرستیال بولات بکنیاز له طالبانو وغوښتل، چې د افغانستان په شمال کې د قوش تېپې په اړه اقدامات دې له نورو هېوادونو سره همغږي کړي. دغه قزاقستاني چارواکي ویلي، چې طالبان په قوش تېپې کې د یوه کانال په جوړولو سره د ارال سیند له حوزې اوبه اخلي.
طالبانو ویلي دي، چې دوی د ارال په حوزه کې د امو سیند پر پوله د قوش تېپې کانال پر جوړولو کار کوي.
د روسیې د خبري اژانسونو د راپور له مخې؛ د قزاقستان د اوبو د وزارت مرستیال د دغه اقدام په غبرګون کې ویلي، چې د طالبانو له خوا په افغانستان کې د قوش تېپې کانال د جوړېدو له امله به د دغه هېواد بزګران په مستقیم ډول زیانمن نه شي؛ خو دغه ډله باید خپلې کړنې له ښکېلو خواو سره همغږې کړي او په مرکزي اسیا کې د پولې سیندونو په هکله تړون سره دې یو ځای شي.
اکانومیسټ مجلې د ۱۴۰۱کال په پای کې په یوه تحلیل کې لیکلي، چې د قوش تېپې کانال پراختیا که څه هم د افغان بزګرانو په ګټه ده؛ خو د ازبکستان په څېر هېوادونو سره د جګړې او کړکېچ لامل کېدی شي.
دغې مجلې لیکلي، چې ازبکستان د خپلې پنبې د خړوبولو لپاره پر امو سیند بسیا دی؛ خو د طالبانو دغه اقدام کولی شي په دغه سیند کې اوبه کمې کړي.
د ازبکستان ولسمشر په دې وروستیو کې خبرداری ورکړ، چې طالبان د قوش تېپې د اوبو د لېږد کانال جوړوي او دا کار کولی شي په منځنۍ اسیا کې د اوبو نظام او توازن په بنسټیز ډول بدل کړي.
شوکت میرضیایف په دوشنبې ښار کې د منځنۍ اسیا د هېوادونو د مشرانو په پنځمه مشورتي غونډه کې چې په سنبلې میاشت کې ترسره شوه ویلي وو؛ یو نوی مصرفونکی راڅرګند شوی «چې زموږ له هېوادنو سره هېڅ ډول تعهد نه لري.»
د طالبانو دفاع وزیر ملا یعقوب د امو سیندله اوبو څخه د استفادې په اړه د افغانستان د ګاونډیانو اندېښنې ته په اشارې سره ویلي وو: «موږ غواړو خپل حق ترلاسه کړو.په دې اړه باید هېڅوک خنډ جوړ نه کړي.»
طالبانو په تېرو دوو کلونو کې د لوړ لګښت په مصرفولو د قوش تېپې کانال پروژې پلي کولو ته ډېر پام اړولی دی.

د افغانستان لپاره د ملګرو ملتونو د بشري حقونو ځانګړې راپور ورکوونکی ریچارډ بېنېټ وايي، چې د طالبانو له خوا د ښځو پر وړاندې د تبعیض قضیې باید نه یوازې د هاګ په محکمه کې، بلکې په نورو هغو محکمو کې هم تعقیب شي چې له بشري حقونو څخه سرغړونې څېړي.
نوموړي نن د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا په غونډه کې ویلي، چې له افغانستان سره بشري مرستې د طالبانو د په رسمیت پېژندلو په معنا نه دي.
بېنېټ زیاته کړه، چې دا مهال ۲۵ میلیونه افغانان بشري مرستو ته اړتیا لري او د مرستو د زیاتوالي اړتیا احساس شوې ده.
هغه زیاته کړه، چې طالبان د عمومي بښنې له حکم څخه سرغړونه کوي او دغې ډلې د پخواني نظام د ملکي او نظامي کارکوونکو نیولو ته دوام ورکړی دی.
هغه زياته کړه، چې طالبانو په دې وروستيو اونيو کې يو شمېر افغانان د بېلابېلو تورونو په تور اعدام کړي او په درو یې وهلي دي.
په ورته وخت کې بېنېټ په افغانستان کې د بشري حقونو له فعالانو مننه وکړه، چې د طالبانو له خوا د ځپلو سره سره د خپلو حقونو لپاره مبارزه کوي.
هغه له طالبانو وغوښتل چې د بشري حقونو د درناوي مساله جدي ونیسي.
د افغانستان د بشري حقونو ځانګړي راپور ورکوونکي په جنیوا کې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو د شورا په غونډه کې له هېوادونو وغوښتل، چې له طالبانو سره د اړیکو عادي کول باید د طالبانو له خوا د بشري حقونو د رعایت پر بنسټ وي.
د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکي د غیر قضایي وژنو، شکنجې، ناوړه چلند او جبري ورکېدو په اړه خپله ژوره اندېښنه څرګنده کړه.
ښاغلي بینیټ ټینګار وکړ، چې افغانستان مکلف دی چې د بشري حقونو په نړۍوال چوکاټ کې د خپلو بشري حقونو مکلفیتونه مراعات کړي.
بېنېټ په خپل راپور کې په ځینو دیني مدرسو کې د ماشومانو پر وړاندې د جنسي تېري په ګډون د تاوتریخوالي او ناوړه چلند قضیو ته هم اشاره وکړه او ویې ویل، چې دا ناوړه چلند د دیني مدرسو د ښوونکو له خوا ترسره کیږي.
هغه وویل، چې د طالبانو له خوا د ښځو غیرقانوني نیول "د کابل له لویدیځ څخه پیل شوي چې په عمده توګه د هزاره ګانو سیمه ده او په چټکۍ سره د تاجکانو سیمو ته خپره شوه."
ښاغلي بېنېټ وویل، چې دغه نیول بیا بامیان، بغلان، بلخ، دایکنډي او کندز ته رسېدلي دي.
هغه دا هم وویل، چې د افغانستان په جنوب کې په ځانګړې توګه د ځوانو نجونو د ځان وژنې د زیاتوالي له امله حیران دی.
د ښاغلي بېنېټ په نوي راپور کې راغلي: «ځینې راپورونه ښيي چې د ځان وژنې ۵۰ سلنه پېښې د ځوانو نجونو په منځ کې کېږي."

د طالبانو د ټولګټو چارو وزارت وایي، د تیرې شپې له لسو بجو راهېسې د سختو واورو او توپانونو د دویمې څپې له امله یو ځل بیا د سالنګ، بادغېس، هرات او غور- کابل لویه لار د تګ راتګ پر مخ بندې شوې.
د دغه وزارت ویاند اشرف حق شناس نن په خپل اېکس کې د یوې ویډیو په خپرولو سره ویلي، چې د بامیان ولایت د حاجې ګک کوتل بندېدو سره د غور- کابل لار بنده شوې.
د نوموړي په خبره، د غور- هرات لویه لاره هم د بادغیس ولایت په بند سبزک کوتل کې د واورې له امله بنده شوې دی.
ښاغلی حق شناش زیاتوي، فراه او د داکندي کې هم د ځینې ولسوالیو او ولایتي مرکزونو ترمنځ لارې تړل شوې دي.
د نوموړي په وینا، د یاد وزارت کارکوونکي د هېواد په بېلابیلو برخو کې د وارو پاکولو هڅه کوي.
افغانستان کې له تېرې اونۍ راهیسې په مختلفو ولایتونو کې باران او واوره ورېږي چې له امله یې ځینې سیمو کې انسانان او څاروي هم مړه شوي دي.